Ιωακειμίδης στο libre:Η Ελλάδα απέτυχε να προβλέψει τη στρατηγική της Τουρκίας στη Λιβύη και τις θαλάσσιες ζώνες- Μονομερείς οριοθετήσεις καταλήγουν σε τερατογεννήσεις
Η Συντακτική ομάδα του Libre
«Η Ελλάδα απέτυχε να δει τον κίνδυνο εισπήδησης της Τουρκίας στη διαδικασία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Ελλάδα και Λιβύη άνοιξαν συστηματικά το 2008 τη διαδικασία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών», αναφέρει ο Παναγιώτης Κ. Ιωακειμίδης στην συνέντευξη που ακολουθεί για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, πρώην πρεσβευτής –σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ εξηγεί πώς η Λιβύη κατέληξε να γίνει «προτεκτοράτο» της Τουρκίας και πώς οι λανθασμένοι χειρισμοί από την ελληνική πλευρά οδήγησαν στην τρέχουσα κρίση.
Παράλληλα, ο κ. Ιωακειμίδης εστιάζει στις γεωπολιτικές συνέπειες των μονομερών αποφάσεων και προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας στην περιοχή. Αναλύει τη σημασία της συνεργασίας Ελλάδας, Τουρκίας, Λιβύης και άλλων χωρών για τη συμφωνημένη οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Συνέντευξη
-Πώς η Λιβύη κατέληξε στο άρμα της Τουρκίας;
Η Λιβύη προκαλεί βάναυσα την Ελλάδα με τις ρηματικές ανακοινώσεις στον ΟΗΕ και παράνομες οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών έξω από τις ρυθμίσεις της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Αλλά πώς κατέληξε η Λιβύη ως οιονεί προτεκτοράτο στην αγκαλιά της Τουρκίας;
Η Ελλάδα απέτυχε να δει τον κίνδυνο εισπήδησης της Τουρκίας στη διαδικασία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών
Κατέληξε γιατί η Τουρκία της προσέφερε «γη και ύδωρ» ενώ η Ελλάδα διέπραττε το ένα στρατηγικό λάθος μετά το άλλο.
Την τρέχουσα κρίση με τη Λιβύη άναψε η κατάθεση του Ελληνικού Θαλάσσιου Σχεδιασμού “με ακρότατα όρια θαλάσσιων ζωνών” τον περασμένο Απρίλιο.
Είχαμε επισημάνει τότε ότι αυτό ήταν λάθος και ότι η Τουρκία θα αντιδρούσε βίαια. Αντιδρά μέσω Λιβύης (βλέπε, Π.Κ.Ιωακειμίδης, “ Οι βλαβερές συνέπειες ενός σχεδιασμού, ΘΣΧ , ΤΑ ΝΕΑ, 24/4).
-Ποια ήταν τα λάθη υποβάθρου της Ελληνικής πλευράς;
Πρώτον, η Ελλάδα απέτυχε να δει τον κίνδυνο εισπήδησης της Τουρκίας στη διαδικασία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Ελλάδα και Λιβύη άνοιξαν συστηματικά το 2008 τη διαδικασία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Αλλά η Αθήνα επέμεινε σε ανελαστικότητα θέσεων (επήρεια Γαύδου, κλπ.) η οποία σε συνδυασμό με τους μαξιμαλισμούς της Λιβύης (παράνομο κλείσιμο Κόλπου Σύρτης, ακραίες θέσεις ευθυδικίας) και την πολιτική ανατροπή του 2011 οδήγησαν τη διαπραγμάτευση σε ναυάγιο.
Η Τουρκία συμμάχησε με τη Λιβύη προέκυψε το διαβόητο μνημόνιο, η Λιβύη στο άρμα της Τουρκίας (και η Γαλάζια Πατρίδα). Και έσπασε ο αποκλεισμός!
Εάν η Αθήνα είχε επιδείξει το 2010 διορατικότητα και ευελιξία θέσεων θα είχαμε πιθανότατα καταλήξει σε συμφωνία οριοθετήσεων. Θα είχε επομένως κλείσει το θέμα χωρίς καμιά δυνατότητα της Τουρκίας να παρέμβει σε μεταγενέστερο στάδιο.
Η Τουρκία αξιοποίησε το κενό, έδωσε στη Λιβύη μεγαλύτερη θαλάσσια έκταση με το παράνομο μνημόνιο οριοθετήσεων που συνήψαν.
-Άλλο στρατηγικό λάθος;
Δεύτερον ο βασικός λόγος/ αιτία ωστόσο τόσο για το Τουρκο-λιβυκό μνημόνιο όσο και για την απόλυτη πρόσδεση της Λιβύης στην Τουρκία υπήρξε η πρόσληψη της Άγκυρας ότι η Ελλάδα στόχευε/στοχεύει στον αποκλεισμό της από την Ανατολική Μεσόγειο και περικύκλωσή της.
Καθώς από το 2010 και μετά η Ελλάδα (και Κύπρος) εγκαινίασαν την πολιτική των τριμερών συμπράξεων με χώρες της Αν. Μεσογείου (ιδιαίτερα με το Ισραήλ) που είτε φωναχτά είτε σιωπηρά προβάλλονταν ως στρεφόμενες εναντίον (της επιθετικότητας) της Τουρκίας στην περιοχή.
Παράλληλα άλλες πρωτοβουλίες/ενέργειες (αγωγός EastMed, κλπ.) κατέληγαν στο ίδιο αποτέλεσμα – μη συμμετοχή/ αποκλεισμό της Τουρκίας από «τα τεκταινόμενα στην Αν. Μεσόγειο». Ενώ η ενοποίηση των ΑΟΖ Ελλάδας – Κύπρου που διακινούσαν ως επίσημη πολιτική Αθήνα και Λευκωσία επιβεβαίωνε τους χειρότερους φόβους της Τουρκίας: τον αποκλεισμό της από την Αν. Μεσόγειο (βλέπε σχετικό χάρτη). Μπορεί οι φοβίες και παρανοήσεις αυτές να ήσαν ανεδαφικές, πολύ περισσότερο που η Τουρκία είχε ανοιχτά εναντιωθεί στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Αλλά, όπως εξήγησε Τούρκος πρέσβης σε κλειστή συνάντηση, «η Τουρκία, με τις μεγαλύτερες ακτές στη Μεσόγειο, δεν μπορούσε να δεχθεί τον αποκλεισμό της από την Ελλάδα σε σύμπραξη με το Ισραήλ». Έπρεπε να αντιδράσει και να «σπάσει» το σχεδιασμό αυτό. Και για το σκοπό ακριβώς αυτό συμμάχησε με τη χώρα που δεν συμμετείχε στις συμπράξεις και σχήματα, τη Λιβύη έστω κι αν ήταν (ή επειδή ήταν;) σε κατάσταση εμφύλιου σπαραγμού. Και έτσι προέκυψε το διαβόητο μνημόνιο, η Λιβύη στο άρμα της Τουρκίας (και η Γαλάζια Πατρίδα). Και έσπασε ο αποκλεισμός!
Μια δεύτερη αντίδραση της Τουρκίας ήταν να διασφαλίσει την ύπαρξη ενός κράτους στην Αν. Μεσόγειο απόλυτα εξαρτημένου απ’ αυτήν – το αυτο-αποκαλούμενο κράτος της Βόρειας Κύπρου. Έτσι εγκατέλειψε τη λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) υπέρ της λύσης δύο ανεξάρτητων κρατών, λύση που ισοδυναμεί με de jure διχοτόμηση της νήσου
Η λύση βρίσκεται στη συνεργασία Ελλάδας, Τουρκίας, Αιγύπτου, Λιβύης (Κύπρου) για συμφωνημένη οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο όπως επιτάσσει η UNCLOS
Τρίτον, οι συνέπειες του (ελληνικού) νόμου 4001/11, της εθνικής δηλαδή οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας. Η σχετική ρύθμιση δοκιμάσθηκε για πρώτη φορά επί του πεδίου νοτίως της Κρήτης.
Και απεδείχθη ότι παράγει… παρενέργειες βλαπτικές των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων (προκλητικές αντιδράσεις Λιβύης/Τουρκίας). Η Ελλάδα θα πρέπει να επιμείνει ως σταθερή θέση στην συμφωνημένη οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ μέσω διαπραγματεύσεων ή με απόφαση της διεθνούς δικαιοσύνης (ΔΔΧ, Αμβούργο) σύμφωνα με την UNCLOS.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση Ελλάδα και Λιβύη μπορούν και πρέπει να αποφασίσουν την παραπομπή της μεταξύ τους οριοθέτησης στη διεθνή δικαιοσύνη (καθώς η επανάληψη της διαπραγμάτευσης φαίνεται να είναι καταδικασμένη σε αποτυχία).
Τέταρτον, όπως σε άλλα θέματα έτσι και για τη Λιβύη δεν ενεργοποιήσαμε δυναμικά το κύριο πλεονέκτημα μας- την παρέμβαση της ΕΕ.
-Πως θα πρέπει να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα ;
Εν κατακλείδι, η (προσλαμβανόμενη ως) πολιτική αποκλεισμού/περικύκλωσης της Τουρκίας καταλήγει στο ακριβώς αντίθετο: σε σχέδιο αποκλεισμού της Ελλάδας.
Η απάντηση (στις αυξημένες προσφυγικές ροές) θα πρέπει να είναι η συνεργασία με τη Λιβύη (και τις δύο κυβερνήσεις). Για τη συνεργασία αυτή κρίσιμο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι τριμερείς συμπράξεις η συμμαχία Ελλάδας-Ισραήλ σε συνδυασμό με την Τουρκική επεκτατική λογική βρίσκονται στη ρίζα του προβλήματος.
Η λύση βρίσκεται στη συνεργασία Ελλάδας, Τουρκίας, Αιγύπτου, Λιβύης (Κύπρου) για συμφωνημένη οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο όπως επιτάσσει η UNCLOS. Οι μονομερείς οριοθετήσεις και αποκλεισμοί καταλήγουν σε τερατογεννήσεις και τελικώς συγκρούσεις
-Και το μεταναστευτικό ζήτημα;
Το πρόβλημα είναι περίπλοκο. Η Λιβύη κυρίως η Ανατολική Λιβύη υπό το καθεστώς του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών που προέρχονται από το Σουδάν, Αίγυπτο και άλλες χώρες και οι οποίοι θέλουν να περάσουν στην Ευρώπη είτε προστασίας είτε καλύτερης ζωής.
Οι διακινητές αξιοποιούν την κατάσταση αυτή προκειμένου να μετακινήσουν μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών στην Κρήτη. Εξ ού και το πρόβλημα που προέκυψε με τις μαζικές αφίξεις στην Κρήτη. Η Ελλάδα αντέδρασε με τη λήψη ορισμένων ακραίων μέτρων τα οποία κρίνονται ότι δεν συμβιβάζονται με το διεθνές δίκαιο και τις ανθρωπιστικές αξίες.
Οι μονομερείς οριοθετήσεις και αποκλεισμοί καταλήγουν σε τερατογεννήσεις και τελικώς συγκρούσεις
Η απάντηση στο πρόβλημα θα πρέπει να είναι η συνεργασία με τη Λιβύη (και τις δύο κυβερνήσεις) προκειμένου να ανακοπούν οι ροές. Και για τη συνεργασία αυτή κρίσιμο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παρά ταύτα απαιτείται μια νέα προσέγγιση για το όλο πρόβλημα που θα εμπλέκει και τις χώρες της περιοχής όπως ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία και άλλες. Και σε κάθε περίπτωση όπως, σε ότι αφορά την Ελλάδα, η ΕΕ θα πρέπει να επιδείξει μεγαλύτερη αλληλεγγύη στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
SiteDesign