Το πείραμα Smart Aqkol… Ένα χωριό πρότυπο ψηφιακής διακυβέρνησης, ωστόσο οι κάτοικοι διχάζονται για τα οφέλη
Με την πρώτη ματιά, το Aqkol μοιάζει με πολλά άλλα χωριά στο Καζακστάν σήμερα: πρόχειρες κατασκευές, σκουριασμένες μεταλλικές πύλες και μουντά πολυκατοικίες που θυμίζουν το σοβιετικό παρελθόν και φανερώνουν το αβέβαιο οικονομικό μέλλον της χώρας. Ωστόσο, στην άκρη του χωριού, πάνω σε έναν λόφο με πεύκα, δεσπόζει ένας μεγάλος γκρι και λευκός κύβος: το κέντρο ελέγχου που συνδέει χιλιάδες χιλιόμετρα οπτικών ινών, αισθητήρων και τερματικών δεδομένων για να παρακολουθεί την καθημερινή ζωή των περίπου 13.000 κατοίκων του χωριού.
Αυτό είναι το κέντρο επιχειρήσεων του Smart Aqkol, μιας πιλοτικής προσπάθειας ψηφιακής αστικής υποδομής για το Καζακστάν. Κατά την επίσκεψή μου, ο Andrey Kirpichnikov, αναπληρωτής διευθυντής του Smart Aqkol, με υποδέχτηκε φορώντας μια μαύρη φόρμα Fila και αθλητικά παπούτσια. Σκάναρε το πρόσωπό του σε μια κονσόλα με το λογότυπο της Hikvision, της κινεζικής εταιρείας καμερών παρακολούθησης. Η πύλη άνοιξε με πράσινο φως, επιτρέποντάς μας να περάσουμε μέσα.
«Όλο το προσωπικό μας έχει πρόσβαση στο κτίριο μέσω μοναδικών Face ID», μου εξήγησε ο Kirpichnikov. Μας οδήγησε σε μια αίθουσα όπου μια μεγάλη οθόνη προέβαλε το διάγραμμα του χωριού. Τα δεδομένα που συλλέγει το Smart Aqkol προέρχονται από ηλιακούς συλλέκτες, μετρητές φυσικού αερίου, GPS σε οχήματα δημοσίων υπηρεσιών και κάμερες ασφαλείας.
Οι αναλυτές του κέντρου ελέγχου ενημερώνουν τον δήμαρχο για τη χρήση ενέργειας, τα ποσοστά φοίτησης στα σχολεία και ευρήματα που βοηθούν σε αστυνομικές έρευνες. «Βλέπω τεράστιο μέλλον σε ό,τι κάνουμε εδώ», είπε ο Kirpichnikov δείχνοντας έναν θερμικό χάρτη στην οθόνη. «Η ανάλυσή μας βελτιώνεται συνεχώς όσο αυξάνουμε τα σημεία συλλογής δεδομένων.»
«Προσπαθούμε να κάνουμε τη ζωή καλύτερη, πιο αποδοτική και ασφαλέστερη», πρόσθεσε. «Ποιος θα ήταν αντίθετος σε ένα τέτοιο έργο;»
Ψηφιακή διακυβέρνηση και γεωπολιτική στροφή
Το μεγαλύτερο μέρος των κατοικιών και υποδομών στο Aqkol παραμένει σοβιετικής εποχής. Το Smart Aqkol αποτελεί ένα πειραματικό όραμα για τις οικονομικές προοπτικές του Καζακστάν και τις φιλοδοξίες της τεχνοκρατικής ηγεσίας του. Τον Ιανουάριο 2019, όταν ο τότε πρόεδρος Nursultan Nazarbayev μίλησε στην έναρξη του έργου, περιέγραψε ένα μέλλον όπου οι δημόσιοι λειτουργοί θα διαχειρίζονται τη χώρα «σαν εταιρεία» μέσω διασυνδεδεμένων δημοτικών συστημάτων.
Το μοντέλο της έξυπνης πόλης είναι ελκυστικό για τους ηγέτες της πλούσιας σε πετρέλαιο χώρας που προσπαθεί να εκσυγχρονίσει την οικονομία της και να αποτινάξει τη φήμη για διαφθορά στον δημόσιο τομέα. Ωστόσο, αναλυτές επισημαίνουν ότι σηματοδοτεί επίσης στροφή προς συστήματα δημόσιας παρακολούθησης τύπου Κίνας.
Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, η συνεργασία του Καζακστάν με την Κίνα έχει ενισχυθεί ως αντίβαρο στην εξάρτηση από τη Ρωσία, την πρώην αποικιακή δύναμη της χώρας.
Η τεχνολογία προχωρά – οι ανάγκες των πολιτών παραμένουν
Οι πρωτοβουλίες έξυπνων πόλεων στο Καζακστάν δεν ξεκινούν από το μηδέν. Η χώρα έχει σημειώσει πρόοδο στον ψηφιακό μετασχηματισμό των δημόσιων υπηρεσιών και πλέον κατατάσσεται στη 2η θέση μεταξύ των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στον δείκτη ηλεκτρονικής διακυβέρνησης του ΟΗΕ (με πρώτη την Εσθονία). Η πρωτεύουσα Αστάνα έχει εξελιχθεί σε περιφερειακό κέντρο καινοτομίας στη χρηματοτεχνολογία.
Δεν είναι μόνο οι κρατικοί αξιωματούχοι που επιζητούν αυτά τα συστήματα. «Υπάρχει έντονη εγχώρια ζήτηση όχι μόνο από το κράτος αλλά και από τη μεσαία τάξη του Καζακστάν», δήλωσε η Erica Marat, καθηγήτρια στο U.S. National Defense University.
Τα συστήματα έξυπνων πόλεων θεωρείται ότι βελτίωσαν τα επίπεδα διαβίωσης και μείωσαν το έγκλημα στην Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες, ενώ υπόσχονται αύξηση της διαφάνειας στη δημόσια διοίκηση.
«Η κυβέρνηση ελπίζει ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να περιορίσουν φαινόμενα μικρής διαφθοράς», σημειώνει η Oyuna Baldakova, ερευνήτρια τεχνολογίας στο King’s College London. Αυτό θα ήταν μια ευπρόσδεκτη αλλαγή για το Καζακστάν, που σήμερα βρίσκεται στην 101η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες, σύμφωνα με τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς της Transparency International.
Πέρα από τον κεντρικό δρόμο του Aqkol, πολλοί δρόμοι παραμένουν χωρίς άσφαλτο. Ωστόσο, το πιλοτικό πρόγραμμα απέχει ακόμη από τις μεγάλες φιλοδοξίες που έχουν τεθεί. Ο Kirpichnikov ανέφερε πως μετά την εφαρμογή του συστήματος σημειώθηκε μείωση βίαιων εγκλημάτων και περιστατικών που σχετίζονται με αλκοόλ — όμως σε μια μικρή κοινότητα όπου τα ποσοστά εγκληματικότητας σπάνια ξεπερνούν μονοψήφια νούμερα, τέτοιες αλλαγές δύσκολα θεωρούνται ενδεικτικές.
Για να αποδείξει τη λειτουργικότητα των καμερών Smart Aqkol, η ομάδα μου έδειξε βίντεο αναπαράστασης εγκλημάτων που κατέγραψαν οι ίδιες οι κάμερες. Σε ένα βίντεο ένας άνδρας σήκωσε έναν άλλον ψηλά — περισσότερο θύμιζε σκηνή από το «Dirty Dancing» παρά επίθεση. Σε άλλο βίντεο ένας άνδρας κρατούσε ένα καλάσνικοφ ενώ μιλούσε στο κινητό του.
Σε κάθε περίπτωση εμφανίζονταν πολύχρωμοι κύκλοι και βέλη στην οθόνη για να επισημάνουν τα στοιχεία παράβασης — όπως η ανύψωση ή το όπλο — που εντόπισαν οι κάμερες.
Η καθημερινότητα πίσω από τα δεδομένα
Ο Kirpichnikov με ξενάγησε στη «situation room» του Smart Aqkol, όπου 14 αναλυτές παρακολουθούν ζωντανά τα σήματα από όλη την πόλη μπροστά σε μια γιγαντιαία LED οθόνη. Η ατμόσφαιρα θύμιζε περισσότερο συνοικιακό καφενείο παρά αίθουσα κρίσιμων αποφάσεων: οι αναλυτές σχολίαζαν τους γείτονες καθώς τους έβλεπαν στις κάμερες δρόμου.
Ο Kirpichnikov εξήγησε ότι οι κάτοικοι μπορούν να συνδέσουν τους μετρητές αερίου με τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς ώστε να πληρώνουν αυτόματα τους λογαριασμούς τους — κάτι που πολλοί χαρακτήρισαν ως σημαντική διευκόλυνση μετά από δεκαετίες αναμονής στις ουρές πληρωμών.
Για να αναδείξει τη δύναμη των αναλύσεων Smart Aqkol, ανέφερε πως εντόπισαν ότι η σχολική φοίτηση είναι χαμηλότερη στα παιδιά οικογενειών με κακή μόνωση στα σπίτια τους. Έδειξε μάλιστα τα τετράγωνα χρώματος μοβ στον χάρτη που απεικόνιζαν τις διαφορές στη θέρμανση ανά περιοχή.
«Αν εκσυγχρονίσουμε τα παλιά μας συστήματα θέρμανσης θα βελτιώσουμε βαθμούς στα σχολεία, υγεία κι επίπεδο διαβίωσης», υποστήριξε ο Kirpichnikov. Όμως οποιοσδήποτε κάτοικος θα μπορούσε να πει πως η κακή μόνωση είναι γνωστό πρόβλημα στις πολυκατοικίες — ειδικά τον χειμώνα όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν σχεδόν κάθε βράδυ.
Περπατώντας στο Aqkol γίνεται εμφανής η έλλειψη ασφαλτοστρωμένων δρόμων κι υποδομών πέρα από τον κεντρικό δρόμο. Κάποιες λάμπες δρόμου λειτουργούν αλλά άλλες όχι· ενώ το δημόσιο Wi-Fi λειτουργεί μόνο κοντά στα κυβερνητικά κτίρια παρά τις σχετικές πινακίδες σε όλο το χωριό.
Το χωριό διαθέτει επίσης δύο λεγόμενες θερμαινόμενες στάσεις λεωφορείου — κλειστούς χώρους με θερμαντικά σώματα για τους επιβάτες κατά τον σκληρό χειμώνα του Καζακστάν. Υποτίθεται πως παρέχουν Wi-Fi, θύρες φόρτισης κινητών και τηλεοράσεις μονής συχνότητας· όμως όταν πέρασα από μία συνάντησα τη Vera, ηλικιωμένη κάτοικο του Aqkol.
«Όλα αυτά έχουν καταστραφεί», μου είπε δείχνοντας σημάδια βανδαλισμού. «Μόνο η κάμερα έχει απομείνει πίσω.» Αναστέναξε: «Δεν ξέρω γιατί χρειαζόμαστε όλα αυτά όταν δεν έχουμε ούτε δρόμους ούτε τρεχούμενο νερό… Η τεχνολογία δεν κάνει καλύτερους τους ανθρώπους.»
Πηγή: codastory.com