Νίκος Βέττας (ΙΟΒΕ) στο libre: Οι επιδοτήσεις των νοικοκυριών δεν αποτελούν πανάκεια ούτε συστηματική λύση

«Για μια οικονομία με μεγάλο δημόσιο χρέος, εκτός επενδυτικής βαθμίδας και με ιστορικό δημιουργίας δημοσιονομικών ελλειμμάτων, οι επιδοτήσεις πρέπει να είναι όσο πιο στοχευμένες γίνεται και να δημιουργούν σωστά κίνητρα στους καταναλωτές και τους παραγωγούς», τονίζει στη συνέντευξή του ο Γενικός Διευθυντής στο Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ και Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Βέττας.

Ο κ. Βέττας μιλά για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας καθώς και για τα προβλήματα λόγω της ενεργειακής κρίσης που μέσα στο χειμώνα αναμένεται να γίνουν εντονότερα. 

–Κύριε Βέττα, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2022 θα είναι 3,5-4% ενώ ο πληθωρισμός 9 – 9,6%. Πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι με αυτή την εικόνα, ενώ αναμένεται σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις ένας βαρύς και δύσκολος χειμώνας;

Αυτές είναι πράγματι οι τελευταίες εκτιμήσεις που δημοσιοποίησε το ΙΟΒΕ για το έτος, μια μεικτή με υψηλή ανάπτυξη αλλά και πληθωρισμό, αλλά ενδέχεται να τροποποιηθούν στο επόμενο διάστημα.

Ο ρυθμός μεγέθυνσης είναι υψηλότερος από ό,τι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες, για διαφόρους λόγους: πως η οικονομία ανακάμπτει μεσοπρόθεσμα από τη βαθιά ύφεση της κρίσης χρέους, πως υπάρχει σταδιακά μείωση της ανεργίας και αύξηση των επενδύσεων αλλά, επίσης, πως ο τουρισμός και άλλες υπηρεσίες με μεγάλη συμμετοχή  στην οικονομία μας ανακάμπτουν πολύ ισχυρά μετά την κρίση της πανδημίας.

Η θετική αυτή πορεία δεν πρέπει να κρύβει, βέβαια, ούτε χρόνια ελλείμματα και γνωστές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, όπως η χαμηλή παραγωγικότητα, ούτε τις μεγάλες νέες προκλήσεις κυρίως από την κατακόρυφη αύξηση του κόστους ενέργειας.

–Η κυβέρνηση έχει επιλέξει, όπως και οι προηγούμενες κυβερνήσεις εν μέσω μνημονίων, να αντιμετωπίσει τις κρίσεις ( Πανδημία και πόλεμος στην Ουκρανία) με επιδόματα που βοηθούν κυρίως τα λαϊκότερα στρώματα. Τι άλλο μπορούσε να κάνει η σημερινή κυβέρνηση και δεν το έχει πράξει ακόμα;

Οι επιδοτήσεις προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις ήταν σε ένα μεγάλο βαθμό μια σωστή άμεση απάντηση στα προβλήματα που ξαφνικά δημιούργησε η πανδημία και στη συνέχεια ο πολύ υψηλός πληθωρισμός, κυρίως μέσω αύξησης του κόστους ενέργειας.

Φυσικά, τέτοιες πολιτικές αμβλύνουν τα προβλήματα και προετοιμάζουν τη μετάβαση στην επόμενη μέρα, όμως, δεν αποτελούν πανάκεια ούτε συστηματική λύση.

Ειδικότερα, για μια οικονομία με μεγάλο δημόσιο χρέος, εκτός επενδυτικής βαθμίδας και με ιστορικό δημιουργίας δημοσιονομικών ελλειμμάτων, οι επιδοτήσεις πρέπει να είναι όσο πιο στοχευμένες γίνεται και να δημιουργούν σωστά κίνητρα στους καταναλωτές και τους παραγωγούς.

Ταυτόχρονα, μέσα σε όλη αυτή τη δύσκολη κατάσταση, το πιο κρίσιμο είναι παρεμβάσεις στη δομή των αγορών και του δημόσιου τομέα, ώστε η οικονομία μας να συγκλίνει με τις άλλες ευρωπαϊκές τα επόμενα χρόνια και να μπορεί να δίνει στους πολίτες συστηματικά υψηλά εισοδήματα. Όσο πιο γρήγορη και καθαρή είναι η πρόοδος σε αυτό το πεδίο, τόσο πιο πιθανή είναι η ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.

–Πόσο πρέπει να μας ανησυχεί η ενεργειακή κρίση ως χώρα. Αν σκεφτούμε ότι δεν έχουμε τεράστια βαριά βιομηχανία όπως π.χ. η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, τι να αναμένουμε;

Η ενεργειακή κρίση είναι ιδιαίτερα έντονη σε όλη την Ευρώπη και ενδεχομένως δεν έχουμε ακόμη δει την πλήρη κλιμάκωση της.

Η χώρα μας είναι καθαρός εισαγωγέας ενέργειας και η επιδείνωση του κόστους εισαγωγών ενέργειας την απειλεί ως προς την ανταγωνιστικότητα της και ευρύτερα.

Πράγματι, στο μείγμα της οικονομίας μας η βαριά βιομηχανία και, συνολικά, η μεταποίηση έχει χαμηλότερο ποσοστό από ό,τι υπάρχει σε άλλες οικονομίες και από ό,τι θα χρειαζόταν και για τη δική μας – αυτό όμως σημαίνει πως χρειάζονται πολιτικές στήριξης ώστε οι ελληνικές επιχειρήσεις να μην έχουν ανταγωνιστικό μειονέκτημα στον παράγοντα της ενέργειας και να εντείνουν την καινοτομία και τις εξαγωγές τους.

Συνολικά, ελπίζοντας πως θα υπάρξει μια ευρωπαϊκή απόκριση και αποκλιμάκωση του κόστους, είναι σημαντικό να προωθηθούν πολιτικές μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας βραχυπρόθεσμα και αύξηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας μεσοπρόθεσμα.

–Υπάρχει πιθανότητα να ζήσουμε ένα νέο μνημόνιο αν η κρίση επεκταθεί και έχει μεγάλη διάρκεια;

Αν η κρίση επεκταθεί, μπορεί να υπάρξει τα επόμενα χρόνια πίεση στη συνοχή της Ευρωζώνης και, φυσικά, στις πιο αδύναμες οικονομίες της. Σε άμεσο ορίζοντα το δημόσιο χρέος μας δεν αποτελεί κίνδυνο λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του.

• Ταυτόχρονα, η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική στην Ευρώπη τα τελευταία λίγα χρόνια σηματοδοτεί αποφασιστικότητα και στήριξη προς όλες τις οικονομίες. Αυτό που είναι κρίσιμο τα επόμενα λίγα χρόνια είναι να υποστηριχθεί μια πορεία βελτίωσης της δομής της οικονομίας μας.

Αυτό είναι αναγκαία συνθήκη ώστε να μην υπάρξει μείωση της εμπιστοσύνης προς αυτή, αύξηση του κόστους χρηματοδότησης, επιβάρυνση των επενδύσεων και τελικά ένας νέος κύκλος κρίσης.