Έκτακτη Αραβοϊσλαμική Σύνοδος στη Ντόχα μετά το ισραηλινό χτύπημα-Πόσο κοντά η απόφαση για στρατιωτική σύγκρουση

Με τις ώρες να μετρούν αντίστροφα για την έκτακτη αραβοϊσλαμική σύνοδο στην πρωτεύουσα του Κατάρ, τα βλέμματα του αραβικού και του μουσουλμανικού κόσμου στρέφονται στη Ντόχα, αναζητώντας σημάδια ότι η συνάντηση αυτή μπορεί να ξεπεράσει τη ρουτίνα των προηγούμενων συνεδριάσεων κορυφής. Η πρόσφατη ισραηλινή επίθεση στο έδαφος του Κατάρ, που στόχευε στη δολοφονία στελεχών της Χαμάς, προσέδωσε στη σύνοδο χαρακτήρα επείγοντος και ανέβασε κατακόρυφα τις προσδοκίες.

Σπύρος Σιδέρης

Η αιματηρή αυτή ενέργεια, λίγες μόλις μέρες μετά την κλιμάκωση της βίας στη Γάζα, συνδέει το καταριανό και το παλαιστινιακό αίμα σε ένα κοινό μέτωπο, δημιουργώντας την αίσθηση ότι η Ντόχα δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα ακόμη ανακοινωθέν καταδίκης, αλλά οφείλει να δώσει χειροπιαστές απαντήσεις.

Μια σύνοδος κάτω από τη «σκιά» της ισραηλινής επιθετικότητας

Η αφορμή για τη σύγκληση της συνόδου είναι η «επίθεση της Τρίτης», η οποία –όπως επισημαίνουν αραβικά μέσα– μετέφερε τον κίνδυνο της ισραηλινής επιθετικότητας πέρα από τα σύνορα της Γάζας, θέτοντας υπό απειλή κάθε αραβική και ισλαμική πρωτεύουσα.

Στη σκιά της σφαγής της 7^ης Οκτωβρίου με τον Κατακλυσμό του Αλ-Άκσα και των σφαγών στη Λωρίδα της Γάζας που ακολούθησαν την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς, η σύνοδος καλείται να αναζητήσει μηχανισμούς αποτροπής και να στείλει το μήνυμα ότι ο αραβοϊσλαμικός κόσμος δεν θα παραμείνει θεατής.

Η Ντόχα, που έχει ήδη καταστεί κεντρικός μεσολαβητής ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ, επιδιώκει να μετατρέψει την επίθεση σε ευκαιρία ανάδειξης μιας ενιαίας στρατηγικής αντίδρασης.

Τα βασικά σενάρια που συζητούνται

Οι επιλογές που βρίσκονται στο τραπέζι είναι πολλές και ποικίλες, από τις πιο ήπιες έως τις πιο δραστικές:

• Ισχυρή καταδίκη – Η παραδοσιακή γραμμή των ανακοινωθέντων, με καταγγελία της ισραηλινής επίθεσης και έκκληση για τερματισμό της βίας, θεωρείται δεδομένη αλλά ανεπαρκής. Η κοινή γνώμη αναμένει κάτι περισσότερο από μια απλή δήλωση καταδίκης.
• Πάγωμα ή αναστολή της διαδικασίας εξομάλυνσης – Το ενδεχόμενο διακοπής της εξομάλυνσης σχέσεων με το Ισραήλ ή ανάκλησης πρεσβευτών από χώρες που έχουν ήδη προχωρήσει σε διπλωματικά ανοίγματα συζητείται σοβαρά. Ένα τέτοιο βήμα θα έπληττε το στρατηγικό αφήγημα του Τελ Αβίβ, που βασίζεται στην επέκταση των δεσμών με τον αραβικό κόσμο.
• Οικονομικός και εμπορικός αποκλεισμός – Από πάγωμα εμπορικών συμφωνιών έως πλήρη διακοπή οικονομικών σχέσεων, το μέτρο αυτό θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μορφή οικονομικού αποκλεισμού, με κλείσιμο θαλάσσιων και χερσαίων διαύλων για ισραηλινά φορτία και εταιρείες που συναλλάσσονται με το Ισραήλ.
• Διεθνής εκστρατεία καταδίκης – Μια συντονισμένη διπλωματική εκστρατεία στα Ηνωμένα Έθνη και σε διεθνή φόρα, με στόχο την απομόνωση του Ισραήλ και την ενίσχυση της πίεσης για άμεση κατάπαυση του πυρός.
• Πίεση προς τους συμμάχους του Ισραήλ – Η αξιοποίηση οικονομικών και ενεργειακών «όπλων» για την άσκηση πίεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλους συμμάχους του Ισραήλ θεωρείται κρίσιμος μοχλός, δεδομένης της αμερικανικής υποστήριξης στις επιχειρήσεις της ισραηλινής κυβέρνησης.
• Ενεργοποίηση αραβοϊσλαμικού αμυντικού μηχανισμού – Πρόταση για συντονισμένη αμυντική συνεργασία, με ανταλλαγή πληροφοριών και κοινά μέτρα προστασίας του εναέριου χώρου, ώστε να αποτραπούν νέες επιθέσεις τύπου Ντόχα.
• Ενίσχυση των μεσολαβητικών ρόλων Κατάρ και Αιγύπτου – Πιθανή εντολή προς Ντόχα και Κάιρο να συνεχίσουν ή να εντείνουν τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, προσδίδοντας επιπλέον πολιτική βαρύτητα στις διαμεσολαβητικές τους προσπάθειες.
• Άμεσος τερματισμός της επίθεσης στη Γάζα – Απαίτηση για άμεση κατάπαυση του πυρός, άρση του αποκλεισμού και δημιουργία ασφαλούς διαδρόμου για την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας, ενδεχομένως υπό αραβοϊσλαμική στρατιωτική προστασία.

Προσδοκίες και ρεαλισμός

Παρά το εύρος των επιλογών, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η προοπτική στρατιωτικής αντιπαράθεσης με το Ισραήλ παραμένει μακρινή, καθώς δεν υπάρχει το απαραίτητο επίπεδο ενότητας ούτε προηγούμενο συντονισμένης ένοπλης δράσης. Ωστόσο, τα οικονομικά και διπλωματικά μέτρα θεωρούνται απολύτως εφικτά και ικανά να δημιουργήσουν απτό κόστος για το Τελ Αβίβ.

Ο πρωθυπουργός του Ιράκ, Μοχάμεντ Σιά αλ-Σουντανί, μιλώντας σε αραβικό τηλεοπτικό δίκτυο, τόνισε ότι οι αραβικές και μουσουλμανικές χώρες διαθέτουν «πολλαπλές κάρτες πίεσης» που μπορούν να αξιοποιηθούν για να σταματήσει η ισραηλινή επιθετικότητα, προειδοποιώντας ότι «η επίθεση στο Κατάρ είναι μόνο η αρχή».

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι πολίτες εκφράζουν την ελπίδα για χειροπιαστές αποφάσεις: από το άνοιγμα του Μεθοριακού Σημείου Ράφα και την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, έως τη δρομολόγηση σχεδίου ανασυγκρότησης της κατεστραμμένης παλαιστινιακής περιοχής. Η λαϊκή απαίτηση είναι ξεκάθαρη: η σύνοδος να ξεπεράσει τα στενά πλαίσια της «συμβολικής καταδίκης» και να μετατραπεί σε εργαλείο δράσης.

Η έκτακτη αυτή σύνοδος αποτελεί τεστ για το κατά πόσο ο αραβοϊσλαμικός κόσμος μπορεί να παρουσιάσει ενιαίο μέτωπο. Το Κατάρ, παρά τον δικό του τραυματισμό από την ισραηλινή επίθεση, επιδιώκει να αποδείξει ότι μπορεί να λειτουργήσει ως ουδέτερος αλλά αποφασιστικός μεσολαβητής, ενισχύοντας παράλληλα το διεθνές του κύρος. Η επιτυχία ή η αποτυχία της συνόδου θα επηρεάσει όχι μόνο τη δυναμική της κρίσης στη Γάζα αλλά και τη μελλοντική ισορροπία ισχύος σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Καθώς οι ηγέτες φτάνουν στη στολισμένη αλλά πληγωμένη Ντόχα, το ερώτημα παραμένει ανοιχτό: θα καταφέρει η αραβοϊσλαμική σύνοδος να επιβάλει το «αναγκαίο σοκ» που θα περιορίσει την ισραηλινή επιθετικότητα; Ή θα προστεθεί σε μια μακρά αλυσίδα συναντήσεων που κατέληξαν σε ανακοινωθέντα χωρίς αντίκρισμα;

Η απάντηση θα κρίνει αν η Ντόχα θα μείνει στην ιστορία ως η σύνοδος που έσπασε το φράγμα των χαμηλών προσδοκιών ή ως ακόμη ένα χαμένο ραντεβού με την ιστορική ευθύνη.