Τα μαθηματικά και η αμηχανία των ανασχηματισμών…

Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του ανασχηματισμού της κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή, στις αρχές Ιανουαρίου του 2009, κι ενώ όλα έδειχναν πως η οικονομία κατευθυνόταν προς τα βράχια, συνομιλητής του πρώην πρωθυπουργού μετέφερε την απορία του για ορισμένες από τις επιλογές προσώπων. “Τι μπορούσα να κάνω;“, του απάντησε.“Για κοίταξε προς τον πάγκο των αναπληρωματικών. Είχα καλύτερους; Πορεύομαι με αυτούς που έχω”, συμπλήρωσε μάλλον βαρύθυμα.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Η μυθολογία των ανασχηματισμών αναφέρει πως πρόκειται για ένα επικοινωνιακό “θαύμα” που κρατά το πολύ τρεις ημέρες. Όσο πιο χαρισματικός είναι ο ηγέτης, τόσες περισσότερες ώρες –άντε ημέρες– κερδίζει. Ειτε, όμως, τον βαφτίζει “αναδόμηση”, όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου, είτε “φυγή προς τα μπρος”, το αποτέλεσμα, συνήθως, είναι το ίδιο. Οι ανασχηματισμοί δεν στέκονται ικανοί να διασώσουν μια κυβέρνηση που παίρνει την κατιούσα, στην καλύτερη περίπτωση καλλιεργούν μια περιπτωσιολογία σχετικά με κάποια πρόσωπα-έκπληξη, ή με τις αλλαγές στην “μαρκίζα” κάποιων κυβερνητικών τομέων που προκύπτουν από συνενώσεις και αλλαγές στην ονομασία υπουργείων.

Ο εμπνευστής του “επιτελικού κράτους” Γιώργος Γεραπετρίτης προανήγγειλε ουσιαστικά τις αλλαγές στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, μετά την 1η Ιουλίου που ανοίγει συνολικά η οικονομία μετά την μακρά περίοδο της πανδημίας. Η τελευταία προκάλεσε μεν τις γνωστές αρνητικές συνέπειες στην οικονομική καθημερινότητα, τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, αποτέλεσε, δε, την ευκαιρία να κρυφτούν τα προβλήματα κάτω από το χαλί.

Ενισχύθηκε επικοινωνιακά και δημοσκοπικά η ηγετικότητα του πρωθυπουργού, τα μιντιακά συγκροτήματα στοιχήθηκαν στο πλευρό της κυβέρνησης (βοηθούσης, φυσικά, και της καμπάνιας των 20 εκατ. του κ. Πέτσα), προσφέρθηκε και εκμαιεύτηκε η συναίνεση της αντιπολίτευσης, αναδείχθηκαν πρόσωπα της δεύτερης γραμμής και προστατεύθηκαν άλλα της εμπροσθοφυλακής.

Τα μαθηματικά των ανασχηματισμών ξεκινούν από το “κρατούμενο” των ακλόνητων. Εκείνων, δηλαδή, που τα εκάστοτε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ θεωρούν αμετακίνητους από τους υπουργικούς θώκους τους. Όταν αυτό επιβεβαιώνεται, ο ανασχηματισμός χάνει την ορμή του από την πρώτη στιγμή. Σε παλαιότερες περιπτώσεις, τέτοιες κυβερνητικές αλλαγές ανέδειξαν την αμηχανία των πρωθυπουργών, και λοιδωρήθηκαν αποκτώντας τον τίτλο του ονόματος κάποιου άσημου υφυπουργού.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τα γνωρίζει όλα αυτά. Γνωρίζει, για παράδειγμα, πως έχει κατά βάση δύο επιλογές: ή κάνει ανασχηματισμό επανεκκίνησης ενόψει της εξαιρετικά δύσκολης περιόδου που θα ακολουθήσει –ειδικά στην οικονομία-, ή κάνει ανασχηματισμό αμηχανίας, επειδή θα αποφασίσει πως δεν μπορεί να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές. Υπάρχει, πάντοτε, και η πιθανότητα για έναν ανασχηματισμό εντυπώσεων που θα οδηγήσει σε εκλογές με ένα νέο σχήμα που θα είναι στοιχείο του νέου αφηγήματος το οποίο θα διεκδικήσει νωπή λαϊκή εντολή.

Ο πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί πλειστάκις τον τελευταίο καιρό πως δεν πρόκειται να κάνει χρήση του εργαλείου πολιτικαντισμού που θέλει έναν εκλογικό αιφνιδιασμό, μόλις ένα χρόνο μετά την ευρεία νίκη του τον Ιούλιο του 2019. Επ΄αυτού έχω περιγράψει τις δυσκολίες (εδώ).

Οι πληροφορίες θέλουν να επιλέγεται η ανάδειξη νέων προσώπων, τεχνοκρατών και υφυπουργών, κάποιοι εκ των οποίων τράβηξαν το κάρο κατά την διάρκεια της πανδημίας. Συνιστά, όμως, λόγο για ανασχηματισμό η αναβάθμιση του Χαρδαλιά, του Παπαθανάση, του Πατέλη ή κάποιου άλλου από τα πολιτικά “τσικό” της κυβέρνησης; Ή την ανακάλυψη κάποιου μικρού “μεσσία”, όπως παραδείγματος χάριν ο νομπελίστας Πισσαρίδης που ήδη μετέχει στην “επιτροπή σοφών”;

Το μεγάλο δίλημμα αφορά τα βαριά ονόματα της κυβέρνησης. Ένα νέο αφήγημα δεν μπορεί παρά να αφορά τα σοβαρά ζητήματα και προβλήματα: οικονομία, ανάπτυξη, ενέργεια, εργασία, καινοτομία.

Άρα, με τους τομείς αυτούς να έχουν περιγραφεί ήδη από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, μπορεί να μηδενίσει το κοντέρ αντικαθιστώντας τους Σταϊκούρα, Γεωργιάδη, Χατζηδάκη και άλλους; Κι ας πούμε πως μπορεί να τους αλλάξει και παραβλέπει τις σεισμικές εσωκομματικές αντιδράσεις, ποιος μπορεί να αλλάξει την ροή των πραγμάτων αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιο στα παραπάνω υπουργεία;

Και πόσο χρόνο θα χρειαστεί καθένας από τους επίδοξους διαδόχους για να μάθει που βρίσκονται το κυλικείο και τα ασανσέρ του υπουργείου του, ή μέχρις ότου ορίσει ειδικούς γραμματείς και τους νέους μικρούς στρατούς των μετακλητών; Προφανώς, ούτε οι συνέπειες που θα ενσκήψουν από τον Σεπτέμβριο, ίσως μαζί με το δεύτερο κύμα του κοροναϊού και τα μικρά lockdown που μάλλον θα χρειαστούν, ούτε οι κοινωνικές αντιδράσεις μπορούν να περιμένουν. Αναστολή συμβάσεων στην εποχή του κοροναϊού εφευρέθηκε, αναστολή λαϊκής αγανάκτησης δεν έχει ακόμα εφευρεθεί.

Και, φυσικά, υπάρχει και το μεγάλο και εξαιρετικά επικίνδυνο πεδίο των εθνικών θεμάτων και δη τα ελληνοτουρκικά. Μπορούν να αλλάξουν ο Δένδιας και ο Παναγιωτόπουλος; Ο πρώτος δυσκολότερα, ο δεύτερος ίσως ευκολότερα, ωστόσο κανείς πρωθυπουργός δεν αποφασίζει εύκολα να αλλάξει στρατηγούς την ώρα της μάχης. Και με το “νόμος και τάξη” τι θα κάνει; Μπορεί να αντικαταστήσει τον Χρυσοχοϊδη και εμμέσως να ομολογήσει πως η μεταγραφή από το “βαθύ ΠΑΣΟΚ” δεν του βγήκε; Με την Μενδώνη; Με τον Πέτσα που έγινε συνώνυμο της πολιτικής γκάφας;

Τούτων δοθέντων, ένας ανασχηματισμός με υπογραφή Μητσοτάκη θα έχει ενδιαφέρον. Πόσα υπουργεία μπορεί να συνενώσει για να τον κάνει ελκυστικό; Θα δούμε.

Δυστυχώς, ή ευτυχώς, οι ανασχηματισμοί προσδιορίζονται λιγότερο από τις καλές προθέσεις και περισσότερο από τα πρόσωπα που θα μπουν στο κάδρο της ορκωμοσίας στο Προεδρικό Μέγαρο. ‘Εχει τον “πάγκο” που έλεγε ο Καραμανλής; Και είναι “πάγκος” μια χούφτα τεχνοκράτες και υφυπουργοί που θα αφήσουν την ντουλάπα το γκρίζο κοστούμι και θα φορέσουν το μαύρο;

Εν κατακλείδι, το αφήγημα έχει μεγαλύτερη αξία. Εάν το έχεις, βρίσκεις και τα πρόσωπα, ή “μεταμφιέζεις” εκείνους που ήδη έχεις στην πρώτη γραμμή. Εάν δεν το έχεις, οι νέοι ρόλοι είναι ένας βουβός “χορός” στην άκρη του θεάτρου…