Η Αθήνα χρειάζεται μία “πράσινη” επανάσταση… Πρόκειται για αδήριτη ανάγκη, όχι για πολυτέλεια

Συνηθίζουμε να αποδίδουμε το επίθετο γκρίζος όταν μιλάμε ή γράφουμε για την Αθήνα. Και δυστυχώς δεν έχουμε άδικο. Προφανώς δεν έχει να κάνει με την εν γένει ατμόσφαιρα και τα χρώματα της πόλης αλλά με μία μεγάλη έλλειψη, πολύ γνωστή στους Αθηναίους αλλά και σε όσους επισκέπτονται τακτικά την ελληνική πρωτεύουσα.

Νίκος Γιαννόπουλος

Η Αθήνα έχει ελάχιστο πράσινο, θα έλεγε κανείς σχεδόν καθόλου. Δεν πρόκειται απλά για μία λεκτική υπερβολή. Αντιθέτως είναι η απόλυτη, δυστοπική, “γκρίζα” (νάτο πάλι) πραγματικότητα.

Ας αφήσουμε τα νούμερα των ευρωπαϊκών στατιστικών ερευνών να “μιλήσουν” αντί για μας.

Το συνολικό πράσινο μέσα στην πόλη καλύπτει μόλις το 17% της συνολικής της έκτασης. Την ίδια ώρα η κάλυψη με δέντρα μέσα στον οικιστικό ιστό φτάνει γύρω στο 11%.

Τέλος, η αναλογία πράσινου ανά κάτοικο είναι επίσης πολύ χαμηλή, με μόλις περίπου 2 έως 2,5 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο.

Πώς καταλαβαίνουμε ότι τα παραπάνω νούμερα είναι ιδιαιτέρως “φτωχά”; Μα με τι σύγκριση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.

Το Οσλο, η πρωτεύουσα της Νορβηγίας καλύπτεται με πράσινο στο 74% της συνολικής του επιφάνειας. Ακόμα καλύτερα είναι τα πράγματα για το Ζάγκρεμπ, της πρωτεύουσα της Κροατίας, στην οποία το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 77%!

Και αν θέλουμε να συγκριθούμε όχι με τις ευρωπαϊκές κορυφές αλλά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, θα πούμε ότι το ποσοστό πρασίνου στην Αθήνα είναι περίπου 24 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο (41%). 

Η ελληνική πρωτεύουσα βρίσκεται στον πάτο της σχετικής λίστας μαζί με την πρωτεύουσα της Μάλτας, τη Βαλέτα, η οποία βέβαια είναι πολύ μικρότερη σε έκταση.

Το πρόβλημα είναι βέβαια καταγεγραμμένο εδώ και δεκαετίες αλλά η αντιμετώπισή του προς το παρόν περιορίζεται στις διαπιστώσεις και σε κάποιες δεντροφυτεύσεις. Σχετική έρευνα του ΟΟΣΑ κατέδειξε ότι η Αθήνα έχει πολύ χαμηλή αναλογία πρασίνου, με μόλις 0,96 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο, επίδοση που την κατατάσσει στις χαμηλότερες θέσεις στον κόσμο, κάτω ακόμα και από πόλεις στις οποίες υπάρχει έρημος.

Η Αθήνα, και αυτό καταγεγραμμένο, διαθέτει ελάχιστα πάρκα. Και ενώ θα μπορούσε αυτό να αλλάξει με τη σωστή και ήπια εκμετάλλευση του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό, μία τεράστια έκταση στη νότια πλευρά της πόλης (στο “φιλέτο” του παραλιακού μετώπου) και εκεί προτιμήθηκε η real estate ανάπτυξη.

Πως θα φτάσουμε από τα 2,5 τετραγωνικά πρασίνου ανά κάτοικο στα 50 τετραγωνικά του Αμστερνταμ ή έστω στα 20 τετραγωνικά της Βιέννης χωρίς τη δημιουργία μεγάλων πάρκων και την ενθάρρυνση μαζικών δεντροφυτεύσεων όπου αυτές μπορούν να πραγματοιηθούν;

Είναι, πάντως, μεγάλη ανάγκη. Για το περιβάλλον και το κλίμα της πόλης αλλά και την ψυχική διάθεση των κατοίκων.

Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι η έλλειψη πρασίνου στις πόλεις έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ευημερία των κατοίκων. Η αστική επαφή με τη φύση μέσω πάρκων, δέντρων και δημόσιων χώρων πρασίνου αποδεδειγμένα μειώνει το άγχος και το στρες, ενώ αυξάνει τη διάθεση και την ψυχική ευεξία.

Οι πιο πρόσφατες έρευνες, ακόμα και σε ελληνικά Πανεπιστήμια, έχουν φτάσει στο συμπέρασμα ότι σε περιοχές με περιορισμένο πράσινο, οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης, ακόμα και προβλήματα διαταραχών διάθεσης. Ρίξτε μία πιο προσεκτική ματιά στους γύρω σας, στους δικούς σας ανθρώπους, στους συναδέλφους σας στη δουλειά, μάλλον θα καταλάβετε πολλά.

Επιπρόσθετα, η παρουσία πρασίνου βοηθά επίσης στη βελτίωση κοινωνικών δεσμών, καθώς οι άνθρωποι έχουν περισσότερες ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση και αλληλεπίδραση σε πάρκα και ανοιχτούς χώρους. Αυτό ενισχύει την αίσθηση κοινότητας και αλληλεγγύης, άξιες εν πολλοίς δυσεύρετες στο τσιμέντο των Αθηνών.

Να το πούμε διαφορετικά: Η έλλειψη αστικού πρασίνου επιβαρύνει σημαντικά το ψυχολογικό και κοινωνικό σύνολο των κατοίκων, καθιστώντας την αύξηση και βελτίωση των χώρων πρασίνου αναγκαία για τη δημόσια υγεία και ποιότητα ζωής. Πρόκειται για αδήριτη ανάγκη, όχι για πολυτέλεια.

Παρακάτω (για να πειστούν και οι πλέον δύσπιστοι) ένας μικρός κατάλογος από περιβαλλοντικά οφέλη που αποκομίζουμε σε περιοχές με μεγάλα ποσοστά πράσινου (όπως δημοσιεύονται στην ειδική ιστοσελίδα forest.gr).

• χαμηλότερες θερμοκρασίες
• αυξημένη άνεση από το καθαρό αέρα
• βελτιωμένη υγεία στους διαμένοντες στους πράσινους χώρους και διαδρομές
• μείωση του θορύβου, μειωμένη κατανάλωση ενέργειας
• διακριτά οικοσυστήματα
• διαχείριση των υδάτινων πόρων, βιοποικιλότητας
• καλύτερη ποιότητα νερού, λιγότερη διάβρωση

Θα τα δούμε όλα αυτά ποτέ στην Αθήνα άραγε;