Σεμίνα Διγενή στο libre: Ποτέ δεν υποδύθηκα κάτι άλλο απ’ αυτό που είμαι, για τις ανάγκες… της αγοράς

Χαίρομαι πάντα, όταν συνομιλώ με τη Σεμίνα Διγενή. Πέρα από το ότι είναι ένα τεράστιο σύμπαν από γνώση, συναντήσεις, ταξίδια και ιστορικές στιγμές, είναι διαρκώς παρούσα, αποκαλυπτική, ανήσυχη και πολυπράγμων. Ένα πρόσωπο που δεν μετριάζει το ιδιοσυγκρασιακό του στίγμα, είτε βρίσκεται δίπλα στον Άντι Γουόρχολ, είτε συζητά με ανίκητους ορεσίβιους, είτε μέσα στη Βουλή, είτε στο κέντρο της Αθήνας, είτε στα μεσαιωνικά χωριά της Νότιας Γαλλίας.

Γι’ αυτό την παραδέχονται όλοι. Πολυγραφότατη και μαχητική, η Σεμίνα Διγενή δεν υπήρξε ποτέ «βολική». Δεν χώρεσε ποτέ στα κουτάκια που έφτιαξαν άλλοι — αντίθετα, άνοιξε δικά της πεδία σκέψης, λόγου, δημοσιογραφίας, ακόμα και δημόσιου διαλόγου.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, μιλά για όσα δεν λέγονται εύκολα, για τη ζωή, για την πολιτική, τη μνήμη, τα λάθη, τους ανθρώπους — και για όλα εκείνα που, τελικά, μας διαμορφώνουν.

Συνέντευξη

Χρόνης Διαμαντόπουλος

–Επτά νέα βιβλία μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε σε αυτή την ιδιαίτερη δημιουργικότητα;

Πολλές κρυμμένες εικόνες, ιστορίες,  και πρόσωπα μέσα μου, που επέμεναν να βγουν στο φως. Η αλήθεια είναι πως εδώ και χρόνια, με απασχολούσε  όλος αυτός ο -ολοζώντανος και απαιτητικός- κόσμος μέσα μου, αλλά ή δεν προλάβαινα ν ασχοληθώ μαζί του ή και μπορεί να φοβόμουν να αναμετρηθώ με την αλήθεια του. Το 2018 όμως, αισθάνθηκα έτοιμη και το αποτόλμησα.

«Το ένδοξο σκοτάδι του Βοτανικού», των Εκδόσεων Σύγχρονη Εποχή μάλλον είναι μια ειλικρινέστατη προσωπική εξομολόγηση

Πάντως, νομίζω ότι ήταν μονόδρομος το να γράψω βιβλία, παραήταν ανήσυχο και άτακτο το μυαλό μου, για να με καλύπτουν απολύτως η αρθρογραφία κι οι συνεντεύξεις. (Βέβαια, αν είχα λίγο περισσότερο θάρρος, ίσως να εξέδιδα και τα ποιήματά μου, αλλά ξέρω πως αυτό -προς το παρόν- αποκλείεται.)

–Πώς συνδέονται αυτά τα βιβλία; Ποιος ο κοινός παρονομαστής τους;

Το μόνο κοινό τους είναι η συγγραφέας τους. Πραγματεύονται εντελώς διαφορετικά θέματα. Σ’ αυτά τα μυθιστορήματα, τα διηγήματα, τα δημοσιογραφικά κείμενα και το θεατρικό έργο, αν δεν υπήρχε όνομα στο εξώφυλλο, θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί ότι γράφτηκαν από διαφορετικούς συγγραφείς.

–Απ’ όταν ξεκίνησε να ξετυλίγεται κι αυτή σας η ιδιότητα, νιώσατε ότι ήρθε η σειρά και μιας πιο προσωπικής εξομολόγησης;

Το τελευταίο βιβλίο, «Το ένδοξο σκοτάδι του Βοτανικού», των Εκδόσεων Σύγχρονη Εποχή, περιέχει τέτοια στοιχεία. Μάλλον, όλο είναι μια ειλικρινέστατη προσωπική εξομολόγηση, μέσα από την αφήγηση των περιπετειών του παράξενου σογιού μου στο Βοτανικό, αλλά και την περιπέτεια της Ελλάδας, από το 1958 μέχρι το 1980.

–Το κοινό σας ακολουθεί, καθώς φαίνεται, και σε αυτό το πεδίο. Και μοιάζει πάντα να περιμένει εναγωνίως το επόμενο βήμα σας;

Ευχαριστώ πολύ τους αναγνώστες γι’ αυτό. Και για το ότι διαβάζουν τα βιβλία μου και για τη θερμή συμμετοχή τους στις παρουσιάσεις του και για τα συγκινητικά μηνύματα που μου στέλνουν.

Πιστεύω πως ο μόνος δρόμος που μπορεί να βγάλει τον λαό από αυτές τις περιπέτειες και τους θανάσιμους κινδύνους, είναι αυτός του αγώνα

Η αγάπη των αναγνωστών, μου φαίνεται πως διαφέρει από εκείνη των τηλεθεατών, ίσως γιατί βασίζεται σε πιο βαθιά, πιο ουσιαστική γνωριμία με τον συγγραφέα.

–Ποιο πρόβλημα της σημερινής εποχής, σας ανησυχεί περισσότερο;

Το ότι στην ΕΕ κατατίθεται ένας πολυετής προϋπολογισμός πολεμικής οικονομίας και κρίσεων, που  κινείται στη λογική «κόψτε λεφτά από συντάξεις και Υγεία και δώστε τα για εξοπλισμούς».

Το ότι οι αστικές τάξεις παντού, ντύνονται στο χακί, μπροστά σε πολέμους και επεμβάσεις, με την πολεμική οικονομία να αποτελεί την άλλη όψη και την προέκταση της «ειρηνικής περιόδου» της φτώχειας και της άγριας εκμετάλλευσης.

Οι δημοσιογράφοι -και οι γυναίκες και οι άνδρες- αν δεν είναι υπάκουοι στο σύστημα, θα βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με εκβιασμούς, απειλές, απολύσεις και παρακολουθήσεις

Το ότι το σύστημα της εκμετάλλευσης στέλνει τους λαούς στην ανθρωποσφαγή για τα κέρδη του κεφαλαίου, αφού πρώτα έχει κανονίσει να παραλάβουν  και τον λογαριασμό για τις πολεμικές δαπάνες και τους εξοπλισμούς.

–Και ποια θεωρείτε πως είναι η μεγαλύτερη πρόκληση, η λύση; 

Πιστεύω πως ο μόνος δρόμος που μπορεί να βγάλει τον λαό από αυτές τις περιπέτειες και τους θανάσιμους κινδύνους, είναι αυτός του αγώνα για την κατάργηση των επαίσχυντων συμφωνιών με τις ΗΠΑ, να κλείσουν οι στρατιωτικές βάσεις τους, και να απεμπλακεί η Ελλάδα από τους πολέμους και τα παζάρια των ιμπεριαλιστών.

-Ως γυναίκα με έντονη παρουσία στον δημόσιο λόγο εδώ και δεκαετίες, πώς βλέπετε την εξέλιξη της γυναικείας φωνής στα ΜΜΕ;

Μαχητική κι ενδιαφέρουσα. Δύσκολος όμως και ανηφορικός ο δρόμος τους. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι, μαζί με τους άνδρες συναδέλφους τους, όσο η ενημέρωση βρίσκεται στα χέρια μεγαλοεπιχειρηματιών, του αστικού κράτους και των μεγάλων συμφερόντων, θα είναι δεμένες χειροπόδαρα.

(Ο λόγος για τους δημοσιογράφους) Οι «υπάκουοι», οι «συνεργάσιμοι», οι ευνοούμενοι και τα υποχείρια καναλαρχών και εκδοτών, φροντίζουν να χειραγωγούν και να εγκλωβίζουν τη συνείδηση των εργαζομένων και του λαού

Θα αναγκάζονται να συμμετέχουν στο όργιο παραπληροφόρησης, παραμόρφωσης της πραγματικότητας,  αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης, αποθέωσης της βίας και του εγκλήματος και διάδοσης της διαφθοράς.

Οι δημοσιογράφοι -και οι γυναίκες και οι άνδρες- αν δεν είναι υπάκουοι στο σύστημα, θα βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με εκβιασμούς, απειλές, απολύσεις και παρακολουθήσεις.

-Θεωρείται πως κανείς δεν προστατεύει τους δημοσιογράφους σήμερα;

Κανείς! Αντί να προστατευθούν για το έργο τους, διώκονται, συκοφαντούνται και εξουθενώνονται οικονομικά με αγωγές φίμωσης.

Αντίθετα οι «υπάκουοι», οι «συνεργάσιμοι», οι ευνοούμενοι και τα υποχείρια καναλαρχών και εκδοτών, φροντίζουν να χειραγωγούν με κάθε τρόπο και να εγκλωβίζουν τη συνείδηση των εργαζομένων και του λαού στο «όλα βαίνουν καλώς» και στο ότι «δεν πετυχαίνεται τίποτα με τις απεργίες».

Προσπάθησα και σε μεγάλο βαθμό κατάφερα να απαλλαγώ από τα «ελαττώματα» και τα «κουσούρια» που μου κληρονόμησε η 30ετής περιπετειώδης θητεία μου στην τηλεόραση

Έτσι ώστε να καλλιεργούνται ευκολότερα, οι θεωρίες ότι οι αγώνες είναι παρωχημένοι και ξεπερασμένοι, για να διαιωνίζονται η φτώχεια, η ανεργία, το χτύπημα σε κάθε εργασιακό και συνδικαλιστικό δικαίωμα, και βεβαίως η εξουσία των βιομηχάνων, των εφοπλιστών και των τραπεζιτών. Αυτών δηλαδή που είναι και τα μεγάλα αφεντικά των περισσότερων εργαζομένων στα ΜΜΕ.

-Υπάρχουν κομμάτια του χαρακτήρα σας που δεν περιέχει πλέον η σημερινή Σεμίνα Διγενή;

Δούλεψα πολύ -κυρίως τα τελευταία χρόνια- για να βελτιώσω τον εαυτό μου. Προσπάθησα και σε μεγάλο βαθμό κατάφερα να απαλλαγώ από τα «ελαττώματα» και τα «κουσούρια» που μου κληρονόμησε η 30ετής περιπετειώδης θητεία μου στην τηλεόραση. Δεν ήταν εύκολη η αποτοξίνωση, μετά από τέτοιο roller coaster. Ελπίζω όμως, πως σημείωσα κάποια πρόοδο κι έτσι μπόρεσα να βρω τους τρόπους να γίνω πιο χρήσιμη στους γύρω μου.

–Μέσα σ’ αυτή τη διαδρομή σε τόσα πεδία —δημοσιογραφία, λογοτεχνία, τηλεόραση, πολιτική— ποιο θεωρείτε το πιο αυθεντικό σας μέσο έκφρασης;

Όλα. Παντού πρωταγωνιστούσε και  πρωταγωνιστεί η ειλικρίνεια, το πάθος, αλλά και η εντιμότητα. Ποτέ δεν υποδύθηκα κάτι άλλο απ’ αυτό που είμαι, για τις ανάγκες …της αγοράς. Και κυρίως, ποτέ δεν ξεπουλήθηκε η προσωπική ζωή για την προώθηση της επαγγελματικής.

–Ο πολιτικός λόγος σας διαφέρει από τον λογοτεχνικό ή δημοσιογραφικό σας λόγο; Ή νιώθετε πως όλα αποτελούν όψεις της ίδιας ανάγκης να μιλήσετε;

Ας ξεκινήσουμε από το ότι ο πολιτικός λόγος δεν μπορεί να είναι αταξικός, όπως άλλωστε και η γνώση κι η ενημέρωση κι ο σχολιασμός. Ο πολιτικός λόγος που διατυπώνουμε οι βουλευτές του ΚΚΕ είναι ενημερωτικός, διαφωτιστικός και οργανωτικός και πάντα με στόχο το συμφέρον της εργατικής τάξης.

Ο λογοτεχνικός λόγος παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται η σκέψη μας και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε, κατανοούμε και ερμηνεύουμε την πραγματικότητα. Δηλαδή το τι διαβάζουμε παίζει καθοριστικό ρόλο στην κριτική μας σκέψη και στην ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης, ένα ανάχωμα δηλαδή,  στη δυστοπική κατάσταση που κυριαρχεί στις μέρες μας. Όσο για τον δημοσιογραφικό λόγο, θα έλεγα πως οι δημοσιογράφοι οφείλουμε με το κεφάλι ψηλά, να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, με μορφές συλλογικής οργάνωσης και αγώνα σε κάθε τόπο δουλειάς.

Το χιούμορ, έχω  πειστεί πως είναι ο πιο σύντομος δρόμος από τον ένα άνθρωπο στον άλλον

Να μετατραπεί ο θυμός και η  αγανάκτηση, που δικαίως υπάρχει στο χώρο μας, σε οργανωμένη δύναμη που θα μάχεται για την πραγματική ενημέρωση του λαού, κόντρα στον σημερινό σκοταδισμό. Υπηρετώντας και τα τρία ταυτόχρονα τα τελευταία χρόνια, ελπίζω να αποτελούν -όπως αναφέρατε πριν- όψεις της ίδιας ανάγκης έκφρασης, αγώνα και προσφοράς.

–Έχετε πολύ χιούμορ, τόλμη και κυρίως νιότη μέσα σας. Πώς καταφέρνετε να συνδυάζετε αυτή την αίσθηση της ελευθερίας και της φρεσκάδας, με τις απαιτήσεις της καθημερινότητας, είτε στο γράψιμο, είτε στην πολιτική;

Ζώντας την εποχή μου. Δεν την παρατηρώ απλώς, είμαι κομμάτι της. Σχετικά με τα προτερήματα που μού αποδίδετε, πρώτον, το χιούμορ, έχω  πειστεί πως είναι ο πιο σύντομος δρόμος από τον ένα άνθρωπο στον άλλον, δεύτερον η τόλμη μου δίδαξε πως πρέπει να κάνω οπωσδήποτε, όσα φοβάμαι να κάνω και τρίτον σε σχέση με τη νεότητα, δε θα σταματήσω ποτέ να πιστεύω πως η νεότητα δεν είναι μια χρονική περίοδος, αλλά μια πνευματική κατάσταση.

Και τα τρία μαζί, (οπωσδήποτε και με τη γνώση), βοηθούν και τη δημοσιογράφο και τη συγγραφέα και την πολιτικό και σίγουρα διευκολύνουν τις εφόδους στον ουρανό και τις βουτιές στο μέλλον.