Η ανάλυση του BBC για τα βασικά σημεία του σχεδίου Τραμπ- Αρκετά εκ πρώτης θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από την Ουκρανία, άλλα φαίνονται ασαφή και αόριστα

Από τα 28 βασικά σημεία του σχεδίου Τραμπ για την επίτευξη εκεχειρίας στην Ουκρανία αρκετά, εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από το Κίεβο. Άλλα φαίνονται ασαφή και αόριστα αναφέρει σε ανάλυσή του το BBC θέτοντας το ερώτημα ποιος θα επωφεληθεί περισσότερο από αυτό το σχέδιο; Η κυριαρχία της Ουκρανίας θα «επιβεβαιωθεί» και θα υπάρξει «ολική και πλήρης συμφωνία μη επιθετικότητας μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρώπης», με ισχυρές ή αξιόπιστες «εγγυήσεις ασφαλείας» για το Κίεβο και απαίτηση για πρόωρες εκλογές εντός 100 ημερών.

Εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, προτείνεται μια «ισχυρή συντονισμένη στρατιωτική αντίδραση» μαζί με επαναφορά κυρώσεων και ακύρωση της συμφωνίας.

Αν και οι εκλογές είναι αδύνατες στην Ουκρανία λόγω της εφαρμογής στρατιωτικού νόμου, θεωρητικά θα μπορούσαν να διεξαχθούν αν υπογραφεί συμφωνία ειρήνης.

Ωστόσο, όσον αφορά τις εγγυήσεις ασφαλείας, δεν υπάρχει λεπτομέρεια για το ποιος θα τις παρέχει και πόσο ισχυρές θα είναι. Αυτό απέχει πολύ από μια δέσμευση τύπου Άρθρου Πέντε του ΝΑΤΟ να θεωρείται επίθεση κατά της Ουκρανίας επίθεση κατά όλων των μελών. Το Κίεβο θα ήθελε περισσότερα από μια αόριστη υπόσχεση πριν υπογράψει.

Μεταξύ των πιο αμφιλεγόμενων προτάσεων είναι η παράδοση από την Ουκρανία εδαφών που δεν έχουν καταληφθεί και η μείωση του μεγέθους των ενόπλων δυνάμεών της.

• «Οι ουκρανικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από το τμήμα της περιφέρειας Ντονέτσκ που ελέγχουν αυτή τη στιγμή, και η ζώνη αυτής της απόσυρσης θα θεωρείται ουδέτερη, αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, διεθνώς αναγνωρισμένη ως έδαφος που ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα εισέλθουν σε αυτήν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη.»

Η παραχώρηση εδαφών όπου ζουν τουλάχιστον ένα τέταρτο εκατομμυρίου Ουκρανών – οι πόλεις «οχυρά» Σλοβιάνσκ, Κραματόρσκ και Ντρουζκίφκα – δεν θα ήταν αποδεκτή για τους περισσότερους Ουκρανούς. Η Ρωσία πέρασε πάνω από ένα χρόνο προσπαθώντας να καταλάβει την πόλη Ποκρόβσκ – η Ουκρανία δεν πρόκειται να παραδώσει τόσο σημαντικά στρατηγικά κέντρα χωρίς μάχη.

• «Το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας θα περιοριστεί σε 600.000 προσωπικό».

Οι ουκρανικές δυνάμεις εκτιμήθηκαν τον Ιανουάριο σε 880.000 ενεργό προσωπικό, από 250.000 στην αρχή της πλήρους κλίμακας εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022. Αν και τα 600.000 μπορεί να φαίνονται ένας δυνητικά αποδεκτός αριθμός σε καιρό ειρήνης, ένας τέτοιος περιορισμός θα παραβίαζε την κυριαρχία της Ουκρανίας. Ενδέχεται επίσης να είναι πολύ μεγάλος αριθμός για να τον αποδεχθεί η Ρωσία.

• Το σχέδιο προτείνει επίσης ότι «η Κριμαία, η Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ θα αναγνωριστούν de facto ως ρωσικά, συμπεριλαμβανομένων από τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Με άλλα λόγια, η Ουκρανία και άλλες χώρες δεν θα χρειαστεί να αναγνωρίσουν τη ρωσική κυριαρχία με νόμο. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στο Κίεβο να δεχθεί τέτοια διατύπωση, καθώς δεν θα παραβίαζε το Σύνταγμα της Ουκρανίας που ορίζει ότι τα σύνορά της είναι «αδιαίρετα και απαραβίαστα».

Σε άλλες περιοχές, στα νότια, στη Χερσώνα και στη Ζαπορίζια, οι γραμμές του μετώπου θα «παγώσουν» και η Ρωσία θα αποσύρει περιοχές που έχει καταλάβει σε άλλες ζώνες.

Το σχέδιο προτείνει σημαντικές δεσμεύσεις για το στρατηγικό μέλλον της Ουκρανίας:

• «Η Ουκρανία συμφωνεί να θεσπίσει στο Σύνταγμά της ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ συμφωνεί να συμπεριλάβει στο καταστατικό του διάταξη ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή στο μέλλον».

• «Η Ουκρανία είναι επιλέξιμη για ένταξη στην ΕΕ και θα έχει βραχυπρόθεσμη προτιμησιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά ενώ αξιολογείται το ζήτημα».

Υπάρχει μικρή πιθανότητα η Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ σύντομα και η Ρωσία τους τελευταίους μήνες έχει μαλακώσει τη στάση της σχετικά με την υποψηφιότητα της Ουκρανίας για ένταξη στην ΕΕ. Το έγγραφο φαίνεται να προσφέρει στο Κίεβο πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ αγνοώντας τις απόψεις των 27 ευρωπαϊκών χωρών.

Η ένταξη και στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ αποτελεί μέρος του Συντάγματος της Ουκρανίας και άλλη κόκκινη γραμμή της Χριστίνας Χαγιοβίσιν στον ΟΗΕ την Πέμπτη ήταν: «Ούτε θα ανεχθούμε οποιαδήποτε παραβίαση της κυριαρχίας μας, συμπεριλαμβανομένου του κυρίαρχου δικαιώματός μας να επιλέγουμε τις συμμαχίες στις οποίες θέλουμε να συμμετάσχουμε.»

Άλλες προτάσεις του σχεδίου είναι ότι το ΝΑΤΟ συμφωνεί να μην σταθμεύει στρατεύματα στην Ουκρανία και ότι ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη θα σταθμεύσουν στην Πολωνία. Το Κίεβο θα πρέπει επίσης να δεσμευτεί να γίνει «μη-πυρηνικό κράτος».

Αυτό φαίνεται να απορρίπτει τα σχέδια της Δυτικής Συμμαχίας υπό ΗΒ και Γαλλία για βοήθεια στην εφαρμογή μελλοντικής συμφωνίας.

• Πολλά σημεία αναφέρονται στην επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία και την επαναπρόσκλησή της στην ομάδα G8.

Αυτό φαίνεται μακριά προς το παρόν, με τον Πούτιν υπό ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Η Ρωσία αποβλήθηκε από την G7 μετά την κατάληψη και προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, και ο Τραμπ προσπάθησε να την επαναφέρει έξι χρόνια αργότερα.

Αν το ΗΒ, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία ήταν απρόθυμα πριν την πλήρη εισβολή, τώρα υπάρχει ακόμα λιγότερη πιθανότητα.

Τι γίνεται με τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια;

Το σχέδιο προτείνει ότι 100 δισ. δολάρια από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια θα επενδυθούν «σε προσπάθειες ανασυγκρότησης και επενδύσεων στην Ουκρανία υπό ηγεσία των ΗΠΑ», με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% των κερδών και η Ευρώπη να προσθέσει 100 δισ. δολάρια για την ανοικοδόμηση.

Αυτό θυμίζει τη συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τα ορυκτά νωρίτερα φέτος, με οικονομικό όφελος για τις ΗΠΑ και αφήνει την ΕΕ μόνο με μεγάλα έξοδα.

Τα ποσά που αναφέρονται μπορεί να μην επαρκούν: νωρίτερα φέτος, το συνολικό κόστος ανοικοδόμησης της Ουκρανίας υπολογίστηκε σε 524 δισ. δολάρια.

Περίπου 200 δισ. δολάρια από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια βρίσκονται κυρίως στην Euroclear στο Βέλγιο, και η ΕΕ εργάζεται σε σχέδιο για να χρηματοδοτήσει το Κίεβο οικονομικά και στρατιωτικά.

Τα υπόλοιπα παγωμένα κεφάλαια θα κατευθυνθούν σε «αμερικανο-ρωσικό επενδυτικό όχημα», σύμφωνα με το σχέδιο, έτσι ώστε η Ρωσία να δει κάποια από τα χρήματά της να επιστρέφουν, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει οικονομικό όφελος για τις ΗΠΑ.

Τι δεν περιλαμβάνεται στο σχέδιο;

Ορισμένοι σχολιαστές επισήμαναν ότι το σχέδιο δεν απαιτεί περιορισμούς στα όπλα της Ουκρανίας ή στη βιομηχανία όπλων της, αν και υπάρχει διάταξη που λέει: αν η Ουκρανία εκτοξεύσει πύραυλο στο Μόσχα ή την Αγία Πετρούπολη, η εγγύηση ασφαλείας θεωρείται άκυρη.

Ωστόσο, δεν τίθεται περιορισμός στα υπερηχητικά ή μακράς εμβέλειας όπλα που αναπτύσσει η Ουκρανία, όπως οι πύραυλοι Flamingo και Long Neptune.

Είναι αυτό οριστικό σχέδιο ειρήνης;

Γνωρίζουμε ότι οι ΗΠΑ θέλουν να προχωρήσουν γρήγορα με «επιθετικό χρονοδιάγραμμα», με αναφορές ότι η Ουκρανία έχει προθεσμία μέχρι το Thanksgiving την επόμενη εβδομάδα για να συμφωνήσει.

Σε ορισμένα σημεία, το σχέδιο φαίνεται να είναι ακόμη υπό επεξεργασία, με λεπτομέρειες που διαρρέυσαν την Πέμπτη στις αμερικανικές ιστοσελίδες να μην εμφανίζονται πλέον.

Είναι το σχέδιο μια «λίστα επιθυμιών» του Πούτιν;

Ο Ρώσος ειδικός απεσταλμένος Κιρίλ Ντμίτριεφ φημολογείται ότι πέρασε έως τρεις ημέρες με τον Γουίτκοφ συζητώντας το σχέδιο, κάτι που εγείρει υποψίες για μια συμφωνία προσαρμοσμένη στη Μόσχα.

Η παράδοση ουκρανικού εδάφους στη Ρωσία, ακόμη και σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, είναι η μεγαλύτερη ένδειξη κλίσης προς την αφήγηση της Ρωσίας, αλλά το «πάγωμα» των μετώπων στα νότια θα μπορούσε να είναι δύσκολο για το Κρεμλίνο, που έχει ενσωματώσει Χερσώνα και Ζαπορίζια στο Σύνταγμά του.

Μία από τις προτάσεις είναι η άρση κυρώσεων να «συμφωνείται σταδιακά και ανά περίπτωση» – κάτι που η Μόσχα πιθανώς θα θεωρήσει πολύ αργό.

Ωστόσο, ένα σχέδιο για «γενική αμνηστία» για όλες τις πλευρές θα γίνει δεκτό καλά στη Μόσχα και πολύ άσχημα στο Κίεβο και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Σχολιαστές σημειώνουν ότι, ενώ υπάρχουν μεγάλες παραχωρήσεις προς τον Πούτιν, ορισμένες απαιτήσεις για το ΝΑΤΟ είναι πολύ αόριστες για τα γούστα του Κρεμλίνου.

Η Ρωσία έχει επίσης ζητήσει σταθερά ότι ένα σχέδιο ειρήνης θα πρέπει να εξαλείψει ό,τι θεωρεί «βαθιές αιτίες» του πολέμου. Μία από αυτές είναι η διακοπή της επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, που το σχέδιο φαίνεται να καλύπτει.

Άλλα σημεία του σχεδίου αναγνωρίζουν τη ρωσική γλώσσα και την καταγγελία διακρίσεων χωρίς να τις επικυρώνουν ρητά.

Ένα σημείο είναι σαφές αλλά ουδέτερο: «Και οι δύο χώρες θα συμφωνήσουν να καταργήσουν όλα τα διακριτικά μέτρα και να εγγυηθούν τα δικαιώματα των ουκρανικών και ρωσικών μέσων ενημέρωσης και εκπαίδευσης».

Μια άλλη προσπάθεια ισορροπίας είναι η πρόταση να διανέμεται η ενέργεια από τον ρωσικά κατεχόμενο πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια – τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη – «ισότιμα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας»