Παρασκήνιο: Οι αποκαλύψεις Τσίπρα για τις επόμενες κινήσεις του μέσα από την παρουσίαση της “Ιθάκης”

Με προσεκτικά επιλεγμένες παρεμβάσεις ο Αλέξης Τσίπρας, επιχειρεί να χτίσει ένα κλίμα προσμονής γύρω από το βιβλίο του, που παρουσιάζεται όχι απλώς ως απολογισμός, αλλά ως επανεκκίνηση. Το podcast του στο Bookvoice, όπου συνομίλησε με τον Σπύρο Λαμπρόπουλο, αποτέλεσε μια πρώτη ουσιαστική γεύση: αποκαλύψεις, προσωπικές εξομολογήσεις και αποσπάσματα από την «Ιθάκη» που συνθέτουν την αφήγηση γεγονότων, αλλά και μια συνειδητή πολιτική πράξη αυτοκριτικής και επαναπροσδιορισμού.

Ράνια Τραγόμαλλου

Ο ίδιος περιγράφει το βιβλίο ως «ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας του τόπου». Με τη φράση αυτή συμπυκνώνει τη φιλοδοξία του έργου να αποτελέσει ταυτόχρονα μαρτυρία και πολιτικό ντοκουμέντο. 

«Επαναφόρτιση»

Η αφήγηση, παραπέμπει σε πολιτική και προσωπική κατάθεση. «Δεν είναι rebranding, είναι reload», λέει ο Αλέξης Τσίπρας, επισημαίνοντας τη διαδικασία αυτογνωσίας και κάθαρσης που του πρόσφερε η συγγραφή.

Η «Ιθάκη» λειτουργεί ως πολιτικό ημερολόγιο μιας περιόδου όπου ο Αλέξης Τσίπρας, σύμφωνα με τον ίδιο, αναμετριέται με τα λάθη, την ευθύνη και τη διαρκή αναζήτηση. Ένα «ταξίδι αέναο» που σηματοδοτεί όχι απλώς την έκδοση ενός πολιτικού χρονικού, αλλά μια απόπειρα αυτογνωσίας και επανατοποθέτησης του ίδιου μέσα στο ιστορικό πλαίσιο της τελευταίας δεκαετίας.

Στη συνέντευξη που δίνει  στο podcast του Σπύρου Λαμπρόπουλο ο Αλέξης Τσίπρας  αποκαλύπτει ότι  είχε στο μυαλό του να μιλήσει όταν αποφάσισε να παραιτηθεί.

Επιμένει δε, ότι η συγγραφή της «Ιθάκης» δεν έγινε με σκοπιμότητα πολιτικής αξιοποίησης. «Η σκοπιμότητά μου δεν ήταν, δεν είναι τούτη την ώρα να αξιοποιήσω πολιτικά για τον παρόντα χρόνο αυτά τα οποία γράφω και λέω», σημειώνει.

«Κάνω αυτοκριτική και κριτική»

Παράλληλα υπογραμμίζει την ιδιαιτερότητα του εγχειρήματος: «Κανείς πρώην πρωθυπουργός δεν γράφει σε ενεστώτα χρόνο. Όλοι γράφουν σε παρελθόντα. Εγώ γράφω το βιβλίο όντας, έχοντας αποφασίσει ότι δεν είμαι συνταξιούχος και άρα έχοντας αποφασίσει ότι θα φάω ξύλο, γιατί όλα τα πρόσωπα στα οποία αναφέρομαι είναι εν ζωή και δεν τα κολακεύω, λέω την άποψή μου για τα όσα έκαναν και όσα παρέλειψαν. Κάνω την αυτοκριτική μου, αλλά κάνω και κριτική. Αυτό είναι ένα τόλμημα. Θέλει θάρρος. Δεν έχω δει κανέναν άλλον να το έχει κάνει».

Η «Ιθάκη», δεν θέλει να πάρει χαρακτηριστικά ενός  αποστασιοποιημένου χρονικού. Αντίθετα περιγράφεται ως ανασύνθεση της εμπειρίας, μια απόπειρα να αποτυπωθεί «η δική μου αλήθεια», όπως λέει ο Αλέξης Τσίπρας. Και αυτή η αλήθεια, όσο υποκειμενική κι αν είναι, ανακτά πολιτική σημασία ακριβώς επειδή προέρχεται από τον «βασικό πρωταγωνιστή» μιας κρίσιμης περιόδου.

Η δομή του βιβλίου αποκαλύπτει τη διάθεση για συστηματική αφήγηση. Τα κεφάλαια καλύπτουν όλη την πορεία από τα πρώτα βήματα έως το 2024». Από τις πρώτες πολιτικές του εμπειρίες, τη 17ωρη διαπραγμάτευση του 2015 και το δημοψήφισμα, μέχρι τη συμφωνία των Πρεσπών, την τραγωδία στο Μάτι και τις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις, επιχειρεί να καταγράψει, σύμφωνα με την κρίση του, εκείνα που έγιναν και εκείνα που δεν έγιναν από όσους βρέθηκαν στο προσκήνιο εκείνων των χρόνων.

Ο ίδιος εντοπίζει λάθη και παραλείψεις, παραδέχεται ότι: «θα έπρεπε να τα χειριστώ διαφορετικά» και προσπαθεί να σταθεί απέναντι στην ιστορία με «μια πιο ώριμη ματιά». Ωστόσο, η εξομολόγηση δεν γίνεται με τη λογική της απολογίας. Αντίθετα, επιδιώκει να επανατοποθετήσει τα γεγονότα μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο, φωτίζοντας τη λογική και τα διλήμματα των αποφάσεων εκείνης της περιόδου.

Οι προσωπικές στιγμές

Δεν διστάζει να ομολογήσει ότι η διαδικασία της γραφής λειτούργησε και ψυχοθεραπευτικά: «ξαναγέμισα τις μπαταρίες μου μέσα από τη συγγραφή των γεγονότων», σημειώνει ο πρώην Πρωθυπουργός. 

Η αφήγηση αποκτά συχνά λογοτεχνικά χαρακτηριστικά. Ο ίδιος παραδέχεται ότι όταν το κομμάτι της αφήγησης, « μπαίνει σε διαλόγους και προσπάθεια μεταφοράς του βιώματος, έχει μια γοητεία». Μέσα σε αυτή τη προσέγγιση εντάσσονται και οι πιο προσωπικές στιγμές, όπως όταν αποκαλύπτει: «Την ημέρα του δημοψηφίσματος είχε γενέθλια ο μικρός μου γιος και εγώ δεν τα θυμήθηκα… έψαχνε αγωνιωδώς να μου το θυμίσει η σύντροφός μου και εγώ την έδιωχνα από την αίθουσα γιατί παιζόταν το μέλλον της χώρας». Αυτή η ανθρώπινη διάσταση επιχειρεί να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στο πολιτικό και το προσωπικό, χωρίς όμως –όπως ο ίδιος λέει– να σπάει άμετρα τον κώδικα αδιακρισίας.

Το κεφάλαιο που τον δυσκόλεψε

Η πολιτική αξία του έργου δεν περιορίζεται στη μαρτυρία. Ο Αλέξης Τσίπρας συνδέει την «Ιθάκη» με την ίδια την έννοια της πορείας της Αριστεράς και της κοινωνίας . Με εμμονή στη γλωσσική ακρίβεια και με την πρόθεση να διαφυλαχθεί η αυθεντικότητα της εμπειρίας η Ιθάκη, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι προϊόν μακράς και επίμονης δουλειάς: «Το είδα αρκετές φορές ώστε κάθε λέξη να με αντιπροσωπεύει και να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αλήθεια».

Εξίσου αποκαλυπτική είναι η συγγραφή που έχει αναφορά στο 2015. Ο ίδιος περιγράφει τη δυσκολία: «Φώναξα τους συνεργάτες μου και τους ζήτησα να μου κάνουν συνεντεύξεις στο κασετόφωνο… τα απομαγνητοφώνησα και τα δούλεψα ξανά». Ανεξάρτητα από την προσωπική αξιολόγηση του αναγνώστη, ο Αλέξης Τσίπρας σύμφωνα με τα λεγόμενα του, δεν παρουσιάζει τον εαυτό του ως αλάνθαστο ηγέτη, αλλά ως έναν πολιτικό που «προσπαθεί να έχει την τόλμη να παραδεχτεί τα λάθη του».