Η Ευρώπη αναζητά plan Β για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας

Λύση προκειμένου να αποτραπεί η οικονομική ασφυξία της Ουκρανίας στις αρχές του 2026, ψάχνει η Ευρωπαϊκή Ένωση αφού το σχέδιο για τη χρησιμοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως «δάνειο αποζημιώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ σκοντάφτει στις ενστάσεις του Βελγίου και στον φόβο ρωσικών αντιποίνων.

Συγκεκριμένα, οι ευρωπαϊκές χώρες καταρτίζουν ένα «plan Β» έκτακτης ανάγκης για να αποτρέψουν την οικονομική κατάρρευση της Ουκρανίας στις αρχές του επόμενου έτους, σε περίπτωση που δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν στη δέσμευση των ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων.

Στη σύνοδο κορυφής πριν από έναν μήνα, οι ηγέτες της ΕΕ ήλπιζαν να εγκρίνουν πρόταση για τη χρήση των δεσμευμένων ρωσικών αποθεμάτων ώστε να χορηγηθεί στην Ουκρανία «δάνειο αποζημιώσεων» 140 δισ. ευρώ. Όμως το σχέδιο συνάντησε σφοδρή αντίδραση του Βελγίου, στη χώρα του οποίου βρίσκονται τα περισσότερα από τα κεφάλαια.

Τώρα, με τις ειρηνευτικές συνομιλίες να εντείνονται και τα οικονομικά περιθώρια του Κιέβου να στενεύουν, το ζήτημα της αξιοποίησης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αποκτά νέα επείγουσα διάσταση. «Αν δεν κινηθούμε, θα κινηθούν άλλοι πριν από εμάς», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι η νέα «ειρηνευτική πρωτοβουλία» του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να ενισχύσει τη στήριξη στο σχέδιο αξιοποίησης των παγωμένων κεφαλαίων. Σύμφωνα με το σχέδιο, τα χρήματα θα καταστούν αποπληρωτέα προς τη Μόσχα μόνο αν η Ρωσία δεχτεί να καταβάλει στο μέλλον πολεμικές αποζημιώσεις.

Οι διπλωμάτες αναμένουν η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να δώσει εντολή για νομικό προσχέδιο τις επόμενες ημέρες. «Το επόμενο βήμα είναι η ετοιμότητα της Επιτροπής να παρουσιάσει νομικό κείμενο», είπε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ωστόσο, ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ εξακολουθεί να εκφράζει ανησυχίες για νομικές ευθύνες και για τον κίνδυνο ρωσικών αντιποίνων.

Έτσι, οι ειδικοί εξετάζουν τώρα εναλλακτικούς τρόπους στήριξης της Ουκρανίας, σε περίπτωση που το σχέδιο δεν είναι έτοιμο εγκαίρως για τη σύνοδο της 18ης Δεκεμβρίου.

Μια επιλογή που κερδίζει έδαφος είναι ένα «ενδιάμεσο» δάνειο-γέφυρα, χρηματοδοτούμενο μέσω δανεισμού της ΕΕ, ώστε να καλύψει τις ανάγκες της Ουκρανίας στις αρχές του 2026. Αυτό θα έδινε χρόνο να ρυθμιστεί η μεγάλη λύση.

Διπλωμάτες ανέφεραν ότι η Ουκρανία θα κληθεί να αποπληρώσει το δάνειο-γέφυρα, μόλις λάβει τους πόρους από το μακροπρόθεσμο δάνειο αποζημιώσεων. Μια ακόμη πιθανότητα είναι ένας συνδυασμός δανείου αποζημιώσεων και κοινού δανεισμού της ΕΕ.

«Δεν μπορώ να φανταστώ σενάριο στο οποίο οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι θα πληρώσουν μόνοι τους τον λογαριασμό», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.

Κράτη όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Λιθουανία και το Λουξεμβούργο πίεσαν την Επιτροπή να επιταχύνει τις προτάσεις χρηματοδότησης της Ουκρανίας.

Το μοντέλο χρηματοδότησης-γέφυρα είχε τεθεί από τον Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο οποίος προειδοποίησε ότι «όσο περισσότερο καθυστερούμε, τόσο δυσκολότερο θα γίνεται».

Η Επιτροπή αναγνωρίζει πως το Κίεβο θα βρεθεί αντιμέτωπο με εξάντληση πόρων στις αρχές του 2026.

Την Τρίτη, ο Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα οριστικοποιήσουν «τις επόμενες ημέρες» μια λύση που θα εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.

Σε βάθος χρόνου, το δάνειο αποζημιώσεων θεωρείται η μόνη ρεαλιστική λύση, καθώς δεν υπάρχει διάθεση για απευθείας επιχορηγήσεις από εθνικούς προϋπολογισμούς.

Η συναίνεση του Βελγίου παραμένει κρίσιμη: «Δεν βλέπουμε άλλη εφικτή επιλογή από το δάνειο αποζημιώσεων», είπε Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Παραμένουν όμως ζητήματα σχετικά με ένα πιθανό δάνειο-γέφυρα μέσω κοινού δανεισμού της ΕΕ, που θα απαιτούσε ομοφωνία των 27 — κάτι που εμποδίζει η Ουγγαρία.

Ελπίζεται ότι η παρουσίαση του δανείου-γέφυρα ως εργαλείο ανοικοδόμησης και όχι χρηματοδότησης του πολέμου ίσως κάμψει αντιρρήσεις.

Ένας ακόμη παράγοντας είναι η νέα δυναμική γύρω από μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία μέσω της ομάδας Τραμπ, με σχέδια που προβλέπουν χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με διπλωμάτες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ελπίζουν ότι έχουν πείσει την ομάδα Τραμπ πως η ΕΕ πρέπει να έχει τον τελικό λόγο στη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, στο χρονικό πλαίσιο άρσης κυρώσεων και στην ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας.