Ο Πούτιν δοκιμάζει το ΝΑΤΟ: Παραβιάσεις από ρωσικά μαχητικά σε Εσθονία και Πολωνία

Για τρίτη φορά μέσα σε περίπου δέκα ημέρες, η Ρωσία δοκιμάζει την αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ και της ανατολικής του πτέρυγας. Μετά τις παραβιάσεις ρωσικών drones στην Πολωνία και τη Ρουμανία, σήμερα τρία μαχητικά MiG-31 εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Εσθονίας πάνω από τον φινλανδικό κόλπο, παραμένοντας για 12 λεπτά χωρίς σχέδιο πτήσης και με κλειστούς αναμεταδότες.

Ο πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κρίστεν Μίχαλ, ανακοίνωσε την ενεργοποίηση του Άρθρου 4 του ΝΑΤΟ, καλώντας σε διαβουλεύσεις για την ασφάλεια της χώρας. Το Άρθρο 4 χρησιμοποιείται όταν ένα κράτος μέλος αισθάνεται ότι απειλείται η επικράτειά του ή η πολιτική του ανεξαρτησία και από το 1949 έχει ενεργοποιηθεί μόλις εννέα φορές, οι δύο από τις οποίες τις τελευταίες δέκα ημέρες.

Τα ρωσικά αεροσκάφη αναχαιτίστηκαν από ιταλικά F-35 και σουηδικά JAS 39 που συμμετέχουν στην αποστολή «Ανατολική Φρουρά» του ΝΑΤΟ, η οποία ενισχύει την προστασία της ανατολικής πτέρυγας της Συμμαχίας μετά την εισβολή των ρωσικών drones στην Πολωνία.

Οι παραβιάσεις της Ρωσίας συνεχίζονται και στη Βαλτική: λίγες ώρες αργότερα, ρωσικά μαχητικά πέταξαν πάνω από την πλατφόρμα Petrobaltic της Πολωνίας. Η κλιμάκωση της επιθετικότητας της Μόσχας έχει προκαλέσει μαζική καταδίκη από χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι η Ευρώπη θα απαντά με αποφασιστικότητα σε κάθε πρόκληση και κάλεσε τους ηγέτες της ΕΕ να εγκρίνουν το 19ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Η άτυπη Σύνοδος Κορυφής της Κοπεγχάγης, την 1η Οκτωβρίου, θα εξετάσει τη «συλλογική απάντηση» της ΕΕ απέναντι στις παραβιάσεις της Ρωσίας, με στόχο την ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας και την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας.

Ουκρανία, Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία καταγγέλλουν την εισβολή ρωσικών αεροσκαφών στην Εσθονία 

Η Ουκρανία κατήγγειλε την “κλιμάκωση” εκ μέρους της Ρωσίας μετά την αναχαίτιση τριών ρωσικών MiG-31 από μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ, αφότου τα ρωσικά εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Εσθονίας. “Η εισβολή συνιστά νέα κλιμάκωση από τη Ρωσία και άμεση απειλή για τη διατλαντική ασφάλεια”, έγραψε ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Αντρίι Σίμπιχα στην πλατφόρμα X. “Όσο δεν λαμβάνει μια πραγματικά σθεναρή απάντηση, (η Ρωσία) θα γίνεται μόνο πιο αλαζονική και επιθετική”, δήλωσε.

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ είναι πάντα έτοιμο να αμυνθεί, μετά την αναχαίτιση ρωσικών αεροσκαφών που, σύμφωνα με την Εσθονία, παραβίασαν τον εναέριο χώρο της σε μια “θρασεία” εισβολή.

Ο Βάντεφουλ πρόσθεσε ότι η παραβίαση του εσθονικού εναερίου χώρου από τη Ρωσία είναι απαράδεκτη και ότι η Εσθονία έχει την πλήρη αλληλεγγύη της Γερμανίας. “Με την άμεση αναχαίτιση των ρωσικών αεροσκαφών, αποδεικνύουμε ότι το NATO είναι πάντα έτοιμο να αμυνθεί”, έγραψε ο Βάντεφουλ στο X.

Η Γαλλία, η οποία διαθέτει στρατιωτική δύναμη, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών αεροσκαφών, που έχει τη βάση της στην Εσθονία, χαρακτήρισε κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου τις εισβολές ρωσικών πολεμικών αεροσκαφών στις χώρες της Βαλτικής.

“Η εισβολή αυτή στην Εσθονία είναι πρωτοφανής εδώ και 20 και πλέον χρόνια“, έγραψε σε ανακοίνωση το υπουργείο Εξωτερικών.

Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Τζον Χίλι δήλωσε ότι η παραβίαση από ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη του εναερίου χώρου της Εσθονίας, χώρας μέλους του ΝΑΤΟ σήμερα, ήταν η τελευταία απερίσκεπτη και επικίνδυνη δραστηριότητα της Ρωσίας τις τελευταίες ημέρες.

“Η τελευταία απερίσκεπτη και επικίνδυνη δραστηριότητα της Ρωσίας είναι η τρίτη παραβίαση του εναερίου χώρου του ΝΑΤΟ τις τελευταίες ημέρες”, έγραψε ο Χίλι στην πλατφόρμα Χ. “Ωστόσο η επιθετικότητα του Πούτιν χρησιμεύει μόνο στην ενίσχυση της ενότητας του ΝΑΤΟ και της αποφασιστικότητάς μας να σταθούμε στο πλευρό της Ουκρανίας”.

Τι σημαίνει το Άρθροο 4 του ΝΑΤΟ

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ουάσινγκτον (1949), το Άρθρο 4 δίνει σε κάθε κράτος-μέλος το δικαίωμα να ζητήσει διαβουλεύσεις με τους συμμάχους, εφόσον θεωρεί ότι η εδαφική του ακεραιότητα, η πολιτική του ανεξαρτησία ή η ασφάλειά του απειλούνται.

Δεν συνεπάγεται αυτόματη στρατιωτική εμπλοκή, αλλά θέτει το ζήτημα ενώπιον του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, το οποίο μπορεί να λάβει αποφάσεις για διπλωματικές, στρατιωτικές ή αποτρεπτικές κινήσεις.

Το Άρθρο 4 συχνά θεωρείται ένα «καμπανάκι συναγερμού» που προηγείται πιθανών εξελίξεων. Σε αντίθεση με το Άρθρο 5, που προβλέπει συλλογική άμυνα σε περίπτωση επίθεσης κατά κράτους-μέλους, το Άρθρο 4 παραμένει σε επίπεδο πολιτικής διαβούλευσης – ωστόσο έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς ανοίγει τη συζήτηση σε ολόκληρη τη Συμμαχία.

Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, το Άρθρο 4 έχει ενεργοποιηθεί μόλις οκτώ φορές, γεγονός που δείχνει τον εξαιρετικό χαρακτήρα της διαδικασίας:

2003 – Τουρκία: Με αφορμή τον πόλεμο στο Ιράκ, η Άγκυρα ανησύχησε για τις συνέπειες στην ασφάλεια των συνόρων της. Οι σύμμαχοι αποφάσισαν τότε μέτρα ενίσχυσης της αεράμυνας της Τουρκίας.

2012 – Τουρκία: Η κατάρριψη τουρκικού μαχητικού αεροσκάφους από τις συριακές δυνάμεις οδήγησε σε διαβουλεύσεις.

2014 – Πολωνία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία: Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, τέσσερις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης προσέφυγαν ταυτόχρονα στο άρθρο 4.

2015 – Τουρκία: Ζήτησε εκ νέου διαβουλεύσεις, επικαλούμενη την αστάθεια στη Συρία, την τρομοκρατική δράση και τις απειλές κατά της ασφάλειάς της.

2020 – Τουρκία: Με αφορμή την κλιμάκωση στο Ιντλίμπ της Συρίας, η Άγκυρα ενεργοποίησε το άρθρο 4, λίγες ώρες μετά τον θάνατο δεκάδων Τούρκων στρατιωτών από αεροπορικό πλήγμα.

2022 – Πολωνία: Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Βαρσοβία ζήτησε διαβουλεύσεις, επισημαίνοντας ότι η ασφάλεια όλων των ανατολικών μελών κινδύνευε.

2022 – Σλοβακία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Ρουμανία: Λίγες ημέρες μετά, και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης επικαλέστηκαν το άρθρο 4 λόγω της ραγδαίας επιδείνωσης της κατάστασης στην Ουκρανία.

2025 – Πολωνία: Μετά την εισβολή ρωσικών drone στον εναέριο χώρο της.

Το «παράδειγμα» της Τουρκίας με την κατάρριψη του Su-24

Ιστορικά το ΝΑΤΟ έχει δείξει αυτοσυγκράτηση σε τέτοιες περιπτώσεις. Η τελευταία φορά που κράτος- μέλος της Συμμαχίας κατέρριψε ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος ήταν το 2015. Τότε, η Τουρκία κατέρριψε ένα Su-24 κοντά στα σύνορά της με τη Συρία, κάτι που προκάλεσε σφοδρό διπλωματικό επεισόδιο με τη Μόσχα. Έκτοτε, παρά τις επανειλημμένες παραβιάσεις του εναέριου χώρου των χωρών της Βαλτικής, της Πολωνίας και της Ρουμανίας, η συμμαχία έχει αποφύγει ανάλογες κινήσεις.

Η Λιθουανή υπουργός Άμυνας, Ντοβίλε Σακαλιένε, καταδικάζοντας τη σημερινή παραβίαση του εσθονικού εναέριου χώρου, σχολίασε ότι η Τουρκία «έδωσε το παράδειγμα» πριν από 10 χρόνια.

Αναφερόμενη στην παραβίαση, έγραψε σε ανάρτηση ότι «αποτελεί αδιάσειστη απόδειξη πως η Ανατολική Φρουρά έπρεπε να είχε γίνει εδώ και καιρό» και υπογράμμισε πως τα βορειοανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ «δοκιμάζονται για έναν λόγο. Πρέπει να είμαστε σοβαροί».

Στο υστερόγραφο, σημείωσε με νόημα: «Η Τουρκία έδωσε το παράδειγμα πριν από 10 χρόνια, τροφή για σκέψη».

Three russian fighter jets over Tallinn is one more hard proof that #EasternSentry is long due.

NATOs border in the North East is being tested for a reason.

We need to mean business.

PS. Türkiye set an example 10 years ago.
Some food for thought.

— Dovilė Šakalienė (@DSakaliene) September 19, 2025