Ρεπορτάζ: Πώς εκπαιδεύτηκε ο Echo- Ο σκύλος έρευνας-διάσωσης που εντόπισε το άψυχο σώμα του Μπάμπη

Ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος, με το όνομα «Echo», κατάφερε να εντοπίσει το άψυχο σώμα του 31χρονου Μπάμπη Κούτσικου στο Μεσολόγγι. Οι σκύλοι έρευνας και διάσωσης είναι ειδικά εκπαιδευμένοι ώστε να συνδράμουν στον εντοπισμό ανθρώπινων σωμάτων, υπολειμμάτων, οστών. Ο εκπαιδευτής σκύλων Σωτήρης Κουντουράς εξηγεί στο libre πώς γίνεται η εκπαίδευση για έρευνα, ανίχνευση και διάσωση.

Ο Echo ανήκει στην ομάδα Anubis K9P, είναι βελγικός ποιμενικός και έχει εξαιρετικά ποσοστά απόδοσης.

Η Anubis K9P διαθέτει συνολικά 11 ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους. Πρόκειται για τους: Oscar, Aria, Mollie, Echo, Helly, Moabi, Brazil, Sierra, Lima, Zulu, Delta. Είναι ειδικά εκπαιδευμένα ώστε να εντοπίζουν νεκρούς αγνοούμενους ανθρώπους ή υπολείμματα οστών.

Λίγα λόγια από την ομάδα με τα ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά Anubis Coldcase K9 Team, όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της:

«Η Anubis Coldcase K9 Team, ιδρύθηκε το 2022, και αναλαμβάνει απαιτητικές αποστολές αναζήτησης και εντοπισμού σε ποικίλες περιβαλλοντικές συνθήκες. Με εξειδίκευση στα περιστατικά εξαφανίσεων λόγω παθολογικών καταστάσεων, τεχνολογικών ατυχημάτων, εγκληματικής ενέργειας και φυσικών καταστροφών, η ομάδα παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες σε πανελλαδικό επίπεδο.

Η ευρεία γκάμα δράσεων που αναλαμβάνουμε περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αναζήτηση και εντοπισμό απανθρακωμένων ατόμων, την αντιμετώπιση καταρρεύσεων κτιρίων λόγω σεισμού, την προσέγγιση σε πλημμυρικά φαινόμενα, τον εντοπισμό εξαφανισμένων ατόμων στο ύπαιθρο καθώς και την αναζήτηση ανθρώπων μετά από αεροπορικά ή σιδηροδρομικά ατυχήματα. Η δράση μας βασίζεται σε ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά εργασίας τα οποία καλύπτουν τρεις βασικές κατηγορίες: σκυλιά ανίχνευσης για ζωντανά άτομα, σκυλιά ανίχνευσης για νεκρά άτομα και σκυλιά ανίχνευσης αίματος. Με βάση τη φύση της αποστολής, επιλέγονται οι κατάλληλοι σκύλοι, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό το βέλτιστο αποτέλεσμα.

Με ένα εντυπωσιακό σύνολο 220 αποστολών μέχρι σήμερα και ποσοστό επιτυχίας 85%, η Anubis Coldcase K9 Team καταδεικνύει αποτελεσματικότητα και δέσμευσή στο ρόλο του εντοπισμού και της διάσωσης ανθρώπων σε κρίσιμες συνθήκες. Ενεργώντας σε αρμονία με διεθνή πρότυπα, η ομάδα μας παρέχει ένα πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Παράλληλα, αναλαμβάνουμε την εκπαίδευση αδέσποτων σκύλων από φιλοζωικά σωματεία με σκοπό την διευκόλυνση της υιοθέτησής τους. Ακόμη, παρέχουμε τη δυνατότητα εκπαίδευσης σκύλων ιδιωτών για διόρθωση συμπεριφοράς (έναντι αντιτίμου δωρεάς)».

• Σκύλος έρευνας και διάσωσης χαρακτηρίζεται ο σκύλος που λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της φυλής του, του σωματότυπου, των ενστίκτων και τις ιδιαίτερης εκπαίδευσης που έχει πάρει, είναι ικανός είτε να εντοπίσει ανθρώπους (εγκλωβισμένους ή και σε ανοιχτό περιβάλλον), είτε να τους εντοπίσει και να τους διασώσει – μεταφέρει (σκύλοι ναυαγοσώστες).

Στη διάρκεια των χρόνων αναπτύχθηκαν και άλλες αρκετές ειδικότητες σκύλων έρευνας ανάλογα με την περιοχή δράσης και τις αναγκαιότητες.

Μερικές από αυτές είναι:

• Σκύλος Χιονοστιβάδων (εντοπισμός εγκλωβισμένων ατόμων μετά από χιονοστιβάδα)
• Σκύλος Έρευνας Εγκλωβισμένων ή Σκύλος Αστικής Έρευνας και Διάσωσης με ειδίκευση στην έρευνα και εντοπισμό εγκλωβισμένων ατόμων σε περιορισμένους χώρους και περιοχές καταστροφής (πχ ερείπια μετά από σεισμό, κατολισθήσεις κ.α.)
• Σκύλος Έρευνας Αγνοουμένων Ατόμων με ειδίκευση στην έρευνα σε φυσικό περιβάλλον
• Σκύλος Ναυαγοσώστης με ειδίκευση και ικανότητα εντοπισμού λουόμενου και μεταφοράς του στην ακτή (με ή χωρίς χρήση ειδικού εξοπλισμού και μέσων, με ή χωρίς τη συνοδεία Ναυαγοσώστη)
• Σκύλος Εντοπισμού Πτωμάτων

Οι τρεις βασικές πρακτικές έρευνας στις οποίες εκπαιδεύονται οι σκύλοι:

• Trailling όπου ο σκύλος εκπαιδεύεται να εντοπίζει, να ξεχωρίζει και να ακολουθεί οσμές συγκεκριμένου ατόμου που του δίνονται συνήθως από ”αμόλυντα” προσωπικά αντικείμενα (ρούχα του αγνοούμενου) και είναι συνδυασμός σωματιδίων ανθρώπινων κυττάρων και άλλων οσμών (αρώματα, οσμές υλικών κ.α.). 
• Τracking (ιχνηλασία) όπου ο σκύλος εκπαιδεύεται να εντοπίζει και να ακολουθεί τις οσμές που αφήνει ένας άνθρωπος στο έδαφος.
• Air Scenting – ο πλέον χρήσιμος τρόπος έρευνας, χωρίς περιορισμούς, όπου ο σκύλος δεν ψάχνει τον συγκεκριμένο αγνοούμενο, αλλά τις πιο πρόσφατες ανθρώπινες οσμές στην περιοχή που του έχουν υποδείξει.

Πώς γίνεται η έρευνα και διάσωση

O υπεύθυνος εκπαιδευτής, Κουντουράς Σωτήρης, ιδιοκτήτης της Nose For A Cause, εξηγεί στο libre πώς εκπαιδεύονται οι σκύλοι ώστε να συνδράμουν στις διαδικασίες έρευνας και διάσωσης. «Ο κάθε σκύλος θα μπορούσε να το κάνει, δεδομένου ότι όλοι έχουν άριστη οσφρητική ικανότητα. Κάποιες ράτσες, πράγματι, είναι πιο καλές γιατί έχουν εκτραφεί γι’ αυτό» θα πει αρχικά, σημειώνοντας πως η βασική εκπαίδευση έρευνας διαρκεί ενάμιση με δύο χρόνια. «Σ’ αυτό το διάστημα, ο σκύλος μαθαίνει βασική υπακοή και να βρίσκει την ουσία ή το άτομο για το οποίο υπάρχει το ενδιαφέρον. Και φυσικά η εκπαίδευση διαφέρει, ανάλογα με το τι είδους έρευνα θέλουμε να κάνουμε». 

Ο κ. Κουντουράς παραθέτει κάποια παραδείγματα εκπαίδευσης. «Αν έχουμε έρευνα για πτώμα, γίνεται μία μίξη έρευνας με ανίχνευση. Στην έρευνα για εντοπισμό νεκρού η εκπαίδευση γίνεται με οσμές χημικού τύπου που κάνουν προσομοίωση της οσμής που βγάζει το ανθρώπινο σώμα όταν αποσυντίθεται. Επίσης θα πρέπει να μάθουμε στο ζώο την ένδειξη, το πώς δηλαδή θέλουμε να μας δείχνει το σημείο που βρίσκεται το άτομο, για παράδειγμα να κάθεται ή να γαβγίζει ή να ακινητοποιείται».

«Ύπαρχουν διάφοροι τρόποι έρευνας ανθρώπου που βρίσκεται κάτω από. νερό, εμείς για παράδειγμα μαθαίνουμε στον σκύλο να υπάρχει πάνω σ’ ένα σκάφος, γίνεται μέσω GPS η σάρωση της λίμνης και αναλόγως με το πού βρίσκεται η οσμή και τα μόρια του ανθρώπου που ταξιδεύουν προς την επιφάνεια, εκεί κάνει ο σκύλος την ένδειξη» προσθέτει, ακόμα.

Άλλο παράδειγμα. «Σε έρευνες αγνοούμενων σε περίπτωση σεισμού δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ο ίδιος σκύλος που ερευνά και νεκρούς, γιατί δε θέλουμε να κάνει, για παράδειγμα, ένδειξη για νεκρό ενώ υπάρχουν ακόμη ζωντανοί στο περιβάλλον. Δεν έχουμε το περιθώριο να γίνονται λάθη».

«Σε Ελληνικά δεδομένα όταν καλούμαστε σε μία επιχείρηση, συχνά οι συνθήκες εκεί μπορεί να μην είναι ιδανικές για να μπορέσει ο σκύλος να συνδράμει, για παράδειγμα, είτε επειδή είναι γεμάτος με κόσμο ο χώρος είτε γιατί έχουν περάσει πολλοί από το σημείο» σημειώνει καταληκτικά.

Επιτυχίες των σκύλων έρευνας και διάσωσης

Τον προηγούμενο  Σεπτέμβριο η «Μόλι» εντόπισε ανθρώπινα υπολείμματα στο Κέντρο Εκπαίδευσης Φρουρών Μετά Σκύλου, στις εγκαταστάσεις της Πολεμικής Αεροπορίας στο Κορωπί. Είχε προηγηθεί η ανεύρεση τμημάτων ανθρώπινου κρανίου, με την τετράποδη Μόλι να βρίσκει σε δύσβατο σημείο έναν μη ορατό τάφο.

Τον περασμένο Αύγουστο, ο «Έκο» που εντόπισε και τον 31χρονο Μπάμπη, κλήθηκε να βρει τα ίχνη του 76χρονου Θ.Χ. που είχε εξαφανιστεί στην περιοχή της μονής του Αγίου Νεκταρίου στην Αίγινα. Ξεκίνησαν οι έρευνες και δύο ημέρες μετά, εντοπίστηκε η σορός του.

Το καλοκαίρι του 2023, επίσης, ο «Έκο» έψαχνε επί 10 ημέρες μέχρι να βρει πρόσωπο που του είχαν υποδείξει οι εκπαιδευτές του. Συγκεκριμένα, μετά την εξαφάνιση της 68χρονης Μ.Μ. στα Πλακάκια Ερέτριας στις 24 Ιουλίου πέρασαν τρεις εβδομάδες αναζήτησης χωρίς αποτέλεσμα. Συγγενής της επικοινώνησε με τους εκπαιδευτές και στις 14 Αυγούστου ξεκίνησε ο «Έκο» την αναζήτηση. Τελικά, η γυναίκα εντοπίστηκε στις 24 Αυγούστου νεκρή.

Ήταν 6 Σεπτεμβρίου του 2022, όταν χάθηκαν τα ίχνη ενός 88χρονου από τους Αγίους Αποστόλους στον Κάλαμο, στη βόρεια Αττική. Η ενεργοποίηση της ομάδας την επόμενη ημέρα πέτυχε τον εντοπισμό του μόλις σε ένα 24ωρο, καθώς ο Β.Π. εντοπίστηκε από την «Άρια» το μεσημέρι της 8ης Σεπτεμβρίου.