Γάζα: Οι παραβιάσεις της “κίτρινης γραμμής” περιπλέκουν τη δεύτερη φάση της Συμφωνίας

Σε μια ιδιαίτερα εύθραυστη χρονική συγκυρία για τη Γάζα, η πρώτη φάση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός παραμένει στάσιμη, ενώ η μετάβαση στη δεύτερη φάση – που αφορά ρυθμίσεις ασφαλείας και διοίκησης του παλαιστινιακού θύλακα – απομακρύνεται ολοένα. Οι συνεχείς ισραηλινές παραβιάσεις μετά την απόφαση του ΟΗΕ και την έγκριση του «Σχεδίου Τραμπ» για τη Γάζα, επεκτείνονται πλέον πέρα από τα μεμονωμένα πλήγματα που προκαλούν θύματα. Σύμφωνα με παλαιστινιακές πηγές, ο ισραηλινός στρατός υπερέβη τα όρια της λεγόμενης «κίτρινης γραμμής», της ζώνης στην οποία είχε αποσυρθεί βάσει του συμφωνηθέντος πλαισίου, επεκτείνοντας τον χώρο που ελέγχει στην ανατολική Γάζα.

Σπύρος Σιδέρης

Οι κινήσεις αυτές, τις οποίες η Ντόχα χαρακτηρίζει «άμεση απειλή» και το Κάιρο «εμπόδιο στη σταθεροποίηση της εκεχειρίας», δημιουργούν ένα σκηνικό που – σύμφωνα με αναλυτές – υπονομεύει σκόπιμα την προοπτική ενεργοποίησης της δεύτερης φάσης και φέρνει τη συμφωνία στα όρια κατάρρευσης.

Κλιμακούμενες παραβιάσεις της εκεχειρίας

Το γραφείο Τύπου της κυβέρνησης της Χαμάς στη Γάζα ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι ο ισραηλινός στρατός «υπερέβη την κίτρινη γραμμή» μέσω προέλασης στην ανατολική πλευρά της Πόλης της Γάζας και μετακίνησης των κίτρινων σημάνσεων, επεκτείνοντας την ελεγχόμενη ζώνη κατά περίπου 300 μέτρα σε δρόμους των περιοχών Αλ-Σαάφ, Αλ-Ναζάζ και Μπαγκντάντ.

Η «κίτρινη γραμμή» λειτουργεί ως όριο μεταξύ της ζώνης που ελέγχει ο ισραηλινός στρατός – η οποία καλύπτει πάνω από το 50% της έκτασης του ανατολικού τομέα της Γάζας – και της ζώνης όπου επιτρέπεται η κίνηση των Παλαιστινίων στα δυτικά.

Η Χαμάς χαρακτήρισε την επέκταση της γραμμής «νέα επίθεση» και «κατάφωρη παραβίαση» του συμφωνημένου πλαισίου, επισημαίνοντας ότι σημειώθηκε μόλις μία ημέρα μετά από σφοδρό βομβαρδισμό στη Γάζα και στη Χαν Γιουνίς, όπου σκοτώθηκαν 25 άμαχοι, ανάμεσά τους και ολόκληρη οικογένεια, ενώ δεκάδες τραυματίστηκαν σοβαρά.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της οργάνωσης, αυτές οι ενέργειες προστίθενται σε περίπου 400 παραβιάσεις που έχουν καταγραφεί από την έναρξη της εκεχειρίας, με αποτέλεσμα πάνω από 300 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Για τον λόγο αυτό η Χαμάς κάλεσε τους «μεσολαβητές και εγγυητές» της συμφωνίας – με πρώτον τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ – να παρέμβουν άμεσα.

Ο εκπρόσωπος της Χαμάς, Χάζεμ Κάσεμ, κατηγόρησε το Ισραήλ ότι «μετακινεί μονομερώς» τις σημάνσεις της ελεγχόμενης ζώνης, παραβιάζοντας τους χάρτες που συμφωνήθηκαν, και ότι «μεθοδικά σπρώχνει την κίτρινη γραμμή προς τα δυτικά».

Ανησυχία για την αξιοπιστία των ΗΠΑ – «αδυναμία περιορισμού Νετανιάχου»

Ο Αιγύπτιος πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, Χουσεΐν Χαρέντι, θεωρεί ότι οι ισραηλινές κινήσεις, σε συνδυασμό με τα πλήγματα που ακολούθησαν την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για το Σχέδιο Τραμπ, συνιστούν «άμεση απειλή» για τη Συμφωνία της Γάζας. «Μειώνουν την αξιοπιστία του αμερικανικού ρόλου και δημιουργούν σοβαρές αμφιβολίες για την ικανότητα της Ουάσιγκτον να συγκρατήσει τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου», σημείωσε.

Από την πλευρά του, ο Παλαιστίνιος πολιτικός αναλυτής Αμπντ αλ-Μάχντι Μουταουά υποστηρίζει ότι οι ισραηλινές επιχειρήσεις – είτε πρόκειται για επιθέσεις είτε για επέκταση της κίτρινης γραμμής – στοχεύουν στη διαμόρφωση «νέας εξίσωσης ελέγχου και παρουσίας στο έδαφος», ενώ η Χαμάς, όπως λέει, «δεν διαθέτει πια εργαλεία πέρα από τις ανακοινώσεις και τις εκκλήσεις στους μεσολαβητές».

Εντατικές διπλωματικές κινήσεις για τη διάσωση της συμφωνίας

Σε επίπεδο μεσολαβητών, το Κατάρ εξέδωσε την Πέμπτη ανακοίνωση με την οποία «καταδικάζει έντονα τις βίαιες επιθέσεις του ισραηλινού στρατού στη Γάζα», τονίζοντας ότι αυτές προκαλούν θύματα και υπονομεύουν «με επικίνδυνο τρόπο» την εφαρμογή της εκεχειρίας.

Η Ντόχα υπογράμμισε την ανάγκη «συνέχισης των περιφερειακών προσπαθειών» για τη διατήρηση και την τήρηση της εκεχειρίας, «ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τον τερματισμό του πολέμου και για μια δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή».

Παράλληλα, το Αιγυπτιακό Υπουργείο Εξωτερικών χαιρέτισε την έγκριση από τον ΟΗΕ του ετήσιου ψηφίσματος για το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση, σημειώνοντας ότι το Κάιρο θα «συνεχίσει να συνεργάζεται με τους περιφερειακούς εταίρους» για την υλοποίηση του ειρηνευτικού σχεδίου Τραμπ, το οποίο – κατά την αιγυπτιακή πλευρά – πρέπει να στηριχθεί σε πραγματικό πολιτικό ορίζοντα για το παλαιστινιακό ζήτημα.

Το Κάιρο τόνισε ακόμη τη σημασία της «αποτελεσματικής εφαρμογής» του ψηφίσματος 2803 του Συμβουλίου Ασφαλείας, που αφορά την ανασυγκρότηση, την ενίσχυση της εκεχειρίας και την επανεκκίνηση της πολιτικής διαδικασίας.

Με βάση αυτό το ψήφισμα, το Συμβούλιο Ασφαλείας – με 13 ψήφους υπέρ και αποχή από Ρωσία και Κίνα – ενέκρινε τη δημιουργία «Διεθνούς Προσωρινής Δύναμης Σταθεροποίησης» στη Γάζα, απόφαση που απορρίφθηκε από τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις.

Ευρωπαϊκή κινητικότητα – Σχέδια για ανάπτυξη διεθνών δυνάμεων

Σε αυτό το περιβάλλον στασιμότητας, ευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν να εμπλακούν στη δεύτερη φάση της συμφωνίας, η οποία προβλέπει ανάπτυξη διεθνούς δύναμης στη Γάζα.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για Εξωτερικές Υποθέσεις και Ασφάλεια, Κάγια Κάλας, δήλωσε ότι η Ένωση εξετάζει την ενίσχυση των δύο υφιστάμενων ευρωπαϊκών αποστολών ασφαλείας στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, αλλά και την εκπαίδευση έως 3.000 Παλαιστινίων αστυνομικών που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στη Γάζα στο πλαίσιο διεθνούς μηχανισμού.

Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Νουέλ Μπαρό ανέφερε ότι η Γαλλία θα αναπτύξει 100 Γάλλους αξιωματικούς ασφαλείας στις παλαιστινιακές περιοχές, προσθέτοντας ότι το Παρίσι έχει «έτοιμο σχέδιο» για τον αφοπλισμό της Χαμάς και τον αποκλεισμό της από τη διακυβέρνηση της Γάζας.

«Η δεύτερη φάση απειλείται»: το μήνυμα των αναλυτών

Ο Χουσεΐν Χαρέντι εκτιμά ότι το Ισραήλ «δεν επιθυμεί» την έναρξη της δεύτερης φάσης και επιχειρεί να τη δυσκολέψει ή και να την εμποδίσει πλήρως. Πρόκειται, όπως λέει, για «δοκιμασία της αμερικανικής αξιοπιστίας», καθώς η Ουάσιγκτον καλείται να αντιδράσει αποφασιστικά εάν επιθυμεί να σώσει τη συμφωνία.

Ο Αμπντ αλ-Μάχντι Μουταουά συμμερίζεται την εκτίμηση ότι υπάρχει ακόμα περιθώριο αμερικανικής πίεσης προς τις δύο πλευρές – Ισραήλ και Χαμάς – ώστε να αποφευχθεί το ναυάγιο. Όμως οι μεσολαβητές, προειδοποιεί, έχουν μπροστά τους «εξαιρετικά δύσκολη αποστολή».

Απέναντι στη συσσώρευση παραβιάσεων, την αβεβαιότητα των μεσολαβήσεων και την πολιτική αστάθεια εντός και εκτός Γάζας, το μέλλον της συμφωνίας παραμένει επισφαλές. Και όσο η δεύτερη φάση καθυστερεί, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος η συμφωνία – η πιο ολοκληρωμένη απόπειρα διπλωματικής αποκλιμάκωσης εδώ και χρόνια – να βρεθεί στο χείλος της κατάρρευσης.