Γάζα: Μπορεί να αποδεχτεί η Χαμάς τη νέα αιγυπτιακή πρόταση για εκεχειρία; Οι όροι

Σε μια περίοδο παρατεταμένης στασιμότητας στις διαπραγματεύσεις για τη Γάζα, η Αίγυπτος επανέρχεται με μια νέα, φιλόδοξη πρωτοβουλία που στοχεύει στην αναβίωση του σχεδίου εκεχειρίας 60 ημερών, το οποίο είχε «παγώσει» στα τέλη Ιουλίου μετά την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ από τις συνομιλίες στη Ντόχα. Η κίνηση αυτή συμπίπτει με την επίσκεψη αντιπροσωπείας της Χαμάς στο Κάιρο και εντάσσεται σε ένα πλαίσιο εντατικών επαφών για να γεφυρωθούν οι «κρίσιμες διαφορές» που εμπόδισαν προηγούμενες προσπάθειες.

Σπύρος Σιδέρης

Η νέα πρόταση των μεσολαβητών —που περιλαμβάνει την απελευθέρωση όλων των ομήρων, ζωντανών και νεκρών, έναντι αποφυλάκισης Παλαιστινίων κρατουμένων και αφοπλισμού της «Χαμάς»— αντιμετωπίζεται από αναλυτές ως ενδεχόμενη ευκαιρία για μια μερική ή και συνολική συμφωνία, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει αμερικανική πίεση στο Ισραήλ και αποδοχή των όρων από την παλαιστινιακή πλευρά.

Η αιγυπτιακή πρόταση και οι βασικοί όροι

Σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου Μπάντρ Αμπντελάτι, το σχέδιο προβλέπει:

• Κατάπαυση του πυρός για 60 ημέρες.
• Απελευθέρωση μέρους των ομήρων και ορισμένων Παλαιστινίων κρατουμένων.
• Απρόσκοπτη είσοδο ανθρωπιστικής και ιατρικής βοήθειας στη Γάζα.
• Προσωρινή διοίκηση του τομέα από 15 Παλαιστινίους τεχνοκράτες υπό την εποπτεία της Παλαιστινιακής Αρχής, για διάστημα έξι μηνών.

Παράλληλα, η Ισραηλινή Δημόσια Ραδιοτηλεόραση μετέδωσε ότι οι μεσολαβητές προτείνουν συνολική συμφωνία που θα περιλαμβάνει:

• Απελευθέρωση όλων των ομήρων (νεκρών και ζωντανών).
• Αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα βάσει νέου χρονοδιαγράμματος, υπό αραβο-αμερικανική εποπτεία.
• Πάγωμα και σταδιακή παράδοση του οπλισμού της «Χαμάς», με διεθνείς εγγυήσεις, στις οποίες φέρεται να συμμετέχει και η Τουρκία.

Ο ρόλος των μεσολαβητών και οι πιέσεις των ΗΠΑ

Η αιγυπτιακή διπλωματία, σε συνεργασία με το Κατάρ και την Ουάσιγκτον, προσπαθεί να επαναφέρει στο τραπέζι ένα σχέδιο που θα μπορούσε να τερματίσει την τρέχουσα φάση του πολέμου, δημιουργώντας τις βάσεις για μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός.

Ο Αμπντελάτι επισήμανε ότι το σχέδιο δεν περιορίζεται στην προσωρινή παύση των εχθροπραξιών, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο «όραμα για την επόμενη μέρα» στη Γάζα, με σταδιακή μετάβαση της διοίκησης σε μη ένοπλες δυνάμεις ασφαλείας.

Αιγύπτιοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι οι «κρίσιμες διαφορές» αφορούν κυρίως το χρονικό πλαίσιο αποχώρησης του Ισραήλ, το χέρι που θα έχει η «Χαμάς» στη μελλοντική διοίκηση και τις εγγυήσεις ασφαλείας που απαιτούνται από όλες τις πλευρές.

Αντιδράσεις και αναλύσεις

Ο διευθυντής του Αιγυπτιακού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών, Χάλεντ Οκάσα, δήλωσε ότι η πρωτοβουλία φαίνεται να αξιοποιεί την πρόοδο που είχε σημειωθεί σε προηγούμενες συνομιλίες, επιχειρώντας να κλείσει τις «τελευταίες χαραμάδες» διαφωνίας. Επεσήμανε ότι:

• Το χρονοδιάγραμμα απελευθέρωσης ομήρων και παράδοσης σορών ήταν κεντρικό αγκάθι στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις.
• Η πρόταση περιλαμβάνει νέα διάταξη ισραηλινών δυνάμεων με περιορισμένη παρουσία, σε συνδυασμό με ενισχυμένη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας.
• Η διαδικασία αφοπλισμού της «Χαμάς» συνδέεται με το αραβικό σχέδιο για την επόμενη μέρα, που προβλέπει την πλήρη απουσία της από τον μηχανισμό ασφαλείας.

Από την πλευρά του, ο Παλαιστίνιος αναλυτής Αϊμάν Ράκαμπ εκτιμά ότι η επιστροφή των διαπραγματεύσεων υποδηλώνει την ύπαρξη «λύσεων μέσης οδού» και ότι, αν ωριμάσουν οι συζητήσεις, μπορεί να υπάρξει συμφωνία πέραν μιας προσωρινής εκεχειρίας. Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι η καθυστέρηση στην απάντηση της «Χαμάς» θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δυναμική, όπως συνέβη σε προηγούμενες περιπτώσεις.

Το ισραηλινό εσωτερικό τοπίο

Στο Ισραήλ, οι διαρροές στα μέσα ενημέρωσης αποκαλύπτουν διχασμό στην ομάδα διαπραγμάτευσης σχετικά με το αν υπάρχουν περιθώρια για συμφωνία αυτή τη στιγμή.
Η εφημερίδα Haaretz μετέδωσε ότι η πολιτική ηγεσία ενδέχεται να παγώσει σχέδιο στρατιωτικής κατάληψης της πόλης της Γάζας εάν η «Χαμάς» δείξει ετοιμότητα για μεγάλες υποχωρήσεις. Ωστόσο, οι πιθανότητες να ξεπεραστούν οι χρόνιες διαφωνίες θεωρούνται περιορισμένες.

Εμπόδια και ρίσκα

Οι αναλυτές συμφωνούν ότι η «Χαμάς» κινείται σε στενό στρατηγικό χώρο: η πίεση για αποδοχή ενός πλαισίου που περιλαμβάνει αφοπλισμό είναι μεγάλη, αλλά η απόρριψή του θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για πλήρη ισραηλινή επανακατάληψη του τομέα.

Ο Ράκαμπ εκτιμά ότι η αποδοχή της πρότασης —έστω και υπό όρους— μπορεί να αποτελέσει τακτικό ελιγμό που θα αποτρέψει χειρότερα σενάρια για την παλαιστινιακή υπόθεση.

Η επόμενη μέρα στη Γάζα

Στην αιγυπτιακή και την καταριανή προσέγγιση, το ζήτημα της «επόμενης μέρας» είναι κεντρικό. Το σχέδιο προβλέπει:

• Απουσία της «Χαμάς» από την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση.
• Εκπαίδευση νέων δυνάμεων ασφαλείας από αραβικές χώρες, με διεθνή εποπτεία.
• Σταδιακή ανοικοδόμηση με συνδυασμένη χρηματοδότηση από περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους.

Η Αίγυπτος υπογραμμίζει ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις χρονοδιαγράμματος για όλες τις πλευρές, ώστε να μην υπάρξει επανάληψη των ίδιων αδιεξόδων.

Η νέα αιγυπτιακή πρωτοβουλία επιχειρεί να σπάσει τον κύκλο της στασιμότητας και να μεταφέρει τις διαπραγματεύσεις από την προσωρινή ανακούφιση σε μια μακροπρόθεσμη πολιτική λύση. Παρά τις έντονες αμφιβολίες και τα πολιτικά εμπόδια, η συγκυρία —με διεθνή πίεση, ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ— δημιουργεί ένα παράθυρο ευκαιρίας που, αν χαθεί, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη σκληρότερη κλιμάκωση.

Η επόμενη περίοδος θα είναι κρίσιμη: η ταχύτητα και το περιεχόμενο της απάντησης της «Χαμάς», η στάση του Ισραήλ και η αποφασιστικότητα των μεσολαβητών θα κρίνουν αν η Γάζα θα δει 60 μέρες σιωπής ή αν θα βυθιστεί εκ νέου στον θόρυβο του πολέμου.