Ρεπορτάζ libre/Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Πόσο στοιχίζει, ποιος είναι ο Χ-Factor, ποια τα βήματα 

Σε μία χώρα όπως η δική μας στην οποία το πρόβλημα της υπογεννητικότητας είναι πλέον πασιφανές, είναι μάλλον ανακουφιστικό ότι η τεχνητή γονιμοποίηση σε χιλιάδες ζευγάρια κάθ χρόνο τη δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί ή παιδιά. Θα ήταν έτσι και αλλιώς ευχάριστο, απλά με τους ρυθμούς με τους οποίους μειώνεται ο ελληνικός πληθυσμός τα τελευταία χρόνια θα έλεγε κανείς ότι αισθανόμαστε πράγματι και ανακούφιση.

Νίκος Γιαννόπουλος

Οι στατιστικές έχουν εδώ και καιρό καταγράψει ότι ένα στα είκοσι παιδιά που γεννιούνται κάθε χρόνο την Ελλάδα προέρχεται από τη μέθοδο της τεχνητής γονιμοποίησης, μιλάμε δηλαδή για το 5% των γεννήσεων.

Στο έτος αναφοράς του 2018 (δύο χρόνια πριν από την πανδημία δηλαδή) πραγματοποιήθηκαν πάνω από 15.000 κύκλοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και γεννήθηκαν περισσότερα από 2.500 παιδιά με αυτές τις μεθόδους, αριθμός που αντιστοιχεί σε παρόμοιο ποσοστό των γεννήσεων την δεκαετία 2008-2018.Τα νούμερα είναι αρκούντως σημαντικά και δείχνουν την τάση.

Δεν πρόκειται βέβαια για μία εύκολη επιλογή. Πρώτα από όλα το οικονομικό κόστος θα χαρακτηριζόταν σίγουρα υπολογίσιμο (ανάλογα βέβαια και με τις δυνατότητες του καθενός). Το κόστος για έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF) στην Ελλάδα κυμαίνεται συνήθως από 3.000 έως 3.500 ευρώ για τη βασική διαδικασία.

Σε αυτό το ποσό δεν περιλαμβάνονται πάντα έξοδα φαρμακευτικής αγωγής, πρόσθετες εξετάσεις, ή ειδικές τεχνικές (π.χ. δωρεά ωαρίων ή σπέρματος). Για περισσότερες καινοτόμες μεθόδους ή διπλές δωρεές, το κόστος μπορεί να ανέβει αισθητά (έως και 8000 ευρώ σε κάποιες περιπτώσεις). Συνήθως για δύο προσπάθειες το συνολικό κόστος κυμαίνεται μεταξύ 6.000–7.000 ευρώ.

Ψυχολογία, ο παράγοντας-κλειδί 

Αν, υποθέσουμε όμως ότι τα χρήματα δεν μπορούν να αποτελέσουν βασικό εμπόδιο για μία τέτοια επιδίωξη, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον παράγοντα ψυχολογία. Η γυναίκα που θα μπει στη διαδικασία απόκτησης παιδιού μέσω των μεθόδων της τεχνητής γονιμοποίησης σίγουρα θα χρειαστεί, εκτός από την ιατρική βοήθεια, και ψυχολογική υποστήριξη.

Οπως τονίζεται σχετικά στη σχετική βιβλιογραφία, η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελεί ένα έντονα φορτισμένο συναισθηματικά ταξίδι.

Η ψυχολογική υποστήριξη θεωρείται πλέον ουσιώδες κομμάτι της φροντίδας τόσο για τις γυναίκες όσο και για τα ζευγάρια.

Οι λόγοι της παραπάνω διαπίστωσης μπορούν εύκολα να εντοπιστούν. Η υπογονιμότητα και οι θεραπείες της προκαλούν άγχος, απογοήτευση, ενοχές, θυμό, θλίψη, και φόβο αποτυχίας. Η ψυχολογική εξάντληση συχνά αναγνωρίζεται ως ένας από τους βασικούς λόγους όπου τα ζευγάρια σταματούν τη θεραπεία. Φανταστείτε ένα ζευγάρι, και ιδιαίτερα τη γυναίκα, που επιθυμεί σφόδρα να αποκτήσει ένα παιδί, να αποτυγχάνει στην προσπάθεια και μάλιστα όχι μία φορά.

Είναι, άρα, σαφές ότι η ψυχολογική υποστήριξη βοηθά στο να διαχειριστούν τα ζευγάρια τα συναισθήματα αυτά, να παραμείνουν αισιόδοξα και να διατηρήσουν τη σταθερότητά τους, τόσο ατομικά όσο και ως σχέση.

Οι μορφές αυτής της υποστηρικτικής προσπάθειας μπορεί να είναι οι ακόλουθες:

• Ατομικές και ομαδικές συνεδρίες συμβουλευτικής: Μπορούν να γίνονται σε τακτική ή περιστασιακή βάση, πριν, κατά τη διάρκεια ή/και μετά τη θεραπεία. Συνήθως διαρκούν 50 λεπτά και γίνονται εβδομαδιαία.
• Συμβολή ψυχολόγου: Ενημερώνει και βοηθά στη διαχείριση άγχους, αποριών, αρνητικών σκέψεων και φοβιών. Παρέχει εργαλεία διαχείρισης συναισθημάτων και ενδυνάμωσης.
• Υποστήριξη ζευγαριών: Συζήτηση και επεξεργασία προσδοκιών, δυσκολιών και προσωπικών συναισθημάτων κάθε συντρόφου. Συχνά αφορά και την υποστήριξη απέναντι σε κοινωνικές πιέσεις, οικογενειακές προσδοκίες ή και θέματα ταυτότητας.

Οι παραπάνω επιλογές μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά τα ζευγάρια έτσι ώστε η διαχείριση ακόμα και ενός αρνητικού αποτελέσματος να είναι η ενδεδειγμένη και να μην αφήσει ψυχικά κατάλοιπα στο ζευγάρι (ή στη γυναίκα αν μιλάμε για προσπάθεια που κάνει γυναίκα η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί μόνη της).

Από εκεί και πέρα τα βασικά βήματα της κυρίως διαδικασίας είναι τα ακόλουθα:

• Διερεύνηση Υπογονιμότητας: Πριν ενταχθεί κάποιος σε πρόγραμμα IVF, γίνεται σειρά διαγνωστικών εξετάσεων για τη διερεύνηση των αιτίων.
• Διέγερση Ωοθηκών: Χορήγηση ορμονικών φαρμάκων για παραγωγή πολλών ωαρίων (συνήθως διαρκεί 8-16 ημέρες).
• Ωοληψία: Συλλογή ωαρίων από τις ωοθήκες.
• Γονιμοποίηση στο Εργαστήριο: Συνάντηση ωαρίων με σπερματοζωάρια, με τη μέθοδο IVF ή ICSI (μικρογονιμοποίηση).
• Εμβρυομεταφορά: Μεταφορά ενός ή δύο εμβρύων στη μήτρα.
• Υποστήριξη Λήψης Απόφασης: Νεότερες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (AI), όπως το EmbryoScope και άλλα εξελιγμένα εργαλεία, βοηθούν στην επιλογή των καλύτερων εμβρύων

Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται σημαντικά, όπως τονίζουν οι ειδικοί, από την ηλικία της γυναίκας, την ποιότητα και μέθοδο γονιμοποίησης, την τεχνολογία (πχ στάδιο εμβρύου μεταφοράς) και την κλινική εμπειρία. Η πρόοδος πάντως ως προς τα ποσοστά επιτυχίας είναι συνεχής αφού η επιστήμη “εξοπλίζεται” με καινούργια όπλα. 

Ενα από αυτά είναι και η τεχνητή νοημοσύνη. Νεότερες τεχνολογίες ΑΙ, όπως το EmbryoScope και άλλα εξελιγμένα εργαλεία, βοηθούν στην επιλογή των καλύτερων εμβρύων.