Politico: Συνάντηση ΕΕ-Ιράν στη Γενεύη για διπλωματική διέξοδο στον Τραμπ- Προοπτικές και εμπόδια

Οι υπουργοί Εξωτερικών Γερμανίας, Γαλλίας και Ηνωμένου Βασιλείου — με την Κάγια Κάλλας, την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας συμμετέχουν στις έκτακτες συνομιλίες στη Γενεύη με εκπροσώπους του Ιράν την Παρασκευή. Αν το εγχείρημα αποτελέσει μια διέξοδο διπλωματίας στον Τραμπ ο οποίος είναι ένα βήμα πριν τον βομβαρδισμό του Ιράν, μένει να αποδειχτεί.

Όπως αναφέρει το Politico η συνάντηση αποτελεί μέρος της προσπάθειας των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να βρουν μια διπλωματική διέξοδο στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, που διαρκεί μια εβδομάδα, προτού η Αμερική τον μετατρέψει σε κάτι που φοβάται ότι θα μπορούσε να γίνει πολύ μεγαλύτερο και πολύ χειρότερο.

Την Πέμπτη, ο Τραμπ και η ομάδα του έδωσαν στους Ευρωπαίους αξιωματούχους λόγους να ελπίζουν ότι οι προσπάθειές τους μπορεί να μην είναι μάταιες. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο Τραμπ θα αποφασίσει εντός των επόμενων δύο εβδομάδων εάν θα διατάξει στρατιωτική δράση των ΗΠΑ, καθώς πιστεύει ότι «υπάρχει σημαντική πιθανότητα διαπραγματεύσεων».

Αυτό το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που έχει στη διάθεσή του ο Τραμπ για να λάβει την απόφασή του φαίνεται να ανοίγει την πόρτα σε μια ανανεωμένη διπλωματική ώθηση, δίνοντας στις συνομιλίες της Παρασκευής στην Ελβετία ενδεχομένως πολύ μεγαλύτερο βάρος.

Μάλιστα ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι πετάει κατευθείαν για τη Γενεύη από τις συνομιλίες με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο στην Ουάσινγκτον. Το Ιράν θα εκπροσωπήσει ο υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί.

Το ερώτημα είναι αν οι Ευρωπαίοι μπορούν να σημειώσουν ουσιαστική πρόοδο.

Η κρίση του Ιράν καταδεικνύει έντονα πόσο πολύ ο Τραμπ έχει εξουδετερώσει την ευρωπαϊκή γεωπολιτική επιρροή την τελευταία δεκαετία, ακόμη και σε τομείς όπου τα συμφέροντά της μπορεί να ευθυγραμμίζονται με αυτά της Αμερικής.

Το 2015, οι ίδιες ευρωπαϊκές δυνάμεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της τελευταίας πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν, του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA). Αλλά αυτό ήταν υπό την κυβέρνηση Ομπάμα, και ο Τραμπ τάχθηκε κατά της συμφωνίας, αποσύροντας την Αμερική από αυτήν το 2018.

Έκτοτε, η Ευρώπη αγωνίζεται να ακουστεί η φωνή της σε ζητήματα που σχετίζονται με το Ιράν.

Οι δυνάμεις της ΕΕ (και το Ηνωμένο Βασίλειο επίσης) έχουν επίσης αποτύχει να ασκήσουν μεγάλη επιρροή στην ακροδεξιά κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου στο Ισραήλ, ειδικά μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ελπίζουν κατ’ ιδίαν να δώσουν στον Τραμπ την ευκαιρία να αλλάξει γνώμη για στρατιωτική δράση.

«Υπάρχει κάτι που κρατάει πίσω τον Τραμπ», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, μιλώντας ανώνυμα, όπως και άλλοι, για να συζητήσουν εξαιρετικά ευαίσθητα θέματα. Ο Τραμπ είπε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να συμμετάσχουν στις στρατιωτικές επιθέσεις του Ισραήλ, αλλά «δεν συμβαίνει τίποτα – υπάρχει μια ευκαιρία εδώ». Ο διπλωμάτης πρόσθεσε: «Δεν πρέπει να υποτιμούμε το πόσο μισεί ο Τραμπ τον πόλεμο».

Ο Τζον Σόουερς, πρώην επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών εξωτερικού, MI6, δήλωσε ότι ο Τραμπ θα προτιμούσε το Ισραήλ να μην ξεκινήσει καθόλου άμεσο πόλεμο με το Ιράν.

• «Μόλις πριν από μια εβδομάδα έκανε έκκληση στο Ισραήλ να του δώσει περισσότερο χρόνο για τις διαπραγματεύσεις του, αλλά ο Νετανιάχου το αγνόησε αυτό και ο Τραμπ ουσιαστικά ευθυγραμμίστηκε με την ισραηλινή προσέγγιση» είπε ο Σόουερς σε συνέδριο που διοργάνωσε το think tank Chatham House στο Λονδίνο. Ο Σόουερς είπε ότι τώρα που το Ισραήλ είχε φέρει τον κόσμο στη θέση να εξοργίσει το Ιράν, θα ήταν καλύτερο για τις ΗΠΑ να παρέμβουν για να ολοκληρώσουν τη δουλειά: «Προχωρήστε με αυτό και τελειώστε το».

Άλλοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες με ισχυρές διασυνδέσεις στην ευρωπαϊκή τρόικα δεν συμμερίζονται αυτή την άποψη, φοβούμενοι ότι η σύγκρουση θα εξαπλωθεί σε έναν ολοκληρωτικό περιφερειακό πόλεμο εάν οι ΗΠΑ εμπλακούν άμεσα.

Στόχος της επανέναρξης των συνομιλιών με το Ιράν είναι να ληφθεί μια εγγύηση ότι η Τεχεράνη θα χρησιμοποιεί το πυρηνικό της πρόγραμμα μόνο για μη στρατιωτικούς σκοπούς, σύμφωνα με ευρωπαίο αξιωματούχο. «Ακριβώς σε αυτό το σημείο βρισκόμασταν με τις διαπραγματεύσεις… οι οποίες έχουν εκτροχιαστεί λόγω της ισραηλινής δραστηριότητας», δήλωσε ο αξιωματούχος.

Ωστόσο, ο αξιωματούχος προέβλεψε ότι οποιεσδήποτε συνομιλίες πραγματοποιηθούν την Παρασκευή είναι απίθανο να καταλήξουν σε οριστικό συμπέρασμα, παρά την προσπάθεια του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να αποδείξει ότι είναι ο «ειρηνοποιός».

Η συνάντηση θα έχει ως στόχο να στείλει ένα μήνυμα από τους Ιρανούς στους Αμερικανούς [σχετικά με] τις προθέσεις τους σχετικά με το πυρηνικό τους πρόγραμμα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι το Ιράν που χρειάζεται πειθώ για να σταματήσει τον πόλεμο αυτή τη στιγμή, αλλά ο Τραμπ. Τις τελευταίες ημέρες έχει δηλώσει ότι είναι κοντά στο να συμφωνήσει με το αίτημα του Νετανιάχου να καταστραφούν οι πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν, ακόμη και αν δεν έχει ακόμη εγκρίνει τις εκκλήσεις για επιβολή αλλαγής καθεστώτος στην Τεχεράνη.

Σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Νοέλ Μπαρό δήλωσε ότι οι Ιρανοί ήταν «σχετικά σαφείς» στην προθυμία τους να επαναλάβουν τις συνομιλίες, «συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών», εάν υπάρξει εκεχειρία.

«Είμαστε έτοιμοι, όπως έχουμε κάνει τους τελευταίους μήνες και χρόνια, να παρουσιάσουμε μια φόρμουλα που να εγγυάται τα συμφέροντα ασφαλείας του Ισραήλ, της περιοχής και της Ευρώπης, η οποία να αντιμετωπίζει ταυτόχρονα το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του, αλλά και τις περιφερειακές του δραστηριότητες αποσταθεροποίησης», δήλωσε ο Μπαρό.

Οι Γάλλοι βλέπουν σαφώς μια ευκαιρία να λειτουργήσουν ως ειρηνοποιοί μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ

Αλλά οι Ευρωπαίοι που θέλουν ειρήνη βρίσκονται σε άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ, το οποίο θέλει να πείσει τον Τραμπ να βομβαρδίσει το Ιράν.

Ισραηλινός αξιωματούχος εξέθεσε τι θέλουν από την ευρωπαϊκή συνεργασία με το Ιράν στη Γενεύη: «Αναμένουμε ένα σαφές και δυναμικό μήνυμα προς τους Ιρανούς – να διαλύσουν πλήρως το πυρηνικό πρόγραμμα, να διαλύσουν τις δυνατότητες πυραύλων εδάφους-εδάφους και να σταματήσουν τη χρηματοδότηση των ενόπλων δυνάμεων και της τρομοκρατίας».

Ο Βρετανός Λάμι πέταξε στην Ουάσινγκτον την Πέμπτη για συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών Ρούμπιο, συμβάλλοντας ενδεχομένως στο να φέρει αυτή την ευρωπαϊκή προοπτική απευθείας στην καρδιά της λήψης αποφάσεων στην Ουάσινγκτον.

Ο Ρούμπιο υπηρετεί δύο ρόλους, ως κορυφαίος διπλωμάτης της Αμερικής αλλά και ως υπηρεσιακός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, μετά την αποπομπή του Μάικ Βαλτς από τον πρόεδρο, και δεν είναι σαφές ότι ακόμη και οι συμβουλές του θα είναι καθοριστικές όσον αφορά το τι θα κάνει ο πρόεδρος.

Η βρετανικο-αμερικανική σχέση είναι επίσης πιο περίπλοκη από τη γαλλική, με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ να προσπαθεί να εξισορροπήσει την ενστικτώδη επιθυμία του να παραμείνει κοντά στις ΗΠΑ -συμπεριλαμβανομένης της πιθανής προσφοράς στρατιωτικής υποστήριξης για στρατιωτική δράση- και να σταματήσει τη σύγκρουση.

• Για όσους θέλουν να αποτρέψουν μια κλιμάκωση, υπάρχει και μια άλλη παράμετρος. Ο Τραμπ έχει τους δικούς του εσωτερικούς λόγους για να κρατήσει την Αμερική έξω από τον πόλεμο.

Ενώ ορισμένοι πιο παραδοσιακοί Ρεπουμπλικάνοι παροτρύνουν τον Τραμπ να παρέμβει, άλλοι στο κίνημά του MAGA αντιτίθενται σε ξένες στρατιωτικές εκμεταλλεύσεις και δεν βλέπουν τον λόγο για την ανάπτυξη αμερικανικών μέσων σε αυτή την περίπτωση. Υποσχέθηκε επίσης να μην εμπλέξει την Αμερική σε περισσότερους ξένους πολέμους και να είναι ειρηνοποιός πρόεδρος.

Οι προοπτικές για μια διπλωματική πρόοδο στη Γενεύη εξακολουθούν να φαίνονται ελάχιστες, αν και τώρα υπάρχει τουλάχιστον ένα χρονικό περιθώριο για δυνητικά ουσιαστικές συνομιλίες. Θα ήταν ειρωνικό αν η ευρωπαϊκή συμμαχία που ο Τραμπ έκανε τόσα πολλά για να αποδυναμώσει, άθελά της βοηθούσε την αντιπολεμική παράταξη της MAGA και του έδινε μια δικαιολογία να μην ρίξει βόμβες στο Ιράν.