Συρία: Γιατί οι Κούρδοι (SDF) αντιτίθενται στον αφοπλισμό–Εντατικές επαφές για ένταξη στον συριακό στρατό

Σε μια περίοδο αυξανόμενων εντάσεων στη Συρία, με ανοιχτά μέτωπα στο νότο και την αναζωπύρωση της απειλής από τον ISIS, οι εξελίξεις στη βορειοανατολική χώρα φέρνουν στο προσκήνιο τον ρόλο των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) και τη μακροχρόνια συμμαχία τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Την ώρα που κυκλοφορούν πληροφορίες για τελεσίγραφο 30 ημερών εκ μέρους της Ουάσιγκτον για την ένταξή τους στον συριακό στρατό, οι ίδιοι διαμηνύουν ότι δεν πρόκειται να αποδεχτούν αφοπλισμό όσο συνεχίζεται η ανασφάλεια.

Σπύρος Σιδέρης

Παράλληλα, οι διεργασίες κορυφής μεταξύ της ηγεσίας της SDF, της κυβέρνησης του Αχμέντ αλ-Σαράα, των ΗΠΑ και της Γαλλίας αποκαλύπτουν ότι κάτι βαθύτερο συντελείται – μια αναδιάταξη της πολιτικο-στρατιωτικής ισορροπίας που μπορεί να κρίνει το μέλλον ολόκληρης της Συρίας.

«Δεν αφοπλιζόμαστε υπό απειλή»: Η ξεκάθαρη στάση της SDF

Ο επίσημος εκπρόσωπος των SDF, Αμπτζέρ Νταούντ, αρνήθηκε κατηγορηματικά τις αναφορές περί προθεσμίας για την ένταξη της δύναμης στον συριακό στρατό. Όπως δήλωσε στη «Sharq al-Awsat», οι SDF δεν πρόκειται να παραδώσουν τον οπλισμό τους όσο η κατάσταση στη Συρία παραμένει ασταθής και η απειλή του ISIS αυξάνεται.

«Δεν μπορούμε να αφοπλιστούμε όταν οι κίνδυνοι εναντίον των πολιτών μας εντείνονται», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως η μόνη αποδεκτή λύση είναι η ένταξη στο συριακό στράτευμα μέσω συνταγματικής συμφωνίας που θα αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα και την αυτονομία της δύναμης αυτής, κυρίως στη βορειοανατολική Συρία.

Οι Αμερικανοί στέλνουν μηνύματα «ενότητας»

Η στάση των ΗΠΑ φαίνεται πιο διαλλακτική, αλλά ταυτόχρονα και πιεστική. Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία, Τόμας Μπάρακ, συναντήθηκε πρόσφατα με τον στρατιωτικό διοικητή της SDF, Μαζλούμ Άμπντι, και εξέφρασε την ανάγκη για πρακτικά βήματα προς την ενσωμάτωση σε μια ενιαία συριακή πολιτεία, «ειρηνική και χωρίς αποκλεισμούς».

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της αμερικανικής πρεσβείας στη Δαμασκό, ο Μπάρακ τόνισε ότι «ήρθε η ώρα για ενότητα», χαιρετίζοντας παράλληλα τον ρόλο της SDF στον αγώνα κατά του ISIS. Η έμφαση στη «συμπερίληψη» και την «ειρήνη» υποδηλώνει την πρόθεση της Ουάσιγκτον να κλείσει σταδιακά τον κύκλο της ανεξαρτησίας των SDF και να τις εντάξει σε ένα κρατικό πλαίσιο υπό την κυβέρνηση της Δαμασκού – ή τουλάχιστον σε ένα συμβιβαστικό μοντέλο συνύπαρξης.

Συνάντηση-κλειδί με διεθνείς παίκτες στη Δαμασκό

Η συνάντηση Άμπντι–Μπάρακ δεν ήταν η μόνη. Προηγήθηκε υψηλόβαθμη συνάντηση στις 9 Ιουλίου στο Προεδρικό Παλάτι Τισρίν στη Δαμασκό, παρουσία όχι μόνο του Άμπντι και του Μπάρακ, αλλά και υπουργών της κυβέρνησης αλ-Σαράα (Άμυνας, Εσωτερικών και Εξωτερικών), του επικεφαλής της Μυστικής Υπηρεσίας και του Γάλλου απεσταλμένου Ζαν-Φρανσουά Γκιγιόμ. Στο τραπέζι βρέθηκε ολόκληρη η μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας στη Συρία, με έμφαση στην ένταξη των κουρδικών δυνάμεων σε εθνικές δομές.

Οι πληροφορίες επιβεβαιώνουν ότι συζητήθηκε ακόμη και η δημιουργία ειδικού στρατιωτικού σώματος υπό την SDF, το οποίο θα μπορούσε να δρα αυτόνομα εντός του επίσημου συριακού στρατού – ένα είδος «στρατιωτικής ομοσπονδίας» με περιορισμένη τοπική αρμοδιότητα.

Στρατιωτικές αναπτύξεις και επιδείξεις δύναμης

Στο πεδίο, οι εξελίξεις είναι πιο ανησυχητικές. Οι SDF, με πρόσχημα την ανασφάλεια, προχώρησε σε στρατιωτικές επιδείξεις ισχύος σε πόλεις όπως η Ράκκα, η Χασάκα και η Καμισλί, εντείνοντας την παρουσία της σε βασικούς οδικούς άξονες και εγκαθιστώντας νέα σημεία ελέγχου.

Οι ενέργειες αυτές συνοδεύονται από έντονη κινητικότητα αραβικών φυλών, κυρίως Βεδουίνων από τη Σουέιντα, οι οποίοι φέρονται να συνεργάζονται ή και να συγκρούονται με άλλες ένοπλες ομάδες, προκαλώντας το πρόσφατο ξέσπασμα βίας στον Νότο. Η προεδρία της Συρίας ανακοίνωσε στις 20 Ιουλίου άμεση κατάπαυση του πυρός, όμως η ένταση δεν φαίνεται να εκτονώνεται.

Ένα «τρίτο του εδάφους» υπό τον έλεγχο της SDF

Η στρατιωτική και διοικητική δύναμη της SDF δεν είναι αμελητέα. Ελέγχει το σύνολο της επαρχίας Χασάκα, μεγάλο μέρος της Ράκκα, την πόλη Ταμπκά, περιοχές της Ντεϊρ εζ-Ζορ, αλλά και την Άιν αλ-Άραμπ (Κομπάνι). Πρόσφατα επέκτεινε τον έλεγχό της στις περιοχές Ντείρ Χάφερ, Μάσκενε και Μανσούρα, σε ανατολική ύπαιθρο του Χαλεπίου και της Ράκκας, φτάνοντας στο ένα τρίτο της επικράτειας της Συρίας.

Αυτός ο γεωγραφικός έλεγχος της επιτρέπει να λειτουργεί όχι μόνο ως στρατιωτική δύναμη, αλλά και ως διοικητική αρχή σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού – κάτι που καθιστά δύσκολη οποιαδήποτε πρόχειρη ή μονομερή ένταξή της στη δομή της Δαμασκού.

Η τουρκική στάση: Ανάμεικτα μηνύματα και επαναπροσεγγίσεις

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μιλώντας πρόσφατα για την πορεία της Συρίας, απέφυγε να επιτεθεί ευθέως στην SDF, αν και κατηγόρησε τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) – που αποτελούν τη βάση της SDF – για αρνητικό ρόλο στην πρόσφατη βία.

Ωστόσο, τόνισε πως η Άγκυρα δεν επιθυμεί διαμελισμό της Συρίας και ότι η «ανάκαμψή της είναι συμφέρουσα και για την Τουρκία», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να στηρίξει λύσεις που θα οδηγήσουν σε επιστροφή των προσφύγων και σταθερότητα στα σύνορα. Αυτή η ρητορική, που διαφέρει από την παλαιότερη επιθετική στάση της Τουρκίας έναντι των Κούρδων, δείχνει προσαρμογή στη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα.

Μια Συρία χωρίς αποκλεισμούς ή μια εύθραυστη ανακωχή;

Οι κινήσεις όλων των πλευρών – Ουάσιγκτον, Δαμασκού, Κούρδων, Άγκυρας – συγκλίνουν προς την ιδέα μιας νέας εθνικής συμφωνίας, όμως οι όροι και το χρονοδιάγραμμα παραμένουν θολοί. Οι SDF επιμένουν πως χωρίς νομική αναγνώριση και συνταγματική πρόβλεψη, η παράδοση των όπλων δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Η Ουάσιγκτον πιέζει για ειρηνική ένταξη και αποκλιμάκωση, ενώ η Δαμασκός επιδιώκει πλήρη κρατική κυριαρχία – χωρίς να είναι σαφές πόσο διατεθειμένη είναι να κάνει παραχωρήσεις.

Η Συρία βρίσκεται ξανά σε κρίσιμο σταυροδρόμι: θα μπορέσει να οικοδομήσει έναν ενιαίο κρατικό μηχανισμό, συμπεριλαμβάνοντας όσους βρέθηκαν για χρόνια εκτός του κρατικού πλαισίου – ή θα ανακυκλώσει παλιές αντιφάσεις και εντάσεις, μετατρέποντας τις σημερινές συνομιλίες σε προσωρινή ανακωχή;

Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η αρχή του τέλους για τον πόλεμο μετατρέπεται σε πραγματική αρχή της ειρήνης, ή αν απλώς ανοίγει ένας νέος γύρος σιωπηλής σύγκρουσης, αυτή τη φορά μέσα στους κόλπους του ίδιου του κράτους.