Ανάλυση: Η επιστροφή Τραμπ στο Ριάντ σηματοδοτεί μια νέα γεωστρατηγική πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στη Σαουδική Αραβία, οκτώ χρόνια μετά την πρώτη του ιστορική επίσκεψη το 2017, δεν είναι απλώς ένα διπλωματικό γεγονός. Είναι η επισφράγιση ενός γεωπολιτικού μετασχηματισμού, τόσο στο εσωτερικό της Σαουδικής Αραβίας όσο και στην ευρύτερη περιοχή του Αραβικού Κόλπου. Η νέα επίσκεψη του Τραμπ την Τρίτη στο Ριάντ σηματοδοτεί μια αλλαγή προτεραιοτήτων, επιβεβαιώνοντας ότι η Μέση Ανατολή έχει πάψει να είναι απλώς πεδίο συγκρούσεων και ενεργειακή δεξαμενή. Αντίθετα, αναδεικνύεται σε στρατηγικό εταίρο πρώτης γραμμής, οικονομικό και πολιτικό πυλώνα, και εν δυνάμει γεωστρατηγικό διαμεσολαβητή.

Σπύρος Σιδέρης

Ο Τραμπ επιστρέφει όχι μόνο για να σφίξει τα χέρια του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάνo, αλλά για να συνομιλήσει με μια νέα πραγματικότητα: το Όραμα 2030, τις ανανεώσιμες επενδύσεις, τις περιφερειακές μεταλλάξεις και, κυρίως, το βάρος που έχει αποκτήσει το Ριάντ στον άξονα Ουάσιγκτον-Μέση Ανατολή.

Από το πετρέλαιο στην ενεργειακή διαφοροποίηση

Η επίσκεψη Τραμπ το 2017 συνέπεσε με μια περίοδο κατά την οποία το πετρέλαιο εξακολουθούσε να ορίζει τις γεωοικονομικές ισορροπίες της περιοχής. Ο Κόλπος ήταν μια δεξαμενή πρώτων υλών. Σήμερα, το Ριάντ είναι κέντρο μετασχηματισμού.

Η Σαουδική Αραβία έχει σημειώσει πάνω από 93% πρόοδο στους στόχους του Οράματος 2030 και οδηγεί τις παγκόσμιες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, φιλοδοξώντας να απεξαρτηθεί σταδιακά από τα έσοδα υδρογονανθράκων.

Το NEOM, η φουτουριστική πόλη, ηγείται μιας νέας αστικής φιλοσοφίας, ενώ το κρατικό επενδυτικό ταμείο της χώρας αποτελεί έναν από τους πλέον ισχυρούς διεθνείς παίκτες.

Μια νέα Μέση Ανατολή: Συμμαχίες, ρεαλισμός και γεωπολιτική ωριμότητα

Από το Ιράν έως τη Γάζα, από τη Συρία έως τον Λίβανο, η Μέση Ανατολή έχει αλλάξει πρόσωπο. Οι περιφερειακές αντιπαλότητες συνεχίζουν να υφίστανται, αλλά η ρητορική της ιδεολογικής σύγκρουσης έχει μετατοπιστεί σε πραγματιστικές προσεγγίσεις.

Το Ιράν διαπραγματεύεται. Η Σαουδική Αραβία ενισχύει τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Η Γάζα βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων και οι ΗΠΑ έχουν συνειδητοποιήσει πως η επίλυση του Παλαιστινιακού περνά πλέον από την αποδοχή των όρων του Ριάντ.

Η ομαλοποίηση με το Ισραήλ, εάν και εφόσον προχωρήσει, προϋποθέτει σαουδαραβική έγκριση και ισχυρές εγγυήσεις για τους Παλαιστινίους.

Η διπλωματία του Τραμπ και το νέο πολιτικό μήνυμα

Ο Τραμπ ΙΙ, όπως αποκαλείται από πολλούς, φαίνεται πιο ευέλικτος, πιο ρεαλιστής αλλά και περισσότερο αποφασισμένος να καταστήσει τις χώρες του Κόλπου θεμέλιο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Σε αντίθεση με τη στατικότητα της ευρωπαϊκής διπλωματίας, η Ουάσιγκτον επενδύει ξανά στον άξονα Ουάσιγκτον-Ριάντ ως τον πυρήνα της στρατηγικής σταθερότητας. Το Ριάντ, εξάλλου, είναι πλέον επιταχυντής συμφωνιών, και όχι ουραγός των εξελίξεων.

Η επάνοδος Τραμπ στη Μέση Ανατολή αναμένεται να αναδείξει και πάλι τις ΗΠΑ σε διπλωματικό ηγεμόνα, υποσκελίζοντας την Κίνα και απομονώνοντας τη Ρωσία από τον γεωπολιτικό διάλογο της περιοχής.

Η Σαουδική Αραβία ως διεθνής διαμεσολαβητής

Το Ριάντ έχει ήδη δοκιμάσει τις δυνάμεις του ως διαμεσολαβητής στις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας, ενώ το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου εξελίσσεται σε γεωπολιτικό φόρουμ σταθερότητας.

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάνo έχει επενδύσει πολιτικά στην αποκατάσταση σχέσεων με την Τεχεράνη, έχει διαμορφώσει νέους εμπορικούς άξονες και έχει μετατρέψει τη Σαουδική Αραβία σε διπλωματικό καταλύτη.

Για τον Τραμπ, αυτό σημαίνει κάτι απλό: το Ριάντ δεν είναι πλέον τόπος επίσκεψης, αλλά εταίρος διαπραγματεύσεων.

Επενδυτική μετατόπιση και οικονομική διπλωματία

Οι ευρωπαϊκοί επενδυτές εμφανίζονται επιφυλακτικοί λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων και των φόβων για εμπορικούς πολέμους, κάτι που ο Τραμπ επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει.

Η Σαουδική Αραβία προσελκύει κολοσσούς τεχνολογίας, start-ups, ενώ δημιουργεί κόμβους καινοτομίας. Η μετάβαση από την πετρελαϊκή εξάρτηση σε μια πολυθεματική οικονομία μετατρέπει τον Κόλπο σε εναλλακτικό παγκόσμιο κέντρο επενδύσεων.

Και η Ουάσινγκτον δεν θέλει να μείνει έξω από αυτό το παιχνίδι.

Η επίσκεψη Τραμπ και η διπλωματική συνέχεια

Ο Ντόναλντ Τραμπ, όπως και οι προκάτοχοί του από τον Ρίτσαρντ Νίξον έως τον Τζο Μπάιντεν, βρίσκει στη Σαουδική Αραβία έναν στρατηγικό εταίρο με συνεχή ρόλο στη διεθνή σκηνή.

Οι διαδοχικές επισκέψεις Αμερικανών προέδρων στο Ριάντ υπογραμμίζουν τη διαχρονική σημασία της διμερούς σχέσης.

Τι σημαίνει η επίσκεψη για τη Μέση Ανατολή;

Η νέα επίσκεψη Τραμπ στο Ριάντ λειτουργεί ως σήμα επανεκκίνησης. Σηματοδοτεί την επιστροφή των ΗΠΑ ως εγγυητή της ισορροπίας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, την εδραίωση της Σαουδικής Αραβίας ως πολυδιάστατου παράγοντα σταθερότητας, και την αποδοχή ότι η νέα Μέση Ανατολή δεν έχει ανάγκη από «κηδεμονία», αλλά από ισότιμες συμμαχίες.

Η αλλαγή δεν είναι απλώς σημειολογική. Είναι στρατηγική.

Και γι’ αυτό, το μήνυμα της επίσκεψης είναι ξεκάθαρο: Ο Τραμπ επιστρέφει, αλλά η περιοχή έχει ήδη αλλάξει. Και τώρα, περισσότερο από ποτέ, τον χρειάζεται να καταλάβει, να συνεργαστεί και να συμπράξει με τη νέα δυναμική.