Το Ισραήλ εξόντωσε δυο εμβληματικά στελέχη της Χαμάς-Σε φάση κλιμάκωσης η ισραηλινή επιχείρηση

Η νέα φάση της σύγκρουσης στη Γάζα δείχνει να απομακρύνει κάθε πιθανότητα συμφωνίας ή άμεσης αποκλιμάκωσης, καθώς οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν μια στρατηγική που βασίζεται περισσότερο στη στρατιωτική επιβολή παρά στη διπλωματία. Το Ισραήλ ανακοίνωσε την εξόντωση δύο εμβληματικών μορφών της Χαμάς – του Μοχάμεντ Σινουάρ, αδελφού του Γιαχία Σινουάρ, και του στρατιωτικού εκπροσώπου Αμπού Ουμπάιντα (κατά κόσμον Χουθάιφα αλ-Καχλούτ).

Σπύρος Σιδέρης

Για πολλούς, οι στοχευμένες αυτές επιθέσεις επιβεβαιώνουν ότι η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν προσανατολίζεται σε διαπραγμάτευση για μια συμφωνία ανταλλαγής ομήρων ή μια ανακωχή, αλλά σε μια μακρόπνοη εκστρατεία που αποσκοπεί στην αποδυνάμωση ή ακόμη και στην εξόντωση της Χαμάς, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο κόστος.

Στρατηγική φθοράς και πολιτικό αφήγημα

Η επίσημη ανακοίνωση του γραφείου του Νετανιάχου για την επίθεση εναντίον του Αμπού Ουμπάιντα, την οποία επιβεβαίωσε τελικά ο υπουργός Άμυνας Ισραέλ Κατς, καταδεικνύει ότι το Ισραήλ επιδιώκει να εμφανίσει τη Χαμάς ως «οργανισμό αποκεφαλισμένο».

Ωστόσο, η ίδια η Χαμάς έσπευσε να υπογραμμίσει ότι οι απώλειες ηγετών δεν συνιστούν τέλος για το στρατιωτικό της σκέλος, αφού νέοι διοικητές αναλαμβάνουν αμέσως καθήκοντα. Ο Παλαιστίνιος αναλυτής Ιμπραχίμ Μαντχούν επισήμανε ότι η οργάνωση έχει δομή «ανθεκτική στις στοχευμένες δολοφονίες» και ότι η στρατιωτική δραστηριότητα συνεχίζεται, όσο κι αν το Ισραήλ προσπαθεί να την παρουσιάσει ως αποδυναμωμένη.

Η ίδια στρατηγική επαναλήφθηκε με τον Μοχάμεντ Σινουάρ, του οποίου ο θάνατος είχε ανακοινωθεί ήδη μήνες πριν, αλλά επιβεβαιώθηκε μόλις πρόσφατα από τη Χαμάς, μετά από εσωτερικές διαδικασίες. Σύμφωνα με τον αναλυτή Νεζάρ Νεζάλ, αυτή η καθυστέρηση καταδεικνύει την προσπάθεια της οργάνωσης να διαχειριστεί πολιτικά τον αντίκτυπο και να δείξει ότι δεν «αιφνιδιάζεται».

Οι στοχευμένες δολοφονίες και η απουσία διαπραγματεύσεων

Από την έναρξη του πολέμου πριν από 23 μήνες, το Ισραήλ έχει στοχεύσει διαδοχικά την κορυφή της ηγεσίας της Χαμάς: τον Ισμαήλ Χανίγια, τον Γιαχία Σινουάρ, τον στρατιωτικό διοικητή Μοχάμεντ αλ-Ντέιφ και τον υπαρχηγό του Μαρουάν Ίσα.

Η στρατηγική αυτή έχει σαφές μήνυμα: ότι καμία ηγεσία δεν είναι ασφαλής. Ωστόσο, η απουσία οποιασδήποτε ουσιαστικής συζήτησης στο ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας για μια συμφωνία ομήρων ή μια εκεχειρία δείχνει πως η πολιτική βούληση για διάλογο παραμένει μηδενική.

Το Σάββατο, ισραηλινά μέσα ενημέρωσης όπως το i24 News αποκάλυψαν ότι η συνεδρίαση του «μικρού υπουργικού» την Κυριακή θα εστιαστεί αποκλειστικά σε σχέδια στρατιωτικού ελέγχου της πόλης της Γάζας, αφήνοντας εκτός ατζέντας τις προτάσεις Αιγύπτου και Κατάρ για 60ήμερη ανακωχή. Η απόρριψη αυτή προκάλεσε αντιδράσεις, με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ να χαρακτηρίζει «ανήθικη» την άρνηση μιας συμφωνίας που θα έσωζε ζωές ομήρων.

Ανθρωπιστικό κόστος και διεθνείς αντιδράσεις

Οι τελευταίες ισραηλινές επιδρομές οδήγησαν στον θάνατο τουλάχιστον 30 Παλαιστινίων, μεταξύ αυτών και 13 άτομα που περίμεναν σε ουρά για ανθρωπιστική βοήθεια. Η περιγραφή της πόλης της Γάζας από τον ισραηλινό στρατό ως «ζώνη μάχης» δείχνει την πλήρη αποσύνδεση της στρατιωτικής στρατηγικής από τις ανθρωπιστικές ανάγκες.

Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία, αλλά χωρίς ουσιαστική παρέμβαση. Η Ουάσιγκτον εξακολουθεί να δίνει στήριξη στο Ισραήλ, παρά την κριτική ότι η στάση της επιτρέπει τη διαιώνιση του πολέμου. Δημοσίευμα της Washington Post αποκάλυψε μάλιστα ότι στο εσωτερικό της κυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ εξετάζεται σχέδιο «μεταπολεμικής Γάζας» που θα θέτει τη λωρίδα υπό αμερικανική κηδεμονία για δέκα χρόνια, με στόχο τη μετατροπή της σε τουριστικό και τεχνολογικό κέντρο. Το σχέδιο περιλαμβάνει τη «μεταφορά» των δύο εκατομμυρίων κατοίκων σε «ασφαλείς ζώνες» ή ακόμα και σε τρίτες χώρες.

Η Χαμάς και η επιμονή στην ατζέντα της

Η Χαμάς, από την πλευρά της, δηλώνει αποφασισμένη να μην υποκύψει σε πιέσεις. Πηγές της οργάνωσης κατηγορούν τον Νετανιάχου ότι χρησιμοποιεί τη ρητορική των διαπραγματεύσεων απλώς ως «κάλυψη» για να κερδίσει χρόνο και να συνεχίσει τη στρατιωτική εκστρατεία. Σε ανακοίνωσή της, η οργάνωση τόνισε ότι δεν θα αποδεχθεί παραχωρήσεις που αναιρούν τα δικαιώματα των Παλαιστινίων, υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ επιδιώκει «γενοκτονία και μαζικό εκτοπισμό».

Ο Νεζάλ υπογράμμισε ότι «η Χαμάς δεν θα δεχθεί μεγαλύτερες παραχωρήσεις όσο κι αν κλιμακώνεται η στρατιωτική πίεση», ενώ ο Μαντχούν εκτίμησε ότι η επιμονή της οργάνωσης απορρέει από την πεποίθηση ότι το παλαιστινιακό ζήτημα βρίσκεται σε «υπαρξιακή φάση» και δεν επιτρέπει υπαναχωρήσεις.

Το ισραηλινό αφήγημα και οι αμερικανικές προτεραιότητες

Η κυβέρνηση Νετανιάχου προβάλλει το επιχείρημα ότι η συνέχιση της στρατιωτικής εκστρατείας αποτελεί τον μόνο δρόμο για την «εξουδετέρωση» της Χαμάς. Στην πράξη, όμως, οι επιχειρήσεις φαίνεται να υπηρετούν έναν ευρύτερο σχεδιασμό που περιλαμβάνει τη σταδιακή αποψίλωση της Γάζας από τον πληθυσμό της. Ο Νεζάλ μιλά ανοιχτά για «κεντρικό στόχο» που μοιράζονται Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες: τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων, είτε βίαια είτε με το πρόσχημα της «εθελοντικής αποχώρησης».

Η απουσία συγκεκριμένης δέσμευσης της Ουάσιγκτον σε μια συμφωνία εκεχειρίας ενισχύει την πεποίθηση ότι η αμερικανική ηγεσία βλέπει την κρίση της Γάζας περισσότερο ως διαπραγματευτικό χαρτί στην ευρύτερη στρατηγική της Μέσης Ανατολής. Για πολλούς, η στάση αυτή απονομιμοποιεί το αμερικανικό αφήγημα περί «ειρηνευτικής δύναμης» και ενισχύει την εικόνα των ΗΠΑ ως μεροληπτικού παράγοντα.

Σενάρια για το μέλλον

Η συνέχιση των επιχειρήσεων και η έλλειψη προοπτικής για διαπραγματεύσεις ενισχύουν τον φόβο ότι το επόμενο στάδιο θα είναι η μαζική εκτόπιση των κατοίκων της Γάζας. Το ενδεχόμενο αυτό, που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ακραίο, αποκτά πλέον υπόσταση μέσα από τις ίδιες τις δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων και τα διαρρεύσαντα αμερικανικά σχέδια.

Η Χαμάς, αν και αποδυναμωμένη από τις απώλειες, εξακολουθεί να επιδεικνύει ανθεκτικότητα. Η ικανότητά της να διατηρεί στρατιωτική και πολιτική δομή παρά τις αλλεπάλληλες απώλειες στην ηγεσία δείχνει ότι το Ισραήλ δεν μπορεί εύκολα να επιτύχει τους στόχους του. Αντιθέτως, η συνέχιση του πολέμου ενδέχεται να εδραιώσει περαιτέρω το αφήγημα της οργάνωσης περί «αντίστασης απέναντι στην κατοχή».

Η κλιμάκωση στη Γάζα καταδεικνύει ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή για το παλαιστινιακό ζήτημα. Το Ισραήλ, με την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ, ακολουθεί μια στρατηγική που φαίνεται να συνδέεται περισσότερο με τον εκτοπισμό του πληθυσμού παρά με την εξουδετέρωση της Χαμάς. Από την άλλη, η Χαμάς, παρά τις βαριές απώλειες, δηλώνει ότι δεν θα υποχωρήσει σε καμία ουσιαστική παραχώρηση.

Η απουσία ενός πραγματικού διαλόγου, η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να επιβάλει έστω και μια προσωρινή εκεχειρία, και η προώθηση σχεδίων που αντιμετωπίζουν τη Γάζα ως «κενό χώρο» προς αξιοποίηση, συνθέτουν μια εικόνα σκοτεινή: το μέλλον των δύο εκατομμυρίων κατοίκων παραμένει σε εκκρεμότητα, ενώ η περιφερειακή σταθερότητα απειλείται με περαιτέρω κατάρρευση.

Σε αυτό το σκηνικό, το ερώτημα παραμένει: πρόκειται απλώς για μια στρατηγική φθοράς ή για την εδραίωση μιας νέας πραγματικότητας στη Μέση Ανατολή, όπου η Γάζα παύει να είναι πατρίδα και μετατρέπεται σε διαπραγματευτικό χαρτί ισχύος;