Explainer: Τι σημαίνει η νέα στοχευμένη επίθεση και η κλιμάκωση στα νότια προάστια της Βηρυτού

Σε μια εξέλιξη που πολλοί στη Μέση Ανατολή χαρακτηρίζουν κομβική για την πορεία της σύγκρουσης, το Ισραήλ επέστρεψε –ύστερα από μήνες σχετικής ηρεμίας– στη στοχευμένη δράση μέσα στη νότια Βηρυτό, πλήττοντας την καρδιά των σιιτικών συνοικιών στα νότια προάστια της πόλης. Η αεροπορική επίθεση, που περιγράφεται από λιβανέζικες πηγές ως πλήγμα «χειρουργικής ακρίβειας», είχε ως στόχο τον Χάιθαμ Αλί αλ-Ταμπταμπάι (γνωστό ως Αμπού Άλι Ταμπταμπάι), έναν από τους κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές της Χεζμπολάχ, τον οποίο το Τελ Αβίβ θεωρεί δεύτερο στην ιεραρχία της στρατιωτικής πτέρυγας.

Σπύρος Σιδέρης

Σύμφωνα με λιβανέζικες αρχές, ο διοικητής σκοτώθηκε, ενώ το πλήγμα σημειώθηκε σε ώρα αιχμής, σε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες γειτονιές της πρωτεύουσας.

Ο επίσημος απολογισμός κάνει λόγο για πέντε νεκρούς και 28 τραυματίες, επιβεβαιώνοντας μια νέα φάση έντασης που ξεπερνά τα συνηθισμένα επεισόδια στα νότια σύνορα. Κατά τους αναλυτές, η επίθεση δεν αποτελεί απλώς άλλη μία εξόντωση ανώτερου στελέχους, αλλά μήνυμα κλιμάκωσης με σαφές επιχειρησιακό, πολιτικό και γεωπολιτικό φορτίο.

Η νότια Βηρυτός ξανά στο στόχαστρο

Όπως μεταδίδουν αραβικά μέσα ενημέρωσης, η επιστροφή των επιθέσεων στη νότια Βηρυτό σηματοδοτεί αλλαγή σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, όταν η σύγκρουση περιοριζόταν κυρίως στον νότιο Λίβανο και την κοιλάδα Μπεκάα. Τα νότια προάστια της Βηρυτού, που είχαν βρεθεί στο επίκεντρο κατά τον λεγόμενο «πόλεμο υποστήριξης» της Χεζμπολάχ προς τη Γάζα (Οκτώβριος 2023 – Νοέμβριος 2024), είχαν στο μεταξύ βγει από τον άμεσο χάρτη των στοχευμένων επιθέσεων.

Σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές, το γεγονός ότι το Ισραήλ μεταφέρει ξανά την αντιπαράθεση στο «βαθύ εσωτερικό» της οργάνωσης δείχνει πρόθεση αναθεώρησης των κανόνων εμπλοκής. Η επιλογή στόχου στο κέντρο του πολιτικού και ασφαλείας ιστού της Χεζμπολάχ εκλαμβάνεται ως επίδειξη ισχύος, αλλά και ως δοκιμή των αντανακλαστικών της οργάνωσης και του λιβανικού συστήματος γενικότερα.

Το μήνυμα από Τελ Αβίβ και η γραμμή της Χεζμπολάχ

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου διαμήνυσε ότι το Ισραήλ «θα συνεχίσει να πλήττει τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο» και πως ο ισραηλινός στρατός «θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να αποτρέψει την ανασυγκρότηση των στρατιωτικών της δυνατοτήτων». Κατά ισραηλινές και αραβικές αναλύσεις, οι δηλώσεις αυτές εντάσσονται σε μια στρατηγική συνεχούς πίεσης, με στόχο τη συστηματική φθορά του στρατιωτικού βραχίονα της οργάνωσης.

Απέναντι σε αυτό, στελέχη της Χεζμπολάχ δήλωσαν σε λιβανέζικα μέσα ότι ο στόχος ήταν «μαχητής πρώτης γραμμής», αποφεύγοντας ωστόσο να κατονομάσουν τον Ταμπταμπάι. Τόνισαν ότι η ηγεσία «μελετά την απάντηση» και ότι «η αντίδραση θα καθοριστεί με βάση το συμφέρον της αντίστασης».

Κατά αναλυτές στη Βηρυτό, η ελεγχόμενη αυτή ασάφεια είναι στοιχείο μιας σταθερής στρατηγικής επικοινωνίας: η οργάνωση σπάνια αποκαλύπτει εξαρχής το πλήρες μέγεθος των απωλειών της, διατηρώντας επιχειρησιακό αιφνιδιασμό και περιθώρια τακτικής ευελιξίας.

Κλιμάκωση με σαφές γεωπολιτικό αποτύπωμα

Σύμφωνα με στρατιωτικούς ειδικούς, το πλήγμα στα νότια προάστια της Βηρυτού εντάσσεται σε μια ευρύτερη ισραηλινή κλιμάκωση, με συνεχείς επιθέσεις στον νότιο Λίβανο και στη Μπεκάα. Η μεταφορά των επιχειρήσεων στο «νευραλγικό κέντρο» της Χεζμπολάχ εκλαμβάνεται ως προσπάθεια να προκληθεί υπολογισμένη κρίση: είτε να εξαναγκαστεί η οργάνωση σε στοχευμένη, αλλά ελεγχόμενη απάντηση, είτε να δοκιμαστούν τα όρια αντοχής της λιβανικής σκηνής.

Άραβες αναλυτές σημειώνουν ότι στο Τελ Αβίβ κυριαρχεί η εκτίμηση πως ο Λίβανος βρίσκεται σε μια περίοδο θεσμικής και οικονομικής αδυναμίας – πολιτικό αδιέξοδο, κρίση διακυβέρνησης, βαθιά ύφεση. Σε αυτό το πλαίσιο, η συγκυρία αντιμετωπίζεται ως «παράθυρο ευκαιρίας» για πιο τολμηρές στρατιωτικές κινήσεις.

Παράλληλα, διεθνείς διπλωματικές πηγές κάνουν λόγο για σιωπηρή ανοχή από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών, με τα ισραηλινά πλήγματα να παρουσιάζονται ως «προληπτικές επιχειρήσεις» που υπηρετούν έναν ευρύτερο αμερικανοϊσραηλινό σχεδιασμό περιορισμού της επιρροής της Χεζμπολάχ.

Το μήνυμα του πλήγματος και τα όρια της αποτροπής

Ειδικοί σε θέματα ασφάλειας υπογραμμίζουν ότι η επίθεση φέρει στοιχεία «ποιοτικής κλιμάκωσης», τόσο λόγω του επιπέδου του στόχου όσο και λόγω της επιλογής της γεωγραφίας: ένα πυκνοκατοικημένο, σιιτικό προάστιο που συμβολίζει την καρδιά της επιρροής της Χεζμπολάχ. Η δυνατότητα του Ισραήλ να πλήττει με ακρίβεια στο εσωτερικό αυτού του ιστού λειτουργεί, κατά τους ίδιους, ως εργαλείο ψυχολογικού πολέμου απέναντι στα υποστηρικτικά ακροατήρια της οργάνωσης.

Το πλήγμα εντάσσεται επίσης σε μια σειρά στοχευμένων επιχειρήσεων των τελευταίων ετών, με εξουδετέρωση στελεχών υψηλής σημασίας. Πολλοί μιλούν για μία σταδιακή στρατηγική «αποκεφαλισμού» του ανώτερου στρατιωτικού επιτελείου της οργάνωσης, ώστε να δυσκολεύει η ανασυγκρότηση και να διαρρηγνύονται οι γραμμές διοίκησης.

Οι επόμενες ώρες και ένα σκηνικό αβέβαιης ισορροπίας

Σύμφωνα με πηγές στη Βηρυτό που επικαλούνται αραβικά μέσα, οι επόμενες ώρες θεωρούνται κρίσιμες για να φανεί αν η Χεζμπολάχ θα επιλέξει άμεση και ισχυρή απάντηση ή μια πιο συγκρατημένη τακτική. Ένα σκληρό πλήγμα αντιποίνων θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρεία κλιμάκωση, ενώ μια περιορισμένη αντίδραση θα έδειχνε προσπάθεια αποφυγής μιας γενικευμένης σύρραξης σε μια χώρα ήδη επιβαρυμένη από οικονομική και πολιτική κρίση.

Την ίδια στιγμή, η λιβανέζικη κρατική μηχανή εμφανίζεται εξαιρετικά περιορισμένη στη δυνατότητα διαχείρισης της κρίσης. Η διπλωματική κινητικότητα έχει ενταθεί, με αραβικές και δυτικές πρωτεύουσες να καλούν σε αποφυγή νέας κλιμάκωσης, χωρίς μέχρι στιγμής να διαφαίνονται σαφή σημάδια αποκλιμάκωσης.

Κατά περιφερειακές πηγές, το πλήγμα στα νότια προάστια της Βηρυτού λειτουργεί ως σαφές σήμα ότι η περιοχή εισέρχεται σε έναν νέο κύκλο έντασης, όπου κάθε λανθασμένος υπολογισμός μπορεί να μετατραπεί σε ευρεία ανάφλεξη – με συνέπειες που θα ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια του Λιβάνου.