Συμβούλιο Αρχηγών 2015: Η αποκάλυψη των πρακτικών εξακολουθεί να προκαλεί εντάσεις

Η δημοσιοποίηση των πρακτικών του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών της 6ης Ιουλίου 2015 από την εφημερίδα «Τα Νέα Σαββατοκύριακο» επαναφέρει στο προσκήνιο το έντονο πολιτικό και θεσμικό ζήτημα γύρω από τη διαχείριση εκείνης της κρίσιμης συνεδρίασης. Η συζήτηση δεν φέρεται να περιελάμβανε ζητήματα κρατικού απορρήτου ή στρατηγικού χαρακτήρα, γεγονός που επανέφερε ερωτήματα ως προς τη σκοπιμότητα της μη δημοσιοποίησης των πρακτικών που είχε ζητήσει ο Αλέξης Τσίπρας. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται πως πρακτικά όντως υπήρξαν — παρά τις αμφισβητήσεις που κατά καιρούς διατυπώθηκαν.

Ράνια Τραγόμαλλου

Από τα όσα αποκαλύπτονται, αποτυπώνεται το κλίμα πίεσης, η αγωνία και τα διλήμματα εκείνων των ημερών. Ο διάλογος περιστρέφεται γύρω από το πώς η χώρα μπορεί να συνεχίσει τη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς, μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος (61,3% «Όχι» στην πρόταση των δανειστών), χωρίς ρήξη με την Ευρώπη.

Η στάση του Αλέξη Τσίπρα

Αποκαλυπτική είναι η στάση του Αλέξη Τσίπρα, που επανειλημμένα δηλώνει πως στόχος του δεν ήταν ποτέ η έξοδος από την Ευρωζώνη, αλλά η ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της χώρας.  Οι παρεμβάσεις του τότε Πρωθυπουργού, όπως αποτυπώνονται στα πρακτικά που δημοσιεύθηκαν,  συνάδουν με τις δημόσιες τοποθετήσεις του, τις ημέρες γύρω από το δημοψήφισμα.

Ενδεικτικά:

• 1 Ιουλίου 2015: Ο Αλέξης Τσίπρας τονίζει πως το δημοψήφισμα αφορά την απόρριψη μιας μη βιώσιμης συμφωνίας, όχι την παραμονή της χώρας στο ευρώ.
• 3 Ιουλίου 2015: Επισημαίνει ότι το «Όχι» δεν ισοδυναμεί με ρήξη, αλλά με πίεση για καλύτερη συμφωνία.
• 6 Ιουλίου 2015: Δηλώνει ότι η εντολή του δημοψηφίσματος δεν είναι για ρήξη με την Ευρώπη, αλλά για ενίσχυση της διαπραγμάτευσης με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης.

Το κοινό ανακοινωθέν που υπογράφτηκε μετά τη συνεδρίαση από όλα τα κόμματα πλην του ΚΚΕ δείχνει ότι υπήρξε πολιτική συμφωνία σε βασικές αρχές της διαπραγμάτευσης, όπως: η αναδιάρθρωση του χρέους, οι επενδύσεις με αναπτυξιακό πρόσημο και η κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών.

Πρακτικά υπάρχουν

Η δημοσιοποίηση των πρακτικών, αν και έγινε από δημοσιογραφική πηγή και όχι μέσω θεσμικής οδού, θέτει εκ νέου ερωτήματα για τις κρίσιμες διαδικασίες.

• Γιατί απορρίφθηκε το αίτημα δημοσιοποίησης, αν το περιεχόμενο δεν αγγίζει ζητήματα απορρήτου;
• Ποια είναι τα όρια της εμπιστευτικότητας όταν πρόκειται για ιστορικά γεγονότα με καθοριστική σημασία;
• Πώς διασφαλίζεται η θεσμική διαφάνεια σε περιόδους κρίσης;

Για όσους τάσσονται υπέρ της αποκάλυψης των πρακτικών, η διαφάνεια θεωρείται δικαίωμα των πολιτών. Από την άλλη, προβάλλεται το επιχείρημα ότι η εμπιστευτικότητα τέτοιων συζητήσεων προστατεύει τον ειλικρινή διάλογο σε συνθήκες πίεσης.

Ο Αλέξης Τσίπρας είχε απευθύνει επίσημο αίτημα προς τον νυν Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Τασούλα, για θεσμική αποδέσμευση των πρακτικών. Ο πρόεδρος απάντησε αρνητικά επικαλούμενος:

• Τον άτυπο χαρακτήρα της σύσκεψης
• Την συνταγματική υποχρέωση εμπιστευτικότητας

Αξιοσημείωτο είναι πως η απάντηση αυτή, όπως και το ίδιο το αίτημα, αποτέλεσαν  έμμεση επιβεβαίωση της ύπαρξης των πρακτικών, η οποία στο παρελθόν είχε αμφισβητηθεί ακόμη και δημόσια.

Τι καταγράφεται στα πρακτικά

Η εφημερίδα δημοσίευσε τα πρακτικά της συνεδρίασης της 6ης Ιουλίου 2015, που συγκλήθηκε με πρωτοβουλία του τότε Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, υπό την προεδρία του Προκόπη Παυλόπουλου

• Οι πολιτικές θέσεις των συμμετεχόντων
• Οι διαφορετικές εκτιμήσεις για την κατάσταση της χώρας
• Η προσπάθεια διαμόρφωσης κοινής εθνικής γραμμής απέναντι στους δανειστές

Τα πρακτικά καταγράφηκαν από ειδικούς πρακτικογράφους της Βουλής, οι οποίοι χρησιμοποίησαν υλικό από επτά καταγραφικά ήχου. Τρεις αναφορές δεν συμπεριλήφθηκαν, μετά από αίτημα του Προέδρου της Δημοκρατίας, καθώς φέρονται να αφορούσαν διπλωματικές επαφές του Προκόπη Παυλόπουλου με τον Φρανσουά Ολάντ, και του Αλέξη Τσίπρα με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Κρατάει χρόνια…

Για χρόνια, κυριάρχησε η αφήγηση πως ο Αλέξης Τσίπρας μετέτρεψε το «Όχι» σε «Ναι» — κατηγορία που υποστηρίχθηκε από την τότε αντιπολίτευση. Ο ίδιος, ωστόσο, όχι μόνο δεν απέφυγε τη δημοσιοποίηση των διαλόγων, αλλά την επιδίωξε, υποστηρίζοντας πως «ο ελληνικός λαός έχει δικαίωμα στην αλήθεια».

Η αναθέρμανση της συζήτησης έφερε στο προσκήνιο τη γνωστή πολιτική σύγκρουση μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα. Ο Πρωθυπουργός έχει επανειλημμένα καταλογίσει στον ΣΥΡΙΖΑ ότι οδήγησε τη χώρα σε επικίνδυνες ατραπούς. Από την πλευρά του, ο Αλέξης Τσίπρας είχε προσφάτως απαντήσει με δημόσια δήλωση, ασκώντας σφοδρή κριτική στην κυβέρνηση για διαχειριστικά λάθη και θεσμικές παρεκκλίσεις. «Μετά την ύβρη έρχεται η Νέμεσις για τον Κ. Μητσοτάκη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Αντιπαράθεση ΝΔ– ΣΥΡΙΖΑ

Αφορμή για νέο γύρο πολιτικής έντασης αποτέλεσαν οι δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη, ο οποίος υποστήριξε πως τα πρακτικά αποκαλύπτουν «την πολιτική εξαπάτηση» του ΣΥΡΙΖΑ.  Η απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αιχμηρή:  «Ο κ. Μαρινάκης θα έπρεπε να είναι πιο μετρημένος. Εκπροσωπεί τη χρεοκοπία, την κρίση και την κυβέρνηση των σκανδάλων», ανέφερε η ανακοίνωση, κατηγορώντας τη ΝΔ για διαστρέβλωση του περιεχομένου.

Η Κουμουνδούρου υπενθυμίζει ότι η κυβέρνησή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν εκείνη που οδήγησε τη χώρα εκτός μνημονίων τον Αύγουστο του 2018 και επισημαίνει ότι τα πρακτικά αποδεικνύουν πως δεν υπήρξε πρόθεση για ρήξη με την Ευρώπη.