Η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης

Σε πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ (Pension at a Glance 2021), σημειώνεται ότι τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθούν στην χώρα μας  κατά 2,8 έτη μέχρι  το 2050. Η μεγαλύτερη διαφορά θα φανεί μέχρι το 2035 όπου το όριο ηλικίας θα αυξηθεί κατά 1,5 έτος. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση του ΟΟΣΑ εξετάζει δύο όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, το μέσο πραγματικό όριο και το θεσμοθετημένο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης.

Των Σάββα Γ. Ρομπόλη, Βασίλειου Γ. Μπέτση*

Το 2021, το θεσμοθετημένο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης είναι 67 έτη και το μέσο πραγματικό όριο ηλικίας  συνταξιοδότησης είναι  62 έτη της ηλικίας.

• Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ μέχρι το 2050 το μέσο πραγματικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθεί στα 65 έτη και το θεσμοθετημένο  όριο  ηλικίας  συνταξιοδότησης θα αυξηθεί στα 70 έτη.

Αυτό συμβαίνει  γιατί οι συντάκτες της έκθεσης γνωρίζουν ότι στην Ελλάδα από το πρώτο μνημόνιο επιβλήθηκε από τους δανειστές και νομοθετήθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο ένας αυτόματος μηχανισμός εξισορρόπησης, συνδέοντας την κύρια σύνταξη με το προσδόκιμο ζωής (Ν. 3863/2010, άρθρο 11, παρ.3).

Αυτή η συγκεκριμένη  διάταξη διατηρήθηκε  τόσο   στον Ν. 4387/2016,  όσο  και στον Ν. 4670/2020.

Έτσι, τα δεδομένα που παρουσιάζονται στη έκθεση του ΟΟΣΑ δεν είναι προτάσεις του ΟΟΣΑ, αλλά  είναι στοιχεία τα οποία προέρχονται  από  την  κοινωνικο-ασφαλιστική  νομοθεσία  της  χώρας  μας  και  αποστέλλονται κάθε  τρία  χρόνια  από  τους  αρμόδιους  ελληνικούς  φορείς στην Ευρωπαϊκή  Επιτροπή  για λογαριασμό του Ageing Working Group(AWG).  

Αυτά τα στοιχεία, η έκθεση του ΟΟΣΑ (Pension at a Glance 2021,  Ιούλιος 2021) τα έχει λάβει από την έκθεση του Ageing Working Group 2021, η οποία εκδόθηκε τον Μάιο του 2021, και παρουσιάζει την μακροχρόνια βιωσιμότητα του  ελληνικού  συστήματος   ασφάλισης (2020-2070).

• Έτσι, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης   βασίζεται  σε  σχετικά  στοιχεία  που  έχουν  σταλεί  από  την  χώρα  μας για την έκθεση AWG 2021 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτή η   προβλεπόμενη   αύξηση προκύπτει από το γεγονός ότι η χώρας μας έχει συνδέσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής,  όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα 1. Αυτή την σύνδεση την έχουν   επίσης  νομοθετήσει  άλλες έξι χώρες όπως: η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Πορτογαλία.

Πίνακας 1

Η Ηλικία συνταξιοδότησης συνδέεται με το προσδόκιμος ζωής σε 7 χώρες του ΟΟΣΑ

Πηγή: OECD, Pensions at a Glance 2021,  pg. 93.

Παράλληλα, σύμφωνα με την ελληνική κοινωνικο-ασφαλιστική νομοθεσία η επικουρική σύνταξη χορηγείται εφόσον ο ασφαλισμένος έχει θεμελιώσει δικαίωμα για την κύρια σύνταξη. Άρα, η δημιουργία του ΤΕΚΑ και της  κεφαλαιοποιητικής  επικουρικής  σύνταξης δεν είναι ανεξάρτητη από την αύξηση των ορίων ηλικίας που παρουσιάζεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ.

• Εξάλλου εάν λάβουμε υπόψη τους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν από κυβερνητικούς παράγοντες για να αιτιολογηθεί  η κεφαλαιοποίηση της επικουρικής σύνταξης για την ραγδαία γήρανση του πληθυσμού στην Ελλάδα,  τότε η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 70  έτη το 2050 και στα 73 έτη το 2070 δεν είναι απλά «θεωρητικές προσεγγίσεις» αλλά μελλοντικές  βεβαιότητες,  οι  οποίες  αντλούν  την  υλοποίηση  τους  από  την  διατήρηση  της  σχετικής  νομοθετικής  διάταξης.

Γι’ αυτό  ακριβώς  ο  επίσημος  ισχυρισμός  χαρακτηρίζεται  από  μία  επιμελημένη  αντίφαση,  με την  έννοια  ότι  την μια φορά το δημογραφικό ζήτημα στη χώρας μας παρουσιάζεται με δραματικό τρόπο ως το μεγάλο πρόβλημα που ανέδειξε την αναγκαιότητα κεφαλαιοποίησης της επικουρικής ασφάλισης και από την άλλη το ίδιο πρόβλημα (δημογραφικό-γήρανση  του  πληθυσμού)  υποστηρίζεται  ότι  αποτελεί  απλή «θεωρητική  προσέγγιση», επειδή αυτή την φορά η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης αναμένεται εξαιτίας της  νομοθετημένης  σύνδεσης  του δημογραφικού με  την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

*Ομότ. Καθηγητή  Παντείου  Πανεπιστημίου, Δρ. Παντείου  Πανεπιστημίου