“Σπασμένη Φλέβα”… σύγχρονη τραγωδία χωρίς κάθαρση

Η “Σπασμένη Φλέβα” του Γιάννη Οικονομίδη δεν αποτελεί μία ακόμη έξοχη κατάθεση οπτικής της σημερινής Ελλάδας αλλά μία σύγχρονη τραγωδία από την οποία απουσιάζει η κάθαρση. Ο κεντρικός ήρωας (που τον υποδύεται απαράμιλλα ο Βασίλης Μπισμπίκης) είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει χάσει κάθε ίχνος αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού. Το γεγονός ότι πιέζεται έντονα από ένα χρέος που δημιούργησε δανειζόμενος από τοκογλύφο δεν αποτελεί ελαφρυντικό.

Νίκος Γιαννόπουλος

Ο Θωμάς Αλεξόπουλος έχει απωλέσει προ πολλού την ηθική του πυξίδα.

Την γυναίκα του την απατά με χαρακτηριστική άνεση. Είτε με μικρότερες είτε με μεγαλύτερες τις οποίες προσπαθεί να αφαιμάξει οικονομικά (εδώ η Μπέτυ Αρβανίτη στην ίσως πιο τολμηρή ερμηνεία της καριέρας της). Καλεί φίλους και γνωστούς για να τον δανείσουν έστω και αν οι ίδιοι λόγω αυτού δεν θα μπορούν να τακτοποιήσουν τις δικές τους υποχρεώσεις. Συγκρούεται ανηλεώς με τον ίδιο του το γιο ο οποίος την ίδια ώρα αντιμετωπίζει ένα σοβαρότατο οικογενειακό πρόβλημα, κυριολεκτικά ζήτημα ζωής ή θανάτου.

Η πορεία του Αλεξόπουλου προς τον Αδη της απόλυτης ηθικής εξαχρείωσης είναι προδιαγεγραμμένη και ο Οικονομίδης την παρακολουθεί από πολύ κοντά δίνοντας στο κοινό τις απαραίτητες λεπτομέρειες.

Οι κυριότερες μανιέρες του οικονομίδειου σύμπαντος είναι εκεί, οι παραδοσιακοί του φίλοι δεν πρέπει να ανησυχούν. Η ωμότητα στους διαλόγους (εκ των οποίων οι πιο σκληροί προκαλούν μειδίαμα), η βιαιότητα των συμπεριφορών, οι λούμπεν ήρωες που δεν δείχνουν κανένα σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή όταν πραγματοποιούν το στόχο τους, είναι στοιχεία πάντα παρόντα στο σινεμά του Οικονομίδη.

Στη “Σπασμένη Φλέβα” ο Ελληνας σκηνοθέτης στήνει με μαεστρία την κλιμάκωση της έντασης και επιχειρεί (και καταφέρνει) να αποφύγει τη φλυαρία. Οι ήρωες εκφράζονται σαφώς, οι εικόνες αποτυπώνουν το δυστοπικό, βαρύ κλίμα, οι περιττοί μελοδραματισμοί, ακόμα και στις σκηνές που το δράμα κορυφώνεται, απουσιάζουν.

Ο φακός μένει σχεδόν μόνιμα εστιασμένος στον κεντρικό ήρωα και την τύχη του. Λίγα πράγματα μαθαίνουμε για τους υπόλοιπους και αυτά μόνο για να εξυπηρετηθεί η πλοκή κάτι που πράγματι προσομοιάζει με αρχαία τραγωδία.

Το εκπληκτικό φινάλε, ένας συνδυασμός κυνισμού και άγνοιας,  θα αποζημιώσει και τους πιο απαιτητικούς. Ο Αλεξόπουλος ανήκει πια στη χώρα του απόλυτου κακού χωρίς όμως να το έχει συνειδητοποιήσει αφού ουσιαστικά δεν το γνωρίζει.

Το πάθος του να βρει τα χρήματα για να ξεπληρώσει το χρέος του, να σώσει το σπίτι του και πιθανώς τη (βασική) του σχέση τον οδηγεί σε κατά κυριολεξία τραγικές επιλογές.

Κάθαρση όμως, όπως είπαμε, δεν υπάρχει. Ο Οικονομίδης δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτήν, παρά μόνο να φιλοτεχνήσει το κατάμαυρο προφίλ του ήρωά του. Η αφήγηση σταματά όταν το παζλ συμπληρώνεται αλλά πριν δούμε τις συνέπειες των άνομων, ανήθικων, ανοίκειων πράξεων.

Υπό αυτήν την έννοια, ο Οικονομίδης δεν νουθετεί, ούτε σηκώνει το δάχτυλο. Μας παραδίδει την πραγματικότητα, την αφόρητη πραγματικότητα, ολόγυμνη, όπως τη γεννούν οι κοινωνικές συνθήκες και οι σχέσεις που οικοδομούμε (ή, που μάλλον, δεν οικοδομούμε) μέσα στην κοινωνία. Γιατί να δούμε την τιμωρία του ήρωα; Και ποιοι είμαστε εμείς που θα τον κρίνουμε;

Ο Ελληνας σκηνοθέτης, από το εκρηκτικό “Σπιρτόκουτο” μέχρι και σήμερα, δεν χάνει το στόχο του. Πολλοί ίσως να μένουν και πάλι στους εκρηκτικούς διαλόγους αλλά οι ταινίες του είναι πολύ περισσότερα πράγματα απ’ αυτό. Πάνω απ’ όλα αποδεικνύει ότι ο ωμός ρεαλισμός μπορεί να μετατραπεί άνετα σε τέχνη υψηλής αισθητικής αν προσεγγιστεί με τα κατάλληλα καλλιτεχνικά κριτήρια και με μεράκι.

Εργάτης του κινηματογράφου μας, ο απόλυτος γνώστης και εικονογράφος της κοινωνικής απορύθμισης Οικονομίδης κατάφερε πάλι να δημιουργήσει μία ταινία που συζητείται ήδη ευρέως και δημιουργεί ουρές έξω από τα ταμεία των κινηματογράφων.

Αυτό βέβαια το καταφέρνει και ο Λάνθιμος ο οποίος όμως παίζει σε άλλο γήπεδο και έχει στη διάθεσή του απείρως περισσότερες εξωγενείς δυνάμεις πέρα από το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του. Αναλογικά όμως, λαμβάνοντας υπ’ όψη και τη λιτότητα των μέσων του, τα αποτελέσματα που πετυχαίνει ο Οικονομίδης μοιάζουν πιο εκκωφαντικά και σίγουρα πιο κοντά στην ελληνική, ζοφερή πραγματικότητα.

Κοντολογίς η “Σπασμένη Φλέβα”, της οποίας το σάουντρακ έγραψε και τραγούδησε ο Λεξ, είναι μία ταινία που μπορεί να σας ενδιαφέρει. Μην την προσπεράσετε…

Σπασμένη Φλέβα

Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης

Σενάριο: Γιάννης Οικονομίδης – Βαγγέλης Μουρίκης

Πρωταγωνιστούν: Βασίλης Μπισμπίκης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Μπέττυ Αρβανίτη, Στάθης Σταμουλακάτος, Σοφία Κουνιά, Γιάννης Νιάρρος, Γιάννης Αναστασάκης, Ιωάννα Κολλιοπούλου, Κλέλια Ρένεση, Αναστασία Χατζηαθανασίου, Δημήτρης Καπετανάκος και η Μαρία Καλλιμάνη.

Συμμετέχουν: Βασίλης Κουκαλάνι, Βαγγέλης Αλεξανδρής, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Αργύρης Γκαγκάνης, Αλέκος Πάγκαλος, Γιώργος Κολλιόπουλος, Nectar De Leon, Σταύρος Μπένος, Δαυίδ Σταμούλος, Ελένη Μπούκλη