Ο Μακρόν επιδιώκει αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους – Διχασμένη η Ευρώπη

Η πρωτοβουλία του Γάλλου προέδρου στοχεύει σε διεθνή πίεση για ειρήνη, αλλά συναντά επιφυλάξεις από ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ, επισημαίνει σε ανάλυσή του το POLITICO.

Ο Εμανουέλ Μακρόν επιχειρεί τη Δευτέρα ένα μεγάλο διπλωματικό εγχείρημα, συγκεντρώνοντας αρκετές δυτικές χώρες για την αναγνώριση ενός Παλαιστινιακού κράτους. Ωστόσο, η απόσταση μέχρι μια πραγματική πρόοδο στη Γάζα παραμένει μεγάλη.

Οι περιορισμοί της πρωτοβουλίας του στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ είναι εμφανείς. Μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Γερμανία και η Ιταλία, δεν συμμετέχουν, ενώ οι πιθανότητες να επηρεαστούν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ή ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου ώστε να τερματίσουν τον πόλεμο, είναι ελάχιστες.

Η κεντρική ιδέα στη Νέα Υόρκη είναι να ανακοινωθεί η αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, την Πορτογαλία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, την Ανδόρα, την Αυστραλία και τον Καναδά. Ένας Γάλλος αξιωματούχος χαρακτήρισε αυτό ως «διπλωματική νίκη» για το Παρίσι.

Ο τελικός στόχος του Μακρόν είναι να αποδείξει πως υπάρχει παγκόσμια αντίβαρο στη στήριξη του Τραμπ προς το Ισραήλ για τον πόλεμο στη Γάζα και να αυξήσει την πίεση υπέρ της ειρήνης. Ήδη γίνονται συγκρίσεις με τη στάση της Γαλλίας υπό τον Ζακ Σιράκ, που είχε αντιταχθεί στις ΗΠΑ για την εισβολή στο Ιράκ το 2003, με μια ιστορική ομιλία στον ΟΗΕ.

Εσωτερικές πιέσεις και διεθνείς αντιδράσεις

Υπάρχει φυσικά και έντονο εσωτερικό πολιτικό κίνητρο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες γνωρίζουν ότι καλούνται να ανταποκριθούν στο κύμα δημόσιας αγανάκτησης για τον πόλεμο, καθώς ο αριθμός των θυμάτων στη Γάζα αυξάνεται ραγδαία. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της YouGov, η στήριξη προς το Ισραήλ στη Δυτική Ευρώπη βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Ωστόσο, πόσο πραγματική επιρροή διαθέτει ο Μακρόν; Ακόμη και οι ίδιοι οι Γάλλοι παραδέχονται ότι οι εντυπωσιακές κινήσεις στη Νέα Υόρκη δεν θα αλλάξουν άμεσα τη δραματική ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, ενώ τα ισραηλινά άρματα μάχης συνεχίζουν τις χερσαίες επιχειρήσεις. Ούτε το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ φαίνεται να επηρεάζονται από τις ενέργειες του Μακρόν.

Επιπλέον, η προσπάθεια του Γάλλου προέδρου να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο αναδεικνύει ταυτόχρονα πόσο διχασμένη εμφανίζεται η Δυτική Ευρώπη, ειδικά καθώς χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ βαδίζουν προσεκτικά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της στάσης του Τραμπ.

Απουσίες-κλειδιά και επιφυλάξεις ευρωπαϊκών χωρών

Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα και Ολλανδία δεν θα συμμετάσχουν. Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς, δεν θα παρευρεθεί καν, επικαλούμενος εσωτερικές υποχρεώσεις. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Tζόρτζια Μελόνι δήλωσε πως δεν υποστηρίζει την αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους «πριν αυτό συσταθεί» και θα φτάσει μία ημέρα μετά το συνέδριο Μακρόν.

Ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης εκτίμησε πως το ρίσκο ήταν ότι «το Ισραήλ θα έκανε κάποιες παραχωρήσεις» υπό την αυξανόμενη διεθνή πίεση. Ωστόσο, παραδέχεται πως «αυτό δεν συμβαίνει». Οι ΗΠΑ στηρίζουν το Ισραήλ, ενώ οι προσαρτήσεις στη Δυτική Όχθη επιταχύνονται.

“Συμβολικό ορόσημο” ή πραγματικός μοχλός πίεσης;

Άλλος διπλωμάτης σημείωσε πως όσο το Ισραήλ έχει στο πλευρό του «τον μεγάλο σύμμαχο ΗΠΑ με τον Iron Dome … τίποτα δεν αλλάζει». Για πολλούς αναλυτές πάντως, η κίνηση Μακρόν αφορά λιγότερο το άμεσο αποτέλεσμα και περισσότερο τη διαμόρφωση ενός σημείου καμπής στις σχέσεις Ευρώπης-Ισραήλ.

Η Ευρώπη εξακολουθεί να “στοιχειώνεται” από τον ρόλο της στο Ολοκαύτωμα και συνήθως κάνει μόνο «συμβολικά, μικρά» βήματα έναντι του Ισραήλ, όπως αναφέρει η ειδικός Μέσης Ανατολής του German Marshall Fund, Kριστίνα Κάους. Όμως οι εξελίξεις των τελευταίων δύο χρόνων οδήγησαν στην παραδοχή ότι «τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχιστούν έτσι».

Nέα στάση της Κομισιόν και αμερικανοϊσραηλινές πιέσεις

Για την Κάους, η κίνηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την περασμένη εβδομάδα προς κυρώσεις και δασμούς κατά του Ισραήλ αποτελεί ιστορική αλλαγή νοοτροπίας: «Είναι πρωτοφανές. Τέτοια εμπορικά μέτρα λαμβάνονται συνήθως μόνο κατά αυταρχικών κρατών όπως η Μιανμάρ ή η Λευκορωσία».

Τις προηγούμενες εβδομάδες πριν τη διάσκεψη Μακρόν για την Παλαιστίνη, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ προσπάθησαν να υπονομεύσουν τη γαλλική διπλωματική προσπάθεια. Τον προηγούμενο μήνα, η Ουάσιγκτον αρνήθηκε να χορηγήσει βίζα στον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Mαχμούντ Αμπάς, ώστε να παραστεί στη σύνοδο του ΟΗΕ.

Aντιδράσεις Ισραήλ – Διαφωνίες εντός ΕΕ

Το Ισραήλ εξετάζει αντίποινα κατά της Γαλλίας, ενώ ο Νετανιάχου πιέζει τον Μακρόν να συνδέσει την αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους με την απελευθέρωση των εναπομεινάντων ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς. «Αν συνδεθεί με τους ομήρους, τότε το Ισραήλ μπορεί να το αποδεχτεί», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος στο POLITICO.

Για τη Γαλλία, αυτές οι αντιδράσεις αποτελούν απόδειξη ότι οι διπλωματικές προσπάθειες έχουν αποτέλεσμα και ότι Ισραήλ-ΗΠΑ απομονώνονται όλο και περισσότερο. «Δεν θα αλλάξει πολλά για τους Παλαιστίνιους της Γάζας», σχολιάζει ο πρώην πρέσβης της Γαλλίας στη Μεσόγειο Kαρίμ Αμελλάλ. «Όμως βλέπουμε μετατόπιση συμμαχιών: Ισραήλ και ΗΠΑ απέναντι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – ακόμα και τη Γερμανία», προσθέτει.

Iστορικά παράλληλα – Απουσίες στην κρίσιμη στιγμή

Ο πρώην πρέσβης της Γαλλίας στη Συρία Mισέλ Ντυκλό, τόνισε τις ομοιότητες με τη στάση κατά του πολέμου στο Ιράκ το 2003: «Η Γαλλία ήταν πολιτικά κι οικονομικά αποδυναμωμένη αλλά μπορούσε ακόμη να εκφράσει τα αισθήματα της πλειονότητας των χωρών». Ωστόσο υπενθύμισε πως αυτή η στάση δεν εμπόδισε τελικά την εισβολή ή τα δεινά που ακολούθησαν στη Μέση Ανατολή.

Eυρωπαίος διπλωμάτης χαρακτήρισε τη διάσκεψη Μακρόν ως «την τελευταία πράξη ενός προέδρου που θέλει να αφήσει παρακαταθήκη».

Aδύναμο ευρωπαϊκό μέτωπο – Ηχηρές απουσίες ηγετών

Tο συνέδριο για την Παλαιστίνη συγκεντρώνει λίγους κορυφαίους Ευρωπαίους ηγέτες: θα παραστούν ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Pέντρο Σάντσεθ, ο Βέλγος Μπαρτ Ντε Βέβερ, ο πρόεδρος της Πορτογαλίας Μαρτσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα καθώς και εκπρόσωποι Λουξεμβούργου και Μάλτας. Συμμετέχουν επίσης ο Καναδός Μαρκ Κάρνεϊ και ο Αυστραλός Άντονι Αλμπανίζι.

Tην ίδια ώρα, πολλοί άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες βρίσκουν λόγους να μην παραστούν – ένδειξη εύθραυστης ευρωπαϊκής ενότητας έναντι ΗΠΑ-Ισραήλ. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ πιέσεων εντός κόμματος και αποφυγής δυσαρέσκειας του Τραμπ – που πρόσφατα επισκέφθηκε φιλικά το Λονδίνο. Στη σύνοδο θα στείλει τον αναπληρωτή πρωθυπουργό Ντέιβιντ Λάμι και τη Yvette Cooper των Εξωτερικών Υποθέσεων.

Aντίδραση Βερολίνου – Επιφυλάξεις Αθήνας – Στάση Ρώμης

Kαι ο καγκελάριος Μερτς θα απουσιάζει – επισήμως λόγω εσωτερικών θεμάτων όπως οι κοινοβουλευτικές διαβουλεύσεις για τον προϋπολογισμό του 2025. Αυτό όμως εξυπηρετεί ώστε να αποφύγει ανοικτή αντιπαράθεση με Παρίσι ή άλλους στην διεθνή σκηνή. Επανειλημμένα έχει εκφράσει αντίθεση στην αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους: «Δεν εξετάζουμε επί του παρόντος αυτή την επιλογή. Θεωρούμε ότι πρέπει να είναι τελικό βήμα προς λύση δύο κρατών», δήλωσε πρόσφατα από τη Μαδρίτη.

Kάους εξηγεί: «Δεν είναι απαραίτητο ούτε πολιτικά βολικό για εκείνον να πάει. Αρκεί που δεν εμποδίζουν τις πρωτοβουλίες Γαλλίας-Ισπανίας». Η Ισπανία ήδη έχει αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος.

Kοντά στον Σάντσεθ – που διατηρεί σκληρή γραμμή έναντι του Ισραήλ εντός ΕΕ – ο Μερτς δήλωσε: «Δεν προκαλεί έκπληξη που έχουμε διαφορετικές απόψεις. Φυσικά σχετίζεται με τη γερμανική ιστορία».

Kαι η Μελόνι αποφεύγει κάθε ανάμειξη σε πρωτοβουλίες Μακρόν: επιλέγει να βρεθεί στη Νέα Υόρκη μετά τη διάσκεψη. Ο ΥΠΕΞ Αντόνιο Ταγιάνι χαρακτήρισε πρόσφατα άνευ ουσίας κάθε κίνηση για αναγνώριση Παλαιστίνης: «Το κάνουμε μόνο για λόγους συνείδησης χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα».

Aνώτερος Έλληνας αξιωματούχος σημείωσε: «Είμαστε ανεπιφύλακτα υπέρ ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους· θεωρούμε όμως πως μονομερής αναγνώριση τώρα δεν φέρνει ωφέλιμο αποτέλεσμα».

Mελλοντικές εξελίξεις & αμερικανική στάση

Tη Δευτέρα, ο Μακρόν ίσως επιχειρήσει με μια εμπνευσμένη ομιλία κι ένα καλά οργανωμένο συνέδριο να συγκαλύψει τις ευρωπαϊκές διαφορές· ωστόσο αυτές έχουν σημασία στην πράξη. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αρκετή στήριξη εντός ΕΕ ούτε για κυρώσεις ούτε για δασμούς κατά του Ισραήλ – τα δεύτερα απαιτούν ειδική πλειοψηφία.

Aυτό όμως μπορεί ν’ αλλάξει αν υπάρξουν νέες ισραηλινές κινήσεις μετά τη διάσκεψη Μακρόν – όπως πιθανές προσαρτήσεις εδαφών. Δύο διπλωμάτες στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι χώρες όπως η Γερμανία ίσως μεταβάλουν στάση αν συμβεί κάτι τέτοιο.

Tο πραγματικό βάρος ωστόσο θα συνεχίσει να βρίσκεται στους σταθερούς συμμάχους του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Mάρκο Ρούμπιο, χαρακτήρισε πρόσφατα το σχέδιο Μακρόν ως «ανεύθυνο» υποστηρίζοντας πως αποτελεί «χαστούκι στα θύματα της 7ης Οκτωβρίου».