Politico: Ο Τραμπ αμφισβητεί το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ στη Σύνοδο της Χάγης

Ο Ντόναλντ Τραμπ συνομίλησε με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, κατά τη διάρκεια της οικογενειακής φωτογραφίας στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη την Τρίτη 24 Ιουνίου 2025. Σύμωνα με το Politico το κεντρικό αφήγημα της φετινής συνόδου είναι η αυξημένη επένδυση των Ευρωπαίων συμμάχων στην άμυνά τους, αλλά ο Τραμπ δεν ακολουθεί το προκαθορισμένο σενάριο.

Σε συνέντευξη Τύπου που θα παραχωρήσει την Τετάρτη, ο Αμερικανός πρόεδρος σκοπεύει να αναφερθεί τόσο στις αμερικανικές επιθέσεις στο Ιράν και την εύθραυστη εκεχειρία με το Ισραήλ—για την οποία αποδίδει τα εύσημα στον εαυτό του—όσο και στη συμφωνία των μελών του ΝΑΤΟ για ιστορική αύξηση των αμυντικών δαπανών, μια δέσμευση που προωθήθηκε κυρίως με δική του πίεση, σύμφωνα με ανώτατο αξιωματούχο του Λευκού Οίκου.

Όπως κατέστησε σαφές ο Τραμπ στις δηλώσεις του την Τρίτη, η δική του αντίληψη για τη διατλαντική συμμαχία διαφέρει από εκείνη των προκατόχων του που θεωρούσαν το Άρθρο 5 απαραβίαστο. Όταν ρωτήθηκε στο προεδρικό αεροσκάφος αν δεσμεύεται σε αυτή τη βασική αρχή του ΝΑΤΟ—ότι επίθεση σε ένα μέλος ισοδυναμεί με επίθεση σε όλα—ο Τραμπ ήταν ασαφής: «Εξαρτάται από τον ορισμό σας», απάντησε. «Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για το Άρθρο 5».

Δεύτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου διευκρίνισε ότι ο πρόεδρος αναφερόταν στη διφορούμενη φύση της εφαρμογής του Άρθρου 5 και στο πώς οι περιστάσεις θα καθορίσουν τι θα απαιτηθεί από τους συμμάχους για την υπεράσπιση μιας χώρας-μέλους σε περίπτωση επίθεσης.

Η στάση Τραμπ για τις αμυντικές δαπάνες

Ο Τραμπ έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι ενδεχομένως να υπερασπιστεί μόνο χώρες που ανταποκρίνονται στους οικονομικούς στόχους του ΝΑΤΟ. Όταν πιέστηκε πάνω στο θέμα την Τρίτη, απάντησε: «Δεσμεύομαι να είμαι φίλος τους. Ξέρετε, έχω γίνει φίλος με πολλούς από αυτούς τους ηγέτες. Και δεσμεύομαι να τους βοηθήσω». Πρόσθεσε: «Δεσμεύομαι να σώζω ζωές. Δεσμεύομαι στην ασφάλεια», χωρίς να γίνει πιο συγκεκριμένος.

Το βράδυ της Τρίτης, ο Τραμπ εμφανίστηκε χαμογελαστός στην οικογενειακή φωτογραφία μαζί με άλλους ηγέτες, στο δείπνο υποδοχής που παρέθεσε η βασιλική οικογένεια της Ολλανδίας στο Paleis Huis ten Bosch. Στην ομάδα βρισκόταν και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον οποίο αναμένεται να συναντήσει ο Τραμπ την Τετάρτη μεταξύ της κύριας συνεδρίασης της Συνόδου και της τελικής συνέντευξης Τύπου.

Οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου ήρθαν λίγες ώρες μετά την παρέμβαση του γενικού γραμματέα Μαρκ Ρούτε, ο οποίος επέπληξε όσους εξακολουθούν να αμφισβητούν τη δέσμευση της Αμερικής στη συμμαχία επί προεδρίας Τραμπ. Προέτρεψε τους Ευρωπαίους να «σταματήσουν να ανησυχούν τόσο», δεδομένης της συνεισφοράς των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή άμυνα. «Είναι εδώ, είναι μαζί μας», τόνισε ο Ρούτε.

Αβεβαιότητα για τη στάση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ

Παρά τη φετινή σύνοδο που σχεδιάστηκε ώστε να κατευνάσει τον Τραμπ με τη συμφωνία για αυξημένες ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες, τα ερωτήματα παραμένουν. Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε: «Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ φαίνεται να μοιράζονται τον στόχο της αναδιανομής βαρών στη συμμαχία. Αλλά με τον Τραμπ υπάρχει πάντα αβεβαιότητα για το πόσο πραγματικά θα σταθούν οι ΗΠΑ δίπλα μας όταν χρειαστεί».

Πηγή ανησυχίας αποτελεί η συνεχιζόμενη αναθεώρηση της παρουσίας των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη από το Πεντάγωνο, γεγονός που προκαλεί νευρικότητα στα μέλη του ΝΑΤΟ σχετικά με ενδεχόμενες μετακινήσεις στρατευμάτων τους επόμενους μήνες. Ωστόσο, μεγάλο μέρος των φόβων σχετίζεται με τις θέσεις που εκφράζει ο πρόεδρος, όπως η σύγκριση της συμμαχίας με μια εταιρεία σε κρίση που αυτός βοήθησε να ανακάμψει.

«Το ΝΑΤΟ ήταν χρεωκοπημένο», δήλωσε ο Τραμπ, σημειώνοντας ότι μόλις «επτά από τις 28» χώρες πλήρωναν τις συνδρομές τους τότε. Το 2014 τα μέλη συμφώνησαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ έως το 2024. Αν και ο Τραμπ σωστά αναφέρει πως μόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 η πλειονότητα ξεπέρασε το όριο αυτό, η δέσμευση δεν ήταν ποτέ δεσμευτική ή προϋπόθεση συμμετοχής.

Νέα στρατηγική και σχέσεις με τη Ρωσία

Παρά τη σκληρή ρητορική, ο Τραμπ έχει εναρμονιστεί περισσότερο με τους συμμάχους λόγω της άρνησης της Ρωσίας να αποδεχθεί τις προσπάθειές του για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Η νέα δέσμευση των κρατών-μελών για αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035, αποτελεί υλοποίηση πάγιας πολιτικής προτεραιότητας του ίδιου από το 2016.

Καθώς οι προσπάθειές του να πείσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν απέτυχαν, ο Τραμπ έχει στραφεί πλέον περισσότερο προς τους Ευρωπαίους σχετικά με το πρόσθετο κόστος άμυνας. Όπως σχολιάζει ο Ίαν Μπρέμερ, πρόεδρος της Eurasia Group: «Πλέον καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια στον διάλογο με την Ευρώπη για τις επιπλέον αμυντικές δαπάνες—μια σημαντική μετατόπιση σε σχέση με λίγους μήνες πριν».

Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμμαχία, όπως είχε απειλήσει στη Σύνοδο των Βρυξελλών το 2018 αν δεν αυξάνονταν οι ευρωπαϊκές δαπάνες. Ωστόσο, εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία στους Ευρωπαίους ηγέτες επειδή δεν συμβουλεύεται τους εταίρους όπως έκαναν οι προκάτοχοί του. Όπως σημείωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου: «Δεν πρέπει να το περιμένουν αυτό πλέον—θα είναι αποφασιστικός και θα πράξει ό,τι θεωρεί καλύτερο για την Αμερική».

Επιθέσεις στο Ιράν και διαφωνίες για τα όρια ευθύνης

Σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο, ο Τραμπ δεν ενημέρωσε επαρκώς τους Ευρωπαίους πριν εγκρίνει τα πλήγματα των βομβαρδιστικών B-2 κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν το περασμένο Σάββατο. Είχε ωστόσο αφήσει ενδείξεις στη Σύνοδο G7 στον Καναδά ότι σκεφτόταν μια τέτοια κίνηση.

Παρότι επέκρινε την Ισπανία επειδή ζήτησε εξαίρεση από τη νέα υποχρέωση αμυντικών δαπανών στο ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος επανέλαβε ότι ούτε οι ΗΠΑ πρέπει να δεσμεύονται από αυτή. Η Αμερική ήδη ξοδεύει το 3,4% του ΑΕΠ στην άμυνα, λίγο κάτω από τον νέο στόχο 3,5%, που τα κράτη έχουν μια δεκαετία να πετύχουν.

Ωστόσο, η θέση του σχετίζεται περισσότερο με τα συμφέροντα των ΗΠΑ παρά με τις δυνατότητές τους. Όπως ξεκαθάρισε: «Δεν πιστεύω ότι πρέπει να πληρώνουμε όσα όλοι οι υπόλοιποι—εκείνοι είναι στην Ευρώπη· εμείς όχι». Υποστήριξε ότι μεγάλο μέρος των κονδυλίων κατευθύνεται σε έργα υποδομών στην Ευρώπη ώστε να μπορούν να μετακινούνται βαριά στρατιωτικά μέσα—«και ξέρετε, εμείς δεν έχουμε δρόμους ή γέφυρες στην Ευρώπη».