Το “φόρουμ της Chevron”/ Η αναφορά Μητσοτάκη και το σχέδιο Τραμπ για την Αν. Μεσόγειο

Η είδηση που βγήκε στην -κατά τα άλλα ταραχώδη, έως και τοξική- αντιπαράθεση των πολιτικών αρχηγών στη Βουλή για την εξωτερική πολιτική προήλθε από μία ενδιαφέρουσα αναφορά του πρωθυπουργού. Και φαίνεται ότι ανοίγει ο δρόμος για μία προσπάθεια δημιουργίας νέου γεωπολιτικού περιβάλλοντος στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, υπό την “ομπρέλα” της Ουάσιγκτον, με προφανή στόχο την λειτουργία ενεργειακών διαύλων που θα διευκολύνουν τα σχετικά αμερικανικά σχέδια.

Η δήλωση του πρωθυπουργού ήταν η εξής: «Η Ελλάδα –είπε- επιδιώκει τη συνεννόηση με όλους τους γείτονες -το επαναλαμβάνω, με όλους τους γείτονές μας-, έχοντας πυξίδα τη νομιμότητα και ιδίως το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι στις προθέσεις μας το επόμενο διάστημα να καλέσουμε όλα τα παράκτια κράτη σε κοινή συνάντηση, σε ένα φόρουμ, όπου θα μπορούμε να εξετάσουμε από κοινού όλα όσα μας απασχολούν. Η Ελλάδα –κατέληξε – δεν έχει να φοβηθεί απολύτως τίποτα από το να καθίσει στο τραπέζι με οποιονδήποτε, να υπερασπιστεί τις θέσεις της, πάντα με σημείο αναφοράς το Δίκαιο της Θάλασσας».

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στο φόρουμ θα γίνει προσπάθεια να συμμετάσχουν, εκτός της Ελλάδας, η Κϋπρος, η Τουρκία, η Αίγυπτος, και η Λιβύη, πιθανώς και το Ισραήλ, αν και είναι δύσκολο έως απίθανο να δεχτεί ο Ταγίπ Ερντογάν να βρεθεί στο ίδιο τραπέζι με τον Μπενιαμίμ Νετανιάχου.

Όπως επισημαίνεται από διπλωματικές πηγές, η αμερικανική πλευρά το τελευταίο διάστημα «ενθαρρύνει» τις χώρες της περιοχής να λύσουν τις μεταξύ τους εκκρεμότητες που αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας στον ενεργειακό, κυρίως, τομέα. Αφενός το αμερικανικό LNG, αφετέρου η εμπλοκή αμερικανικών εταιρειών σε έρευνες για υδρογονάνθρακες (οι οποίες είναι αμφίβολο αν θα προχωρήσουν όσο εκκρεμεί ο καθορισμός θαλασσίων ζωνών…) είναι δύο από αυτά τα θέματα.

Καταλύτες Chevron και Exxon

Η διοίκηση Τραμπ επιδιώκει να αξιοποιήσει το -όπως εκτιμά- θετικό μομέντουμ της συμφωνίας για τη Γάζα, αλλά και της Διακήρυξης του Σαρμ Ελ Σέϊχ, ώστε να φέρει στο τραπέζι του διαλόγου τις παραπάνω χώρες. Οι ίδιες πηγές αποκαλούν χαρακτηριστικά τη συγκεκριμένη προσπάθεια ως το “φόρουμ της Chevron”, εξηγώντας ότι σκοπός της Ουάσιγκτον είναι να διευκολύνει τον αμερικανικό πολυεθνικό κολοσσό να προχωρήσει γρήγορα τον σχεδιασμό του για έρευνες και αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η αμερικανική εταιρεία έχει ήδη εξασφαλίσει συμβόλαια ερευνών σε τεμάχια νοτίως της Κρήτης, όσο και στην ΑΟΖ της Λιβύης, ενώ έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον και για άλλα στην ευρύτερη περιοχή.

Η Ουάσιγκτον γνωρίζει πως για να επιταχυνθεί ο σχεδιασμό της Chevron, αλλά και της Exxon (που επίσης ενδιαφέρεται για τεμάχια στις ΑΟΖ των παράκτιων κρατών), πρέπει να αρθούν εμπόδια που προκύπτουν από εντάσεις μεταξύ Ελλάδας- Τουρκίας, Τουρκίας- Κύπρου, Τουρκίας- Αιγύπτου, και, φυσικά, αυτές που αφορούν το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Ως εκ τούτου, η πρωτοβουλία που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός έχει όχι μόνο το “πρασινο φως” των ΗΠΑ, αλλά επί της ουσίας καθοδηγείται από αυτές.

Αναμένοντας την Γκίλφοϊλ

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι με την άφιξη της νέας Αμερικανίδας πρέσβειρας στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, εκτιμάται ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις σε αυτή την κατεύθυνση. Στο ίδιο μήκος κύματος όσον αφορά την επίλυση των εκκρεμοτήτων στην περιοχή, φέρεται να κινείται και η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κυβερνητικές πηγές, από την άλλη, αφήνουν να εννοηθεί πώς με την χτεσινή αναφορά του, ο πρωθυπουργός επιδιώκει ένα διπλό στόχο. Αφενός ανοίγει τη συζήτηση στο εσωτερικό της χώρας ενόψει των επικείμενων εξελίξεων και εμφανίζεται ως ο έχων την πρωτοβουλία των κινήσεων. Αφετέρου, στο εξωτερικό στέλνει μήνυμα προς κάθε πλευρά ότι η Αθήνα είναι πρόθυμη να συμμετέχει στην επίλυση αυτών των θεμάτων, δεν αποτελεί παράγοντα κωλυσιεργίας.

Εάν κρίνει κανείς, πάντως, από την ένταση που επικράτησε στη συζήτηση στη Βουλή, εγείρονται ερωτηματικά για συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων, ειδικά καθώς έχουμε ήδη εισέλθει σε μακρύ προεκλογικό χρόνο.

Ωστόσο, όλα αυτά τελούν υπό αυστηρές προϋποθέσεις: πρώτη, ότι η Άγκυρα θα δεχτεί να συμμετάσχει στο πλαίσιο των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου για τη θάλασσα, κάτι που δεν δέχεται εδώ και πολλά χρόνια, ενώ ο “διάβολος στις λεπτομέρειες” είναι ότι και η Ουάσιγκτον δεν συμμερίζεται αυτούς τους κανόνες και δρα κυρίως επιχειρηματικά και γεωπολιτικά, και όχι σε πλαίσιο διεθνούς δικαίου, δεύτερη, ότι θα συναινέσουν οι δύο πλευρές της Λιβύης (Τρίπολη και Βεγγάζη), αλλά και θα εγκαταλειφθεί το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, κάτι που μοιάζει δύσκολο. Παράλληλα, πρέπει να αρθούν εμπόδια που προκύπτουν από τις επί μέρους σχέσεις κρατών της περιοχής, αν και δεν έχει αποσαφηνιστεί ποιά θα είναι αυτά τα παρακτια κράτη: για παράδειγμα, θα κληθεί και η Συρία του Αλ Τζολάνι που ελέγχεται από την Τουρκία;