Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας: Διακήρυξη-σταθμός στην Τήνο Ελλάδας, Κύπρου, Ιταλίας απέναντι στη δημογραφική κατάρρευση

Η Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας φέρνει στο προσκήνιο μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας: την υπογεννητικότητα και την υπογονιμότητα που απειλούν την κοινωνική συνοχή και το μέλλον της Ευρώπης. Με αφορμή τη συμβολική αυτή ημέρα, υπογράφεται σήμερα, 15 Ιουνίου 2025, στην Τήνο, κοινή διακήρυξη από Ιατρικούς Συλλόγους Ελλάδας, Κύπρου και Ιταλίας, σηματοδοτώντας μια συντονισμένη ευρωπαϊκή κινητοποίηση για την αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Η υπογραφή της διακήρυξης πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Επιστημονικής Ημερίδας με τίτλο: «Γονιμότητα, Υπογεννητικότητα και Στήριξη της Οικογένειας – Μια Εθνική Στρατηγική: Ανησυχίες – Προβληματισμοί – Πρόληψη», η οποία διοργανώνεται από το Ελληνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων, την Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής και το ΕΚΑΠΤΥ, υπό την αιγίδα του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ).

Μια ηχηρή προειδοποίηση και μια γενναία δέσμευση

Οι Ιατρικοί Σύλλογοι από την Αθήνα, την Κύπρο, τη Ρώμη και πολλές παραμεθόριες και νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας ενώνονται με κοινή φωνή για να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου: η Ελλάδα κατατάσσεται ήδη μεταξύ των πιο γηρασμένων χωρών της Ευρώπης, ενώ σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η τελευταία φυσική αύξηση πληθυσμού καταγράφηκε το 2010. Έκτοτε, οι θάνατοι υπερβαίνουν σταθερά τις γεννήσεις, οδηγώντας σε μια πληθυσμιακή συρρίκνωση με τεράστιες κοινωνικές και εθνικές προεκτάσεις.

Την ίδια στιγμή, η υπογονιμότητα επηρεάζει περίπου ένα στα πέντε ζευγάρια στη χώρα μας, προκαλώντας όχι μόνο ψυχολογική και κοινωνική πίεση, αλλά και μια σιωπηλή κρίση με επιπτώσεις στο δημογραφικό ισοζύγιο και την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.

Ποιοι υπογράφουν την Κοινή Διακήρυξη

Την Κοινή Διακήρυξη υπογράφουν οι πρόεδροι των Ιατρικών Συλλόγων Αθηνών (Γιώργος Πατούλης), Ρώμης (Antonio Magi), Κύπρου (Πέτρος Αγαθαγγέλου), καθώς και εκπρόσωποι των Ιατρικών Συλλόγων Κυκλάδων, Κω, Μυτιλήνης, Λήμνου, Καλύμνου και της Ομοσπονδίας Ελλήνων και Κυπρίων Ιατρών της Ρώμης.

Ιδιαίτερη αναφορά αναμένεται να γίνει για την κλιμάκωση του προβλήματος στις τοπικές κοινωνίες των νησιών και των παραμεθορίων περιοχών, όπου η μείωση των γεννήσεων απειλεί τη βιωσιμότητα και την εθνική παρουσία, μετατρέποντας τη δημογραφική πίεση σε γεωπολιτική πρόκληση.

Γ. Πατούλης: «Η υπογεννητικότητα είναι μια σιωπηλή εθνική κρίση»

Ο Πρόεδρος του ΙΣΑ, Γιώργος Πατούλης, σε δήλωσή του, υπογράμμισε την ανάγκη για εθνική στρατηγική με έμφαση στην πρόληψη, την ενημέρωση και την υποστήριξη των νέων ζευγαριών:

«Η δημογραφική κρίση που βιώνουμε απαιτεί τη συντονισμένη δράση όλων μας. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών πρωτοστάτησε στην πρόταση να ενταχθεί η εξέταση της Αντιμυλλέριου Ορμόνης (ΑΜΗ) στο σύστημα αποζημίωσης του ΕΟΠΥΥ, προκειμένου κάθε γυναίκα να έχει έγκαιρη εικόνα της γονιμότητάς της. Ενώνουμε δυνάμεις με επιστημονικούς φορείς, την αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών, για να φέρουμε το θέμα στο προσκήνιο, εκεί που του αξίζει».

Θεσμικά αιτήματα με πρακτικό αντίκρισμα

Η Κοινή Διακήρυξη καλεί την Πολιτεία να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου:

1. Οικονομικά και φορολογικά κίνητρα για νέα ζευγάρια και πολύτεκνες οικογένειες.
2. Κάλυψη των θεραπειών υπογονιμότητας από τα ασφαλιστικά ταμεία και ίδρυση σύγχρονων περιφερειακών μονάδων γονιμότητας.
3. Προγράμματα ψυχολογικής και ιατρικής στήριξης, ειδικά για τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες των νησιών και της περιφέρειας.
4. Πολιτικές συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, όπως επέκταση αδειών και ενίσχυση υπηρεσιών παιδικής φροντίδας.
5. Εθνική καμπάνια ευαισθητοποίησης, για την ανάδειξη της σημασίας της γονιμότητας και της υπογεννητικότητας ως κοινωνικής προτεραιότητας.

Η γνώση δίνει τη δυνατότητα σωστής επιλογής

Η Πρόεδρος του ΕΚΑΠΤΥ, Ελευθερία Πικρού – Μωραϊτάκη, υπογράμμισε ότι κάθε γυναίκα πρέπει να έχει πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες γονιμότητας και στην πληροφόρηση που θα της επιτρέψει να επιλέξει με γνώση αν, πότε και πώς θα γίνει μητέρα.

Από την πλευρά του, ο γ.γ. της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος, αναφέρθηκε στην εμπειρία της Πορτογαλίας, όπου η ένταξη της εξέτασης ΑΜΗ στο σύστημα υγείας επέτρεψε σε πολλές γυναίκες να επισπεύσουν τη μητρότητα ή να επιλέξουν την κατάψυξη ωαρίων εγκαίρως, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για εξωσωματικές θεραπείες.

Η Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας αποκτά, φέτος, ένα ιδιαίτερο ελληνικό αποτύπωμα, καθώς η Τήνος γίνεται το επίκεντρο μιας διεθνούς επιστημονικής συμμαχίας με σαφές μήνυμα: η μάχη για τη γονιμότητα είναι μάχη για το μέλλον μας. Με την κοινή διακήρυξη, η επιστημονική κοινότητα παίρνει θέση μάχης απέναντι σε μια από τις σοβαρότερες – και πιο υποτιμημένες – κρίσεις της εποχής μας.

Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας

Αξίζει να πούμε, στο σημείο αυτό ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, η 15η Ιουνίου αποτελεί μια ευκαιρία υπενθύμισης και ευαισθητοποίησης γύρω από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα εκατομμύρια ζευγάρια σε όλο τον κόσμο στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν παιδί. Η υπογονιμότητα επηρεάζει περίπου 1 στα 6 ζευγάρια παγκοσμίως, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, και οι λόγοι ποικίλλουν: ηλικία, τρόπος ζωής, περιβαλλοντικοί παράγοντες και παθολογικές αιτίες.

«Η ενημέρωση για τη γονιμότητα πρέπει να ξεκινά από νωρίς, ακόμα και στην εφηβεία», δηλώνει η Dr. Catherine Racowsky, πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM). «Οι γυναίκες και οι άνδρες πρέπει να γνωρίζουν πώς επηρεάζει ο χρόνος τη γονιμότητα και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για το μέλλον τους».

Ο Dr. Raj Mathur, πρόεδρος της Βρετανικής Εταιρείας Γονιμότητας (BFS), υπογραμμίζει την ανάγκη για ισότιμη πρόσβαση στις θεραπείες: «Σε πολλές χώρες, η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή είναι προνόμιο των λίγων. Πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση για τη στήριξη όλων των ζευγαριών, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικής κατάστασης».

Η σημερινή ημέρα δεν είναι μόνο αφιερωμένη στην ιατρική διάσταση της γονιμότητας, αλλά και στην ψυχολογική ενίσχυση όσων δίνουν έναν δύσκολο και, πολλές φορές, σιωπηλό αγώνα. Οι ειδικοί καλούν τα κράτη να ενισχύσουν τα προγράμματα ενημέρωσης, πρόληψης και πρόσβασης στη θεραπεία, ώστε η ελπίδα για τη δημιουργία οικογένειας να μην εξαρτάται από το ταχυδρομικό μας κώδικα ή τον τραπεζικό μας λογαριασμό.