Αγροτικές Κινητοποιήσεις: Πόσο άλλαξαν- Από την κατάληψη της Νομαρχίας Κρήτης και τα Τέμπη στα μπλόκα 2025

Όταν η Ελλάδα ήταν κομμένη στα δυο από μεγάλα μπλόκα, το όνομα που βάραινε πολύ ήταν του Καρδιτσιώτη «στρατηγού» των κινητοποιήσεων Βαγγέλη Μπούτα, που δεν είναι πια στη ζωή. Ο ίδιος είχε συνδεθεί με κάθε λαϊκό ξεσηκωμό στη Θεσσαλία και λίγοι πίστευαν πως θα μπορούσε το αγροτικό κίνημα να κατέβει ξανά με τέτοια μαζικότητα στους δρόμους. Τελικά, η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ λειτούργησε ως θρυαλλίδα εξελίξεων και μαζική συμμετοχή αγροτών στα μπλόκα επιτεύχθηκε ενόσω στο τιμόνι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι επικεφαλής, ο, επίσης, εκ Καρδίτσας ορμώμενος και βουλευτής της ΝΔ επί σειρά ετών, Κώστας Τσιάρας.

anna stergiou

Η κυβέρνηση τονίζει πως από τα 27 αγροτικά αιτήματα, τα 20 έχουν επιλυθεί ή είναι σε τροχιά επίλυσης και καλεί τους αγρότες στο τραπέζι του διαλόγου. Υποστηρίζει ότι έχει κάνει παρεμβάσεις ικανοποιώντας το 74% των αιτημάτων, προχωρώντας σε μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, προμήθεια πετρελαίου στην αντλία, τροποποίηση ασφαλιστικού κανονισμού του ΕΛΓΑ για αποζημίωση στο 100% της ζημιάς και χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος.

Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ με τα ερωτήματα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, οι καθυστερήσεις πληρωμών, που ήταν κουτσουρεμένες, τα παρατράγουδα από τις κατασχέσεις λογαριασμών λόγω ΕΛΓΑ, το πρόβλημα της ευλογιάς που πήρε μεγάλες διαστάσεις μετά τις αλλεπάλληλες θανατώσεις ζώων, έχει ξεσηκώσει και εξοργίσει, όχι μόνο γεωργούς και  κτηνοτρόφους, που παραδοσιακά πήγαιναν στα μπλόκα αλλά και μεγάλη μερίδα του παραγωγικού κόσμου, που υπό άλλες συνθήκες, ενδεχομένως ν΄ απολάμβανε τη ζεστασιά του σπιτιού του. Κι επειδή κάθε αγροτική κινητοποίηση έχει διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, ιδού μερικές από τις διαφορές που εντοπίσαμε στις αγροτικές κινητοποιήσεις του 2025, σε σχέση με άλλες χρονιές:  

ΗΛΙΚΙΑΚΟ ΠΡΟΦΙΛ: Οι φετινές κινητοποιήσεις έχουν μία βασική παράμετρο: είναι οι πιο «νεανικές» απ΄ όλες τις εποχές. Στον δρόμο εκτός από γνωστούς συνδικαλιστές μεγαλύτερης ηλικίας, υπάρχουν και πολλοί νέοι ή ακόμη και γιοι κι εγγόνια ανθρώπων, που ήταν σε παλαιότερες κινητοποιήσεις, και πήραν τη σκυτάλη.

ΜΑΖΙΚΟΤΗΤΑ: Τα φετινά μπλόκα είναι τα πιο μαζικά της τελευταίας τουλάχιστον 30ετίας. Οι αγροτοσυνδικαλιστές κι οι αγροτοσυνεταιριστές δεν έχουν πιάσει απλά τα καίρια σημεία. Αν αύριο αποφάσιζαν να κλείσουν όλη τη χώρα πιθανόν να το είχαν καταφέρει, διότι ελέγχουν τελωνεία, κεντρικές οδικές αρτηρίες, ακόμη κι επαρχιακούς δρόμους.

Παρότι δεν έχουν κλείσει μαζικά αεροδρόμια ή λιμάνια, υπάρχουν σε διάφορα σημεία δυσκολίες στην πρόσβαση αλλά χωρίς διάθεση για αντιπαράθεση με άλλες κοινωνικές ομάδες. Οι αγρότες ελέγχουν χειρουργικά τις μεταφορές, το εμπόριο, τον τουρισμό, τουλάχιστον οδικώς. Αυτή τη φορά υπάρχει και πιο μαζική συμμετοχή των κτηνοτρόφων και των ψαράδων, σε ορισμένες περιοχές της χώρας ενώ δεν έλειψαν και τα χάπενινγκ: π.χ. μοίρασμα πατατών ή μήλων σε ταξιδιώτες.

ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ: Κομματικά τα μπλόκα είναι πολύχρωμα, όπως κι άλλες φορές, αλλά αυτή τη φορά είναι αρκετά μακριά από τις κομματικές γραμμές. Πρωταγωνιστές στη συνέχιση των κινητοποιήσεων είναι κι άνθρωποι που ψήφισαν τη Νέα Δημοκρατία. Παρότι το ΚΚΕ έχει ενισχυμένη παρουσία στα μπλόκα είναι κι από άλλους κομματικούς χώρους κι από ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ κ.ά. Μολονότι σε κινητοποιήσεις προηγούμενων δεκαετιών τα κομματικά χρώματα είχαν τη σημασία τους, σήμερα εκτιμάται πως τα συνδικαλιστικά στελέχη σε μεγάλο βαθμό καθοδηγούν εκείνα τα κόμματα.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΚΙ ΟΣΟΙ ΚΑΤΗΓΓΕΙΛΑΝ ΤΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΠΕΚΕΠΕ: Στις κινητοποιήσεις σημαίνοντα ρόλο έπαιζαν ανέκαθεν πρόσωπα που ήταν στον χώρο των συνεταιρισμών ή του συνδικαλισμού με αγροτικούς συλλόγους. Αυτή τη φορά όμως παίζουν ιδιαίτερο ρόλο κι αυτοί που πρωταγωνίστησαν στις καταγγελίες απέναντι στα κυκλώματα του ΟΠΕΚΕΠΕ. Μεταξύ αυτών η οικογένεια Μόσχου, ο Δημήτρης Μόσχος, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας κι ο γιος του Θωμάς, ο πρόεδρος της ΕΘΕΑΣ, Παύλος Σατολιάς από την κραταιά ένωση συνεταιρισμών Καλαβρύτων, ο Δημήτρης Καπούνης από τους συνεταιριστές της Νάξου, η Διαμαντούλα Κρητικού, αγροτοσυνδικαλίστρια  από το Αμύνταιο κ.ά.

ΧΡΟΝΟΣ: Καθιερωμένοι μήνες αγροτικών κινητοποιήσεων, συνήθως ήταν ο Γενάρης και ο Φλεβάρης. Κι αυτό διότι ειδικά για τους κτηνοτρόφους ο Δεκέμβρης είναι μήνας που έχουν γέννες στο ζωικό τους κεφάλαιο. Ανάλογα με το μικροκλίμα της περιοχής άλλοι ελαιοκαλλιεργητές μάζευαν καρπό. Η ασφυκτική πίεση που δημιουργήθηκε στον αγροτικό χώρο, ειδικά με τις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις στο θέμα των πληρωμών και τις μαζικές θανατώσεις ζώων, εξώθησαν τους παραγωγούς πιο γρήγορα από άλλες φορές να βγουν στους δρόμους.

ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΜΠΛΟΚΩΝ: Η μεγάλη αλλαγή συνέβη στις κινητοποιήσεις κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, όμως γενικότερα τα μεγάλα οδικά έργα άλλαξαν και τη χωροθέτηση των μπλόκων. Από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων κι έπειτα κομβικά σημεία αποδείχτηκαν και η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου για τη Δυτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο και την Ήπειρο αλλά και η γέφυρα Ακτίου – Πρέβεζας. Πολλά από τα μπλόκα που στήνονταν παλαιότερα σε άλλα σημεία έχουν περάσει πια στην ιστορία των αγροτικών κινητοποιήσεων κι έχουν αντικατασταθεί με άλλα στην Εγνατία, την Ιόνια οδό κοντά σε διόδια, σε γέφυρες κ.ά. Αλλαγές σηματοδοτεί και η παραχώρηση σε ξένους των λιμανιών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το φετινό μπλόκο των αγροτών της Θεσπρωτίας σε άλλο σημείο της Ηγουμενίτσας.

ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ ΤΩΝ ΤΕΜΠΩΝ ΣΤΟ ΜΠΛΟΚΟ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ: Το πάλαι ποτέ μπλόκο των Τεμπών, όπου αν κάποιος το έκλεινε, θα μπορούσε να κόψει την Ελλάδα στα δυο άλλαξε και λόγω της χωροθέτησης της εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης, μετατοπίστηκε στο μπλόκο της Νίκαιας στη Λάρισα. Το συγκεκριμένο μπλόκο θεωρείται πάντα το πιο ισχυρό διότι συγκεντρώνει όλη την καρδιά του θεσσαλικού κάμπου. Κατά μήκος της εθνικής οδού υπήρξαν κι άλλα μικρότερα μπλόκα που σταδιακά μετατοπίστηκαν, αλλά υπήρξαν και μερικά που πήγαν ελάχιστα πιο μακριά. Σήμερα σημαντικό ρόλο παίζουν το μπλόκο και των Θεσσαλών στην Ε65 αλλά κι άλλα μπλόκα κυρίως στην Εγνατία οδό, όπως της Σιάτιστας, που επηρεάζουν όλη την κινητικότητα.  

ΟΙ ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ: Ένα κομμάτι δυναμικό των κινητοποιήσεων προερχόταν ανέκαθεν από την Κρήτη. Ωστόσο, η μεγάλη εμπλοκή της Κρήτης με κατηγορούμενους για υφαρπαγή χρημάτων και αμαρτωλά ΚΥΔ μούδιασε το νησί που είναι διχασμένο, ανάμεσα σ΄ αυτούς που φέρονται ότι έβαλαν το δάχτυλο στο μέλι και στους πολλούς, που κόπηκαν ή κουτσουρεύτηκαν πολύ οι επιδοτήσεις τους. Η οργή των Κρητικών παραγωγών φάνηκε και κατά τις «μάχες» φέτος με την Αστυνομία με αποκορύφωμα διαδηλωτές να κυνηγούν τα ΜΑΤ, κατά την προσπάθεια αποκλεισμού του αεροδρομίου. Αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στα όσα έχουν συμβεί κατά το παρελθόν.

Η Κρήτη είχε να δει αγροτικές σκηνές απείρου κάλλους τον καιρό της ιστορικής κατάληψης της Νομαρχίας στο Ηράκλειο, με άτομα που τότε ήταν νέοι και σήμερα είναι μεσήλικες, παππούδες ή δεν ζουν πια. Επρόκειτο για την ιστορική κινητοποίηση στις 30 Σεπτέμβρη του 1991, όπου ανέβηκαν στο κτήριο της Νομαρχίας Ηρακλείου Κρήτης οι σταφιδοπαραγωγοί κι έβαλαν μπουρλότο. Τότε η κυβέρνηση ήταν του Κώστα Μητσοτάκη, πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού και στην αξιωματική αντιπολίτευση το ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής τον ιστορικό του ηγέτη, Ανδρέα Παπανδρέου.

ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΝΗΣΙΩΝ: Παρότι κι άλλες φορές συμμετείχαν νησιώτες παραγωγοί αυτή τη φορά είναι πολύ πιο δυναμικές οι κινητοποιήσεις. Χαρακτηριστικά μας ανέφερε συνδικαλιστής από τη Ρόδο πως οι τωρινές κινητοποιήσεις σε σχέση με τις περυσινές έχουν αναλογία 3 προς 1. Σε ό, τι αφορά στα τοπικά ζητήματα, οι αγρότες της Ρόδου έβαλαν επιτακτικά στο τραπέζι τη διαχείριση του ελαφιού Dama – dama και οι αγρότες της Λήμνου το θέμα με τα αγριοκούνελα. Σε συμβολικό επίπεδο, τα σκήπτρα κράτησε ο αγρότης Βαγγέλης Βλαβιανός, που ασχολείται με την παραγωγή φάβας και βγήκε, έστω και μόνος του να κάνει τον αγώνα του στην Αμοργό.

ΔΙΕΚΔΙΚΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Το υψηλό κόστος παραγωγής ήταν ανέκαθεν από τα βασικά αιτήματα του αγροτικού πληθυσμού και παρά τις αλλεπάλληλες αλλαγές κυβερνήσεων ουδείς κατάφερε να το λύσει, παρότι κατά καιρούς πάρθηκαν κάποια μέτρα. Το θέμα του ΟΠΕΚΕΠΕ σε συνδυασμό με μία σειρά από άλλα θέματα π.χ. κατασχέσεις από ΕΛΓΑ, καθυστερήσεις αποζημιώσεων, από τον Daniel εξόργισαν τους αγρότες, απέναντι στο τεράστιο φαγοπότι, που στήθηκε από επιτήδειους εις βάρος τους. Οι αγρότες για πολλούς και διάφορους λόγους διαφώνησαν με τη μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, γεγονός το οποίο δίχασε και στελέχη της κυβερνητικής παράταξης. Η μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ  ακόμη και από βουλευτές της επαρχίας της ΝΔ θεωρήθηκε μία αχρείαστη κίνηση, που εξόργισε ακόμη περισσότερο τους παραγωγούς και χωρίς λόγο.  

ΕΜΒΟΛΙΑ ΕΥΛΟΓΙΑΣ: Το θέμα των εμβολίων ευλογιάς είναι από τις βασικές αντιπαραθέσεις μεταξύ υπουργείου και παραγωγών. Κι αυτό διότι μέχρι στιγμής η ευλογιά έχει ξεφύγει και οι κτηνοτρόφοι ζουν με τον φόβο, ότι ανά πάσα στιγμή το κοπάδι τους θα νοσήσει κι εκείνοι θα βρεθούν πένητες. Πάνω από 430.000 ζώα χάθηκαν όλο αυτό το διάστημα εξαιτίας της ευλογιάς. Άνθρωποι που μέχρι χθες ζούσαν από την κτηνοτροφία δεν έχουν ούτε τα απαραίτητα. Μετά από αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες δόθηκαν αποζημιώσεις για ευλογιά και πανώλη αιγοπροβάτων σε 2.106 εκμεταλλεύσεις και 425.559 ζώα. Για τα «μεγάλα» τα ποσά ανέρχονται σε 342.715 (80,5%) και για τα «μικρά» σε 82.844 (19,5%). Το ποσό των 26.889.590,00 ευρώ 70 ευρώ ανά ζώο για πρόβατα και αίγες άνω των 6 μηνών (μεγάλα ζώα) και 35 ευρώ ανά ζώο για αρσενικά και αμνοερίφια/λοιπά ζώα (μικρά ζώα), δεν ικανοποίησε τους παραγωγούς, που λένε «φέρτε πίσω το κοπάδι μας».

ΣΠΑΝΙΕΣ ΦΥΛΕΣ: Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δεν κατάφερε να προστατέψει τις σπάνιες φυλές, γεγονός που δυστυχώς έχει συνέπειες όχι μόνο στην παραγωγή αλλά στο γενετικό υλικό. Νόσησαν στην αρχή ζώα της φυλής Πελαγονίας, που υποτίθεται πως ήταν προστατευμένα σε εγκαταστάσεις του ΕΛΓΟ – Δήμητρα, οργανισμού εποπτευόμενου από το υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Το αποκορύφωμα ήταν όταν ο Κώστας Θεοφίλου, που εξέτρεφε τη φυλή Ρουμλουκιού βρέθηκε στο νοσοκομείο Γιαννιτσών, με συμπτώματα, εγκεφαλικού, διότι τον ειδοποίησαν πως επρόκειτο να του θανατώσουν λόγω της νόσου τα ζώα. Ουδείς προφανώς σκέφτηκε να χωριστούν για μικρό διάστημα οι σπάνιες φυλές, ώστε να μη χαθούν.

Τα ζώα της φυλής Ρουμλουκιού – παρότι καθηγητής Κτηνιατρικής από το Αριστοτέλειο αμφιβάλλει για τη γενεαλογία τους – νόσησαν κι επανήλθαν, αναπτύσσοντας αντισώματα, όπως υποστήριξε ο κτηνοτρόφος. Για τους παραγωγούς το γεγονός ότι ένας «δικός» τους άνθρωπος είχε συμπτώματα εγκεφαλικού εξαιτίας της αδυναμίας του ΥΠΑΑΤ να δώσει ουσιαστική λύση στο θέμα της ευλογιάς και των σπάνιων φυλών, ήταν το κερασάκι στην τούρτα των φετινών κινητοποιήσεων.  

ΚΑΝΑΛΙ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ – ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: Μπλόκα προηγούμενων ετών δεν είχαν βέβαια στο πλευρό τους την τεχνητή νοημοσύνη. Πέρα από τον καθοριστικό ρόλο των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης με τους τηλεοπτικούς σταθμούς να έχουν τον πρώτο λόγο κορυφαίο ρόλο στις συγκεκριμένες κινητοποιήσεις έπαιξαν και τα κοινωνικά δίκτυα και η τεχνητή νοημοσύνη. Φωτογραφίες και αστεία βίντεο είτε από αγρότες είτε από πολιτικούς είτε από άλλα άτομα κατέκλυσαν το διαδίκτυο, δημιουργώντας άλλη μία παράμετρο. Έτσι, δεν έλειψαν τα βίντεο από την εξεταστική επιτροπή του ΟΠΕΚΕΠΕ, που ανέβαζαν και διαδικτυακά μέσα αλλά και πολιτικοί στις προσωπικές τους ιστοσελίδες. Το κανάλι της Βουλής χτύπησε ρεκόρ τηλεθέασης, ειδικά την ημέρα κατάθεσης του Γιώργου Ξυλούρη. Σατιρικά βίντεο και φωτογραφίες με αιγοπρόβατα κατέκλυσαν το διαδίκτυο και προκάλεσαν αντιδράσεις και σχόλια και στις γενικές συνελεύσεις των αγροτών, στα καφενεία και στα μπλόκα. Ο πιτσιρικάς από το μπλόκο της Καλαμάτας, που βγαίνει στα reel θα μπορούσε να θεωρηθεί η «μασκότ» των φετινών κινητοποιήσεων.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ: Η κυβέρνηση κάλεσε επανειλημμένα τους παραγωγούς να κάτσουν στο τραπέζι του διαλόγου. Όμως, εκείνοι ειδικά μετά τις δηλώσεις πρωτοκλασάτων στελεχών στην Εξεταστική Επιτροπή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, θεωρούν πως τους εμπαίζει, όπως δηλώνουν και οι συνδικαλιστές τους. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έδωσε αναλυτικά κατάλογο με το ποια θέματα τείνουν προς επίλυση, ποια σκοντάφτουν στο ενωσιακό δίκαιο, ποια δεν έχουν επιλυθεί αλλά δεν έκανε πίσω στο θέμα της ΑΑΔΕ. Καθώς στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν πως ο αγροτικός χώρος διαρκώς συρρικνώνεται κι η περιφέρεια απογυμνώνεται από υπηρεσίες (τράπεζες, ΕΛΤΑ κ.ά.) η Αχαρνών δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να πείσει ή ν΄ απαντήσει στο κεντρικό ερώτημα, που θέτουν οι αγρότες και είναι η ουσία των τωρινών κινητοποιήσεων, αν οι άνθρωποι που καλλιεργούν, εκτρέφουν, ψαρεύουν, θα έχουν ελπίδα στον τόπο τους και την επόμενη μέρα…