Ανάλυση: Τι σηματοδοτεί η στενότερη στρατηγική συνεργασία Μόσχας- Δαμασκού

Σε μια περίοδο όπου η Μέση Ανατολή παραμένει εύθραυστη και γεμάτη μεταβλητές, η επίσημη επίσκεψη των υπουργών Άμυνας και Εξωτερικών της Συρίας, Μούραφ Αμπού Κάσρα και Άσαντ αλ-Σιμπανί, στη Μόσχα, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας φάσης στις σχέσεις Συρίας–Ρωσίας. Η Δαμασκός δείχνει ξεκάθαρα πως επιθυμεί να επαναπροσδιορίσει τη συνεργασία με τη Μόσχα, όχι απλώς ως κληρονομιά της εποχής του Άσαντ, αλλά ως μια αναβαθμισμένη και ισότιμη στρατηγική σχέση, ικανή να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις: τις πιέσεις της Δύσης, την τουρκική επιρροή και την εσωτερική αστάθεια.

Σπύρος Σιδέρης

Κατά τις συνομιλίες με τους Αντρέι Μπελοούσοφ και Σεργκέι Λαβρόφ, καταγράφηκε κοινή πρόθεση για επανεξέταση των παλαιών διμερών συμφωνιών και χάραξη ενός νέου πλαισίου συνεργασίας, που θα καλύπτει άμυνα, εξωτερική πολιτική και θεσμική υποστήριξη.

Σύμφωνα με το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, η Συρία αποτελεί κομβικό εταίρο για τη ρωσική στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο επίκεντρο των συνομιλιών βρέθηκαν οι ρωσικές βάσεις στη Χμεϊμίμ και στην Ταρτούς, η ανταλλαγή πληροφοριών και ο ρόλος της Ρωσίας στην αναδιάρθρωση της συριακής κρατικής κυριαρχίας.

Συνεργασία με νέους όρους και ξεκάθαρα όρια

Ο αλ-Σιμπανί ξεκαθάρισε ότι η νέα συριακή ηγεσία δεν θεωρεί δεδομένες τις συμφωνίες του παρελθόντος. Η Δαμασκός επιδιώκει συνεργασία με τη Μόσχα, αλλά στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και του πολιτικού αυτοκαθορισμού. Η Ρωσία οφείλει να αντιμετωπίζεται ως στρατηγικός εταίρος – όχι ως προστάτης.

Η συριακή πλευρά επανέλαβε την πρόθεσή της να μεταβεί σε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης, με πολυεθνοτική και πολυθρησκευτική αντιπροσώπευση. Η Ρωσία, δήλωσε ο Λαβρόφ, στηρίζει αυτή τη μετάβαση και παραμένει δεσμευμένη στην ενότητα και κυριαρχία της Συρίας. Παράλληλα, ζήτησε την άρση των διεθνών κυρώσεων και τη συνδρομή στη διαδικασία ανοικοδόμησης.

Ρωσική παραμονή με ελεγχόμενη αναδιάταξη δυνάμεων

Οι βάσεις της Ρωσίας σε Χμεϊμίμ και Ταρτούς διατηρούνται πλήρως επιχειρησιακές και κρίσιμες για τις ρωσικές στρατηγικές στην περιοχή. Ωστόσο, η Καμισλί στα βορειοανατολικά της χώρας αναδεικνύεται σε νέο επίκεντρο στρατιωτικής και πολιτικής παρουσίας.

Η Μόσχα επεκτείνει τη δραστηριότητά της στην περιοχή, ενώ φέρεται να συνομιλεί με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF). Παρότι απέρριψε αίτημα των SDF για κοινή παρουσία κοντά στο κοίτασμα του αλ-Ομάρ, δέχτηκε τη χρήση ενδείξεων και στην κουρδική γλώσσα στις εγκαταστάσεις της Καμισλί, στέλνοντας μήνυμα ευελιξίας.

Παράλληλα, μεταφέρει πρώην αξιωματικούς του καθεστώτος στη συγκεκριμένη περιοχή, δημιουργώντας ένα εναλλακτικό δίκτυο επιρροής, αποστασιοποιημένο σε κάποιο βαθμό από την Άγκυρα.

Η παρακαταθήκη του Πούτιν και η σταθερή στρατιωτική στήριξη

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, σε τηλεφωνική επικοινωνία τον Φεβρουάριο με τον νέο πρόεδρο της Συρίας Αχμάντ αλ-Σαράα, είχε εκφράσει τη στήριξη της Ρωσίας στη συριακή κυριαρχία και ενότητα. Η συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας εντάσσονται σε αυτή τη στρατηγική.

Ρωσικά στελέχη από τη Συρία χρησιμοποιούνται ήδη για αποστολές ασφαλείας, κυρίως στην Καμισλί και σε σημεία της Λιβύης, ενώ αναφέρονται και στρατολογήσεις για το μέτωπο της Ουκρανίας, με αντάλλαγμα παροχές και άδειες παραμονής στη Ρωσία.

Εσωτερική αστάθεια και Ισραήλ: Οι εξωτερικές πιέσεις εντείνονται

Τα πρόσφατα επεισόδια στη Σουέιντα, τα οποία η συριακή κυβέρνηση αποδίδει σε επαναλαμβανόμενες ισραηλινές επιθέσεις, κατέδειξαν τα όρια της στρατιωτικής ισχύος της Συρίας. Ο αλ-Σιμπανί ξεκαθάρισε πως η Δαμασκός δεν επιθυμεί σύγκρουση με το Ισραήλ, αλλά δεν θα ανεχθεί περαιτέρω αποσταθεροποιητικές ενέργειες.

Ο Λαβρόφ υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης της πολιτικής εκπροσώπησης, ειδικά για τις κουρδικές κοινότητες, ενώ επανέλαβε τη στήριξη στις ανθρωπιστικές αποστολές του Ερυθρού Σταυρού.

Στρατηγική εξισορρόπησης: Η Συρία ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση

Ο νέος πρόεδρος της Συρίας, Αχμάντ αλ-Σαράα, υιοθετεί μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, κρατώντας ανοιχτούς διαύλους τόσο με τη Μόσχα όσο και με τη Δύση. Το παράδειγμα του Ταγίπ Ερντογάν, με τις πολλαπλές συμμαχίες και χωρίς αποκλειστικότητες, φαίνεται να επηρεάζει την τακτική της Δαμασκού.

Η συριακή ηγεσία επιδιώκει να διατηρήσει την κυριαρχία της, ενισχύοντας παράλληλα τη διεθνή της θέση και αποφεύγοντας την παγίδα μιας νέας εξάρτησης.

Η βαριά σκιά του παρελθόντος: Οι ρωσικές απώλειες αμάχων

Παρά τις διπλωματικές κινήσεις, η Ρωσία εξακολουθεί να φέρει το βάρος της εμπλοκής της στον συριακό πόλεμο. Σύμφωνα με την Έκθεση του Συριακού Δικτύου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (2024), οι ρωσικές δυνάμεις ευθύνονται για 6.969 θανάτους αμάχων – ανάμεσά τους 2.055 παιδιά και 983 γυναίκες – και για εκατοντάδες επιθέσεις με διασποράς ή εμπρηστικά όπλα.

Αυτή η ιστορική μνήμη καθιστά δύσκολη την αποδοχή της Ρωσίας ως ουδέτερου παράγοντα σταθερότητας.

Δύσκολες ισορροπίες και αβέβαιες προοπτικές

Η επανεκκίνηση των σχέσεων Συρίας–Ρωσίας είναι ένα βήμα με σημαντική στρατηγική βαρύτητα. Η παραμονή των ρωσικών δυνάμεων, η διαπραγμάτευση όρων κυριαρχίας και η γεωπολιτική επανατοποθέτηση της Δαμασκού αποτελούν κρίσιμα στοιχεία σε μια πολύπλοκη εξίσωση.

Το ερώτημα παραμένει ανοικτό: Μπορεί η Ρωσία να εξελιχθεί από παρεμβατική δύναμη σε εγγυητή σταθερότητας; Και μπορεί η Συρία να ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο της κυριαρχίας της χωρίς νέα εξαρτήσεις;