Μεγάλα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου- Ανεξάντλητη… πανταχού παρούσα λαϊκή γιορτή  

Από τα μικράτα μας γνωρίζουμε ότι οι (συνήθως) αυγουστιάτικες διακοπές μας θα περιελάβαναν τη συμμετοχή σε τουλάχιστον ένα πανηγύρι ανεξάρτητα τον τόπο τον οποίο θα επισκεπτόμασταν. Βουνό, κάμπος ή θάλασσα, δεν είχε-και δεν έχει-καμία σημασία. Πανηγύρια υπάρχουν παντού, σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας το μήνα Αύγουστο.

Νίκος Γιαννόπουλος

Όμως, ακόμα και στις λαϊκές γιορτές όπως είναι αυτές των πανηγυριών υπάρχουν διαβαθμίσεις ποιότητας, δεν είναι όλα τα πράγματα στη ζωή ίδια. Κάναμε έτσι μία προσπάθεια να ξεχωρίσουμε τα πιο χαρακτηριστικά πανηγύρια ανά την Ελλάδα αφενός για να έχετε μία ιδέα και αφετέρου- γιατί όχι-να επισκεφθείτε ένα από αυτά.

Σημείο αναφοράς, ιδιαίτερα για τον Δεκαπενταύγουστο, είναι τα πανηγύρια των Κυκλάδων από τα οποία ξεχωρίζουν τα ακόλουθα:

• Παναγία Εκατονταπυλιανή, Πάρος: Μεγάλο προσκυνηματικό πανηγύρι, λιτανεία, βεγγαλικά και μεγάλο γλέντι σε όλο το νησί.
• Αμοργός – Χώρα (Παναγία Επαταχωριανή): Το διήμερο 14-15/8 με ντόπια εδέσματα και παραδοσιακή μουσική.
• Κουφονήσια: Πανηγύρι στο μικρό εκκλησάκι της Παναγίας Κάτω Κουφονησίου, ακολουθεί γλέντι στο Άνω Κουφονήσι.
• Σίκινος: Εντυπωσιακή περιφορά εικόνας και μεγάλο γλέντι στη χώρα.
• Σέριφος – Χωριό Ράμος: Φημισμένο για το ιδιαίτερο χορευτικό και τοπικό φαγητό (τουρλού, φάβα).
• Νάξος: Πανηγύρια σε πολλά χωριά του νησιού όπως στον Απόλλωνα, στην Απείρανθο αλλά και αλλού. Σε κάποια από αυτά σερβίρονται δωρεάν εκλεκτοί μεζέδες από τη ναξιώτικη κουζίνα.
• Νησιά όμως δεν είνα μόνο οι Κυκλάδες, γι’ αυτό μπορείτε να τσεκάρετε και τα παρακάτω:
• Λαγκαδάς Ικαρίας: Το πιο ξακουστό πανηγύρι του νησιού, με χιλιάδες επισκέπτες, άφθονο φαγητό/ποτό και θρυλικούς Ικαριώτικους χορούς που κρατάνε ως το πρωί.
• Αστυπάλαια – Παναγία Πορταΐτισσα: Διήμερο πανηγύρι με φαγητό, μουσική, χορούς και παραδοσιακά παιχνίδια (γιαούρτωμα, αυγομαχίες).
• Κέρκυρα: Πολλά πανηγύρια (π.χ. Παλαιοκαστρίτσα, στο Κασσιόπη, στη Μητρόπολη της Παναγίας των Ξένων)· η 11η Αυγούστου είναι αφιερωμένη στον Άγιο Σπυρίδωνα.
• Λέσβος – Μόλυβος: Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ αλλά και παραδοσιακά πανηγύρια στη Γέρα, Αγιάσο κ.α..

Όσον αφορά στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι επιλογές για πανηγύρια είναι πραγματικά ανεξάντλητες σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας.

Αναφέρουμε κάποια ενδεικτικά:

• Παναγία Σουμελά στο όρος Βέρμιο: Μεγάλο ποντιακό πανηγύρι στις 15 Αυγούστου
• Δράμα – Παναγία Εικοσιφοίνισσα: Ιδιαίτερα σημαντικό τοπικό προσκύνημα
• Πανηγύρι Τεγέας (Αρκαδία, δίπλα στην Τρίπολη, 13-20 Αυγούστου): Το σημαντικότερο εμποροπανηγύρι Πελοποννήσου, με πολιτιστικά δρώμενα και έντονη αγορά.

Ανεξάρτητα από το είδος και το εύρος της γιορτής, καλό θα είναι να έχουμε στο μυαλό μας τα παρακάτω ιστορικά στοιχεία έτσι ώστε να γνωρίζουμε τις ρίζες ελληνικής παράδοσης ως προς αυτό το κομμάτι.

Οι παραδοσιακές γιορτές της Παναγίας εξελίχθηκαν στα σύγχρονα πανηγύρια μέσα από την σύνθεση θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων, που αντανακλούν τις αλλαγές στην κοινωνία, την οικονομία και τον τρόπο ζωής αλλά και την ανάγκη διατήρησης της κοινότητας, ιδιαίτερα στα χρόνια κατά τα οποία δεν είχε οικοδομηθεί και ιδρυθεί το ελληνικό κράτος.

Αρχικά, οι γιορτές της Παναγίας είχαν αυστηρά θρησκευτικό χαρακτήρα, με λειτουργίες, παρακλήσεις, λιτανείες και προσκυνήματα εικόνων που ήταν ο πυρήνας του εορτασμού. Με το πέρασμα του χρόνου, αυτές οι θρησκευτικές εκδηλώσεις πλαισιώθηκαν από κοινωνικές και λαϊκές εκδηλώσεις, όπως τα παραδοσιακά γλέντια, τα έθιμα, τη μουσική και το χορό, που στόχο είχαν να φέρουν κοντά τους κατοίκους μιας περιοχής αλλά και τους αποδήμους.

Από ιστορικής άποψης, τα πανηγύρια ήταν ευκαιρία για κοινωνικές επαφές, κλείσιμο συμφωνιών, ακόμα και συνοικέσια. Σήμερα, παραμένουν σημαντική στιγμή επιστροφής στα χωριά, όπου οι επισκέπτες συναντούν φίλους και συγγενείς, επιδεικνύοντας και αίσθημα κοινότητας και προσωπικής ή οικονομικής προόδου.

Επιπλέον, παραδοσιακά έθιμα – όπως η περιφορά της εικόνας, το στολισμό των επιταφίων με κορδέλες, τοπικά δρώμενα και χοροί – διατηρούνται και γίνονται πολλές φορές ευρύτερα γνωστά, προσελκύοντας επισκέπτες από όλη τη χώρα και το εξωτερικό.

Αυτά και καλή σας (καλή μας) διασκέδαση.