Έξυπνος οδηγός για να “στριμάρετε” την σωστή μουσική στην κατάλληλη στιγμή- Τι να ψάξετε σε Spotify, Apple, Soundcloud κ.ά

Ιδού ένας έξυπνος οδηγός για να ξεφύγετε από τα μουσικά «λουπ» και να διευρύνετε τους ορίζοντές σας με τις σύγχρονες πλατφόρμες

Ζούμε σε μια εποχή απίστευτης μουσικής αφθονίας. Οι υπηρεσίες streaming μάς προσφέρουν το (σχεδόν) πλήρες αρχείο της ηχογραφημένης μουσικής, με εξελιγμένους αλγόριθμους που υπόσχονται να δημιουργήσουν την ιδανική playlist για τον καθένα μας. Κάθε μέρα ανεβαίνουν πάνω από 100.000 νέα τραγούδια σε πλατφόρμες όπως το Spotify, το Apple Music ή το SoundCloud. Όπως είπε ο hip-hop καινοτόμος Kool Keith το 2020: «Υπάρχει τόση νέα μουσική εκεί έξω που είναι απλώς υπερβολή για τον μέσο παλαιότερο άνθρωπο». Η αλήθεια είναι ότι μπορεί να είναι υπερβολή για οποιονδήποτε. Είμαστε κορεσμένοι, κατακλυζόμαστε από ήχους. Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο η αφθονία, αλλά και πώς αξιοποιούμε αυτόν τον μουσικό πλούτο που έχουμε στα χέρια μας.

Θεωρητικά, οι υπηρεσίες streaming θα έπρεπε να μας βοηθούν να βρίσκουμε νέα μουσική, όμως, όπως ίσως έχετε διαπιστώσει, συχνά μας κρατούν παγιδευμένους σε κύκλους οικείων ειδών, καλλιτεχνών και τραγουδιών. Η εμπειρία είναι εύκολη, αλλά οι στιγμές έκπληξης και τυχαίας ανακάλυψης σπανίζουν. Αυτός ο οδηγός αποτελεί λύση στο παράδοξο της μουσικής στη δεκαετία του 2020: έχουμε πρόσβαση σε περισσότερα τραγούδια από ποτέ, αλλά συχνά νιώθουμε πως μένουμε κολλημένοι στα ίδια. Η απάντηση δεν είναι να εγκαταλείψουμε τις υπηρεσίες streaming, αλλά να μάθουμε να τις χρησιμοποιούμε προς όφελός μας και να ανοίξουμε τον εαυτό μας σε μια ευρύτερη μουσική οικολογία.

Η εξέλιξη της μουσικής ανακάλυψης

Οι «παλαιοί» που αντιδρούν στην τεχνολογική αλλαγή δεν είναι νέο φαινόμενο. Στο δοκίμιό του «The Menace of Mechanical Music» (1906), ο μαέστρος και συνθέτης John Philip Sousa προέβλεψε ότι το φωνογράφημα θα οδηγούσε σε «σημαντική επιδείνωση της αμερικανικής μουσικής και του γούστου, διακοπή της μουσικής εξέλιξης της χώρας και πλήθος άλλων βλαβών στη μουσική ως καλλιτεχνική έκφραση…». Ακόμη και τη δεκαετία του ’90, όταν μεγάλωνα, η μουσική φαινόταν περιορισμένη ποσότητα. Ως έφηβος μπορούσα να αγοράζω ένα νέο CD κάθε μήνα ή δύο – κι αυτό σήμαινε ότι αφιέρωνα σε κάθε αγορά την προσοχή που της άξιζε. Το ραδιόφωνο – ειδικά η βραδινή εκπομπή του John Peel στο BBC Radio 1 – ήταν βασική πηγή ανακαλύψεων. Το ίδιο και τα μουσικά περιοδικά, αν και συχνά περνούσαν μήνες φανταζόμενος πώς θα ακούγεται κάτι που απλώς είχα διαβάσει.

Όλα άλλαξαν το 1999, με την εμφάνιση του peer-to-peer file-sharing Napster, προάγγελου του Spotify και των άλλων streaming πλατφορμών. Ξαφνικά, η μουσική δεν ήταν πλέον κάτι περιορισμένο σε φυσικά προϊόντα που έπρεπε να αγοράσεις ή να δανειστείς. Χρειαζόσουν μόνο σύνδεση στο ίντερνετ, μεγάλο σκληρό δίσκο – και λίγη αδιαφορία για τα πνευματικά δικαιώματα.

Η σχέση μας με τη νέα μουσική αλλάζει με τον χρόνο

Η πραγματικότητα είναι ότι πολλές από τις πιο βαθιές μας μουσικές αγάπες αποκτώνται στην εφηβεία. Είναι η περίοδος που είμαστε πιο δεκτικοί σε νέες ιδέες· ο εγκέφαλός μας έχει μεγαλύτερη πλαστικότητα και τα έντονα συναισθήματα ενισχύουν τη σύνδεσή μας με όσα ακούμε. Όσο μεγαλώνουμε, η ανακάλυψη νέας μουσικής απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια – κι αυτό είναι φυσιολογικό.

Αν έχετε ήδη συμπληρώσει μερικές δεκαετίες ακρόασης, πιθανόν πολλά σημερινά τραγούδια να σας θυμίζουν πράγματα που έχετε ξανακούσει. Μην βιαστείτε να τα απορρίψετε ως επανάληψη ή να θεωρήσετε ότι οι ήχοι της νιότης σας ήταν αντικειμενικά καλύτεροι. Οι σημερινοί καλλιτέχνες έχουν μεγαλώσει με το YouTube, το TikTok και τις πλατφόρμες streaming – αντλούν επιρροές από πολύ ευρύτερο φάσμα και τα συνδυάζουν με τολμηρούς τρόπους.

Όμως «νέα μουσική» δεν σημαίνει απαραίτητα «σύγχρονη». Μπορεί να σημαίνει απλώς κάτι που είναι νέο για εσάς. Τα γούστα μας εξελίσσονται· ίσως γνωρίζετε κάποιον που κάποτε ήταν λάτρης των club ή του punk αλλά σήμερα ακούει βραζιλιάνικη μουσική των ’70s ή απαλό jazz της ECM Records. Είναι απολύτως φυσιολογικό – συχνά μάλιστα ανακαλύπτουμε ότι όσα κάποτε απορρίψαμε τώρα βγάζουν νόημα.

Και ενώ η σύγχρονη μουσική εκφράζει περισσότερο την εποχή μας, τραγούδια ενός αιώνα πριν μπορούν να συγκινήσουν εξίσου έντονα. Οι ηχογραφήσεις του Έλληνα βιολονίστα Αλέξη Ζούμπα στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του ’20 μεταφέρουν ένα διαχρονικό αίσθημα νοσταλγίας. Το «Black Bottom Stomp» του Jelly Roll Morton and His Red Hot Peppers, ηχογραφημένο το 1926, παραμένει ένα αληθινό διαμάντι.

Πού βρίσκεται τελικά το πρόβλημα;

Αν δυσκολεύεστε να βρείτε νέα μουσική, ίσως φταίει η πρόσβαση: δεν ξέρετε από πού να ξεκινήσετε ή πώς να περιηγηθείτε στις ατελείωτες playlists των streaming υπηρεσιών. Ίσως πάλι φταίει η υπερπροσφορά: υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές και όσα δοκιμάσατε δεν σας ενθουσίασαν. Όμως το ζήτημα δεν είναι πάντα οι ταχύτατες αλλαγές στη ψηφιακή βιομηχανία της μουσικής· ίσως εμείς οι ίδιοι πρέπει να αλλάξουμε τρόπο ακρόασης. Αυτός ο οδηγός δεν αφορά μόνο την αναζήτηση νέας μουσικής αλλά και το πώς θα τη βιώσουμε ουσιαστικότερα.

Και ποιος ο λόγος; Αν διαβάζετε αυτές τις γραμμές, ήδη ενδιαφέρεστε για την ανακάλυψη νέας μουσικής. Ακόμη κι αν όλοι ακούμε πλέον με ακουστικά, απομονωμένοι στον δικό μας ηχητικό κόσμο, η μουσική παραμένει μια έντονη πράξη επικοινωνίας – μια πρόσκληση να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου, ίσως αγνώστου μας ή ανθρώπου άλλης κουλτούρας. Σε μια κοινωνία ολοένα πιο ατομικιστική, η μουσική αποτελεί γέφυρα προς διαφορετικές κοινότητες και πολιτισμούς. Φυσικά πάντα ακούμε όσα μας ευχαριστούν· όμως αν παραμείνουμε περίεργοι ακροατές, διευρύνουμε τους ορίζοντές μας – διατηρούμε ζωντανό το πνεύμα της έκπληξης. Γιατί ποιος θέλει πραγματικά να γίνει «παλαιός»;

Πρακτικές συμβουλές για ανακάλυψη νέας μουσικής

Έχετε αποθηκεύσει αγαπημένα άλμπουμ στην πλατφόρμα σας ή συλλογή από βινύλια/CD; Πώς βρίσκετε κάτι νέο; Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν: κάθε ακροατής έχει διαφορετικά γούστα και εμμονές· κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι όσα αγαπά θα σας αγγίξουν εξίσου. Μπορεί το επόμενο αγαπημένο σας τραγούδι να κρύβεται στη Global Top 50 playlist του Spotify – αλλά μάλλον χρειάζεται μεγαλύτερη εξερεύνηση.

Δοκιμάστε curated playlists που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα είδη ή διαθέσεις, ή δημιουργήστε playlist με βάση έναν καλλιτέχνη/άλμπουμ/τραγούδι που ήδη σας αρέσει (αφήνοντας τον αλγόριθμο μετά το τέλος των κομματιών να προτείνει παρόμοια). Οι διαδικτυακοί ραδιοφωνικοί σταθμοί αποτελούν επίσης εξαιρετική πηγή: podcasts όπως τα New Music Friday του NPR ή τα playlists του Norman Records προσφέρουν πρόσβαση στις τελευταίες κυκλοφορίες.

Μην υποτιμάτε τη δύναμη μιας ταινίας ή μιας σειράς: ένα τραγούδι στο soundtrack μπορεί να ανοίξει δρόμο για νέες ανακαλύψεις (πχ., μετά από ένα κομμάτι των Red Krayola στο “Born in Flames” οδηγήθηκα στους Dog Faced Hermans μέσω YouTube). Η διαδικασία μπορεί αρχικά να φαίνεται αποθαρρυντική αν οι πρώτες προσπάθειες δεν έχουν αποτέλεσμα· όμως μακροπρόθεσμα η προσωπική εξερεύνηση χαρίζει μεγαλύτερη ικανοποίηση από την τυφλή εμπιστοσύνη στον αλγόριθμο.

Βελτιώστε τον τρόπο που ακούτε

Η προσεκτική ακρόαση κάνει τη διαφορά. Ο ποιητής Paul Valéry, στο δοκίμιό του «The Conquest of Ubiquity» (1928) σημείωσε ότι η μουσική είναι «η τέχνη πιο στενά δεμένη με την κοινωνία». Οι περισσότεροι ακούμε ενώ κάνουμε άλλα πράγματα – χρησιμοποιούμε τη μουσική ως υπόκρουση αντί για επίκεντρο προσοχής. Πότε ήταν η τελευταία φορά που καθίσατε απλώς για ν’ ακούσετε ένα άλμπουμ χωρίς περισπασμούς;

Kλείστε τα μάτια σας κι αφήστε τη μουσική στο κέντρο της προσοχής σας. Ο Philip Glass είχε πει: «Το πρόβλημα με την ακρόαση είναι ότι δεν ακούμε πραγματικά – υπάρχει πολύς θόρυβος μέσα στο κεφάλι μας». Καλύτερες στιγμές για πρώτη επαφή με νέα κομμάτια είναι όταν κάνετε δουλειές που αφήνουν χώρο στη σκέψη (οδήγηση, περπάτημα). Επενδύστε σε καλά ακουστικά/ηχεία· προτιμήστε lossless/hi-res αρχεία όπου γίνεται – ακόμη κι αν θεωρείτε πως δεν ακούτε τη διαφορά, υποσυνείδητα θα την αισθανθείτε.

Xάστε τις προκαταλήψεις & πάρτε ρίσκα

Mήπως οι προσδοκίες σας εμποδίζουν την ανακάλυψη νέας μουσικής; Η ταυτότητα μέσω της μουσικής (ιδιαίτερα στη νεότητα) μπορεί να γίνει περιοριστική: αποφεύγουμε είδη/καλλιτέχνες επειδή «δεν είναι για εμάς», προτιμάμε στίχους στη γλώσσα μας ή ήχους κοντά στην κουλτούρα μας (αν και σήμερα πολλοί δοκιμάζουν άγνωστα μονοπάτια). Προσπαθήστε να μην αφήνετε προκαταλήψεις να μπλοκάρουν την εμπειρία σας: δοκιμάστε μαυριτανικούς γάμους, musique concrète ή indie-rock από τις Φιλιππίνες!

Aκούστε με πρόθεση & οργάνωση

Mε τόσες επιλογές διαθέσιμες, το δύσκολο είναι η στοχευμένη ακρόαση.

Aντί για αυτοματοποιημένες playlists, επιλέξτε συνειδητά τι θα παίξετε μετά – σκεφτείτε είδη/καλλιτέχνες που θέλετε ν’ εξερευνήσετε αλλά δεν έχετε ακόμη δοκιμάσει. Πλατφόρμες όπως το Rate Your Music βοηθούν στην επισκόπηση ειδών/δισκογραφιών κι εντοπισμό κορυφαίων έργων κατά είδος/έτος/δημοφιλία. Δοκιμάστε crash course σε funk/fado/free jazz ή εξερευνήστε όλη τη δισκογραφία κάποιου καλλιτέχνη (ίσως εκπλαγείτε από τα λιγότερο γνωστά έργα).

Kάντε υπομονή & δώστε χρόνο στη νέα εμπειρία

Tο άπειρο buffet οδηγεί συχνά σε επιφανειακή ακρόαση:

Aν θέλετε πραγματικά ν’ αγαπήσετε κάτι νέο, δώστε χρόνο· επαναλάβετε τις ακροάσεις· κρατήστε σημειώσεις ή δημιουργήστε playlists ώστε ν’ ανατρέχετε ξανά στις πρώτες εντυπώσεις σας (που συχνά μπορεί ν’ αποδειχθούν λανθασμένες). Τα δύσκολα άλμπουμ απαιτούν επιμονή (πχ., Diamanda Galás “Plague Mass”, Miles Davis “Get Up with It”, Roland Kayn “A Little Electronic Milky Way of Sound”). Δεν υπάρχει χρυσός κανόνας για το πότε αξίζει επιμονή· αν κάτι πραγματικά δεν σας ταιριάζει μην πιέζεστε – αλλά αν αισθάνεστε πως «κάτι χάνετε», δώστε άλλη μία ευκαιρία!

Bάλετε τη μουσική στο πλαίσιο της εποχής & της κουλτούρας της

Tο context προσφέρει βάθος:

Aκόμη κι αν δεν μιλάτε Αραβικά μπορείτε ν’ εκτιμήσετε τη φωνητική δύναμη της θρυλικής Umm Kulthum. Όμως όταν κατανοείτε τους στίχους/την ιστορία πίσω από ένα έργο (πχ., “Al-Atlal” ως ύμνος μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών), αποκτά άλλο βάρος. Πληροφορίες όπως αυτές χάνονται συχνά στο streaming· αξίζει λοιπόν ν’ αφιερώσετε χρόνο σε artwork/στίχους/συνεντεύξεις ώστε ν’ αποκτήσετε πληρέστερη εικόνα ενός καλλιτέχνη (ποιος γνώριζε ότι ο Dave Grohl έγραψε μόνος όλο το πρώτο άλμπουμ των Foo Fighters;).

Zήστε τη ζωντανή εμπειρία & επισκεφθείτε δισκοπωλεία

Mια συναυλία μπορεί ν’ αλλάξει ολοκληρωτικά τον τρόπο που εκλαμβάνετε έναν καλλιτέχνη:

Aκόμη κι αν κάποιες εμφανίσεις απογοητεύσουν, αξίζει το ρίσκο! Μην επικεντρώνεστε μόνο στα μεγάλα ονόματα· αναζητήστε μικρά venues & τοπικές σκηνές – συχνά εκεί κρύβονται μοναδικές στιγμές (μια αυτοσχεδιαστική συνεύρεση δύο πρωτοποριακών καλλιτεχνών μπορεί ν’ αποδειχθεί αξέχαστη). Τα φεστιβάλ αποτελούν ιδανικές ευκαιρίες για γνωριμία με άγνωστους μέχρι τότε καλλιτέχνες χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο.

Tο φυσικό μέσο γνωρίζει αναγέννηση:

Bινύλια/cassettes/CDs επιστρέφουν δυναμικά· ετικέτες όπως Mappa Editions δημιουργούν μοναδικά αντικείμενα τέχνης ενώ καταστήματα όπως Amoeba Music & Rough Trade παραμένουν ισχυρά ακόμη και απέναντι στις online αγορές τύπου Discogs/eBay. Μια επίσκεψη σε καλά ενημερωμένο δισκοπωλείο μπορεί ν’ αποτελέσει πηγή έμπνευσης ακόμη κι αν φύγετε χωρίς αγορά!

Kάντε τις υπηρεσίες streaming σύμμαχο & όχι αυθεντία

Kατανοήστε τους αλγορίθμους:

Tο Spotify χρησιμοποιεί collaborative filtering – δηλαδή προτάσεις βασισμένες στις προτιμήσεις παρόμοιων χρηστών – αλλά λαμβάνει υπόψη πλήθος άλλων δεδομένων (ανάλυση audio/text). Γενικά οι πλατφόρμες προσπαθούν ν’ ανταποκριθούν στα υπάρχοντα γούστα σας· όσο πιο περιπετειώδεις επιλογές κάνετε τόσο πιο ενδιαφέρουσες θα γίνουν οι προτάσεις τους! Δοκιμάστε curated playlists τρίτων (Herb Sundays), playlists γνωστών συγγραφέων/κριτικών· ψάξτε διαφορετικές πλατφόρμες (YouTube, SoundCloud, Bandcamp) καθώς ακόμη κι οι ίδιες λέξεις-κλειδιά παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα ανά πλατφόρμα.

Kαλλιεργείστε ενεργητική ακρόαση & μοιραστείτε ανακαλύψεις

Tο active listening απαιτεί συγκέντρωση:

Xωρίς περισπασμούς προσπαθήστε ν’ απομονώσετε όργανα/φωνές μέσα στη μίξη· δείτε πώς συνδυάζονται μεταξύ τους· περιγράψτε την υφή/δομή ενός κομματιού· συγκρίνετε συναισθήματα/αναφορές με άλλα γνωστά έργα. Δεν χρειάζεται θεωρητική κατάρτιση: συχνά όσοι δεν έχουν σπουδάσει μουσική κάνουν καλύτερες συνδέσεις μεταξύ φαινομενικά άσχετων ειδών!

Eπισκεφθείτε sites όπως Pitchfork/The Quietus/Mojo/The Wire για λίστες & οδηγούς εξερεύνησης.

Bασιστείτε στις προσωπικές συστάσεις φίλων/social media/reddit threads για νέες ιδέες· αγοράζοντας μέσω Bandcamp ενισχύετε άμεσα τους δημιουργούς ενώ NTS Radio & Infinite Mixtapes παρέχουν συνεχή ροή νέας (και συχνά εναλλακτικής) μουσικής χωρίς διακοπή.

Xρήσιμα βιβλία & πηγές για την τέχνη της ακρόασης

“Every Song Ever” του Ben Ratliff αποτελεί εξαιρετικό οδηγό για στρατηγικές ανοικτότητας στην εποχή του streaming ενώ το “Perfecting Sound Forever” του Greg Milner εξηγεί τη μαγεία της εξέλιξης της ηχογραφημένης μουσικής – βιβλία που μπορούν πραγματικά ν’ αλλάξουν τον τρόπο που ακούμε!