Τεχνητή νοημοσύνη: Έρχεται έκρηξη ή φούσκα δισεκατομμυρίων;

Η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη απέδειξε ότι μπορεί να δημιουργεί κώδικα, εικόνες, ακόμη και να αποφέρει σημαντικά έσοδα. Αυτό που δεν έχει αποδείξει ακόμα είναι αν τα έσοδα μπορούν να αυξηθούν τόσο γρήγορα ώστε να δικαιολογήσουν τα τρισεκατομμύρια δολάρια που επενδύει η εταιρική Αμερική στην AI. Οι αγορές βλέπουν το ξεκίνημα ενός νέου υπερκύκλου, ενώ οι σκεπτικιστές επισημαίνουν πόσο εύκολα μπορεί να καταρρεύσει η αισιοδοξία. Η μεγάλη ερώτηση παραμένει: βρισκόμαστε μπροστά σε μια άνθηση ή σε μια φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης;

Από τη Wall Street μέχρι τις αίθουσες συνεδριάσεων των επιχειρήσεων, η συζήτηση διχάζεται. Η μία πλευρά δείχνει τα πραγματικά κέρδη από τον τομέα των “εργαλείων” — ημιαγωγοί, μνήμες, δίκτυα, υπηρεσίες cloud — και τους πελάτες που πληρώνουν για AI ως μέρος της υποδομής. Οι υποστηρικτές λένε ότι η AI δεν είναι απλώς ένα κόλπο. Η άλλη πλευρά εστιάζει στο χάσμα ανάμεσα στη θεωρητική δυναμικότητα και την αποδεδειγμένη εμπορική αξιοποίηση: data centers που έχουν κρατηθεί για χρόνια, ενώ οι επιχειρήσεις προσκρούουν σε ελέγχους διακυβέρνησης, ανωνυμοποιημένα δεδομένα και διαδικασίες που δεν ξεφεύγουν ποτέ από το στάδιο του εργαστηρίου, ακόμα κι όταν οι ουρές παραγγελιών και οι ανάγκες ενέργειας διογκώνονται.

Μια προσέγγιση είναι να διαχωρίσουμε τη “φυσική” από τα οικονομικά. Η “φυσική” αφορά τους υποσταθμούς, τους μετασχηματιστές και τις συστοιχίες εξοπλισμού — ό,τι μπορείς να αγγίξεις με ατσάλινα παπούτσια. Τα οικονομικά είναι τα πολυετή συμβόλαια, οι προβλέψεις και η δυναμική της αφήγησης — ό,τι μοιάζει με χρήμα μέχρι να μην είναι πια. Όταν αυτά ευθυγραμμίζονται, έχουμε μια βιομηχανική ανάπτυξη που αυτοχρηματοδοτείται. Όταν όχι, ξεκινά η δύσκολη πορεία με άφθονη τριβή και προσεκτικές διατυπώσεις στις τηλεδιασκέψεις αποτελεσμάτων που οδηγούν τους αναλυτές πίσω στα πρακτικά («ακολουθία υλοποιήσεων», «ετοιμότητα πελατών», «διαχείριση επενδύσεων», «αναγνώριση εσόδων σε επόμενα τρίμηνα»).

Ακόμη και ο Sam Altman, διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, προειδοποίησε ότι οι επενδυτές είναι «υπερβολικά ενθουσιασμένοι». Τον Αύγουστο του 2025, δήλωσε ότι οι αγορές τρέχουν μπροστά από την πραγματικότητα — και πως πάντα ακολουθεί “hangover” όταν τα κεφάλαια ρέουν πιο γρήγορα από ό,τι δικαιολογεί η τεχνολογία. «Όταν δημιουργούνται φούσκες, έξυπνοι άνθρωποι ενθουσιάζονται υπερβολικά με έναν πυρήνα αλήθειας», είπε — θεωρώντας ότι η AI βρίσκεται ακριβώς σε αυτή τη φάση.

Τα δεδομένα δείχνουν το ρίσκο

Η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι εξίσου ευθύβολη. Έρευνα του MIT διαπίστωσε ότι το 95% των εταιρικών έργων παραγωγικής AI δεν έχουν αποφέρει κέρδος — ποσοστό που έρχεται σε αντίθεση με τις τρισεκατομμυρίων προσδοκίες της αγοράς.

Δύο εταιρείες αποτυπώνουν καλύτερα τον διχασμό μεταξύ άνθησης και φούσκας. Η Nvidia αποδεικνύει ότι υπάρχουν ήδη πραγματικά κέρδη στην AI, με ιστορικά έσοδα data center ($46,7 δισ. το δεύτερο τρίμηνο του 2025) και προβλέψεις που μετατρέπουν κάποτε εξωπραγματικούς αριθμούς σε νέα κανονικότητα — παρόλο που η ανάπτυξη άρχισε να δείχνει σημάδια επιβράδυνσης μετά από πρωτοφανή πορεία.

Αντίθετα, η Oracle δείχνει πόσο φουσκωμένες μπορεί να γίνουν οι μελλοντικές προσδοκίες — με ένα backlog που εκτοξεύτηκε λόγω συμφωνίας πέντε ετών ύψους $300 δισ. με την OpenAI που ξεκινά το 2027 και εξηγεί μεγάλο μέρος της ξαφνικής ανόδου εσόδων της.

Ανάλογα με το ποια ιστορία προβάλλεις περισσότερο, η AI μοιάζει είτε με άνθηση μιας γενιάς είτε με φούσκα έτοιμη να σκάσει. Οι δύο εταιρείες αναδεικνύουν την ένταση στο επίκεντρο του debate: μια εισπράττει τώρα, άλλη στηρίζεται στις υποσχέσεις για το αύριο. Η τεχνολογία λειτουργεί, αλλά ο ρυθμός εμπορευματοποίησης ίσως δεν συμβαδίζει με τη ροή κεφαλαίων.

Η εικόνα μέσα από τους αριθμούς

Τα εντυπωσιακά τρίμηνα των κατασκευαστών chip ενισχύουν το σενάριο των άμεσων εσόδων. Οι cloud πλατφόρμες αποδίδουν μεγάλο μέρος της ανάπτυξής τους στην AI, καθιστώντας την υιοθέτηση αναπόσπαστη. Παράλληλα όμως, οι κρατήσεις δυναμικότητας ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων υποστηρίζουν την ανάγκη για προσοχή.

Η απάντηση βρίσκεται στη λεπτομέρεια: κεφάλαια που μετατρέπονται σε έσοδα, κόστη που διαμορφώνονται σε βιώσιμες τιμές και φιλοδοξίες που ξεπερνούν τα τελευταία εμπόδια υιοθέτησης.

Είναι λοιπόν φούσκα ή άνθηση; Η απάντηση εξαρτάται από τη μετατροπή και τον χρονισμό. Αν τα βασικά “μηχανάκια” της AI (chip, μνήμες, δίκτυα, cloud κλπ.) συνεχίσουν να μετατρέπουν επενδύσεις σε έσοδα ενώ μειώνεται το μοναδιαίο κόστος, τότε μιλάμε για έναν ανθεκτικό κύκλο υποδομών — περισσότερο σαν την άνθηση του mobile ή του cloud παρά σαν επανάληψη του dot-com. Μια φούσκα στην περιφέρεια και μια άνθηση στον πυρήνα μπορούν να συνυπάρχουν στα διαφορετικά επίπεδα του οικοσυστήματος.

Οι αγορές τιμολογούν χρόνια διψήφιου ρυθμού αύξησης ζήτησης για cloud AI· συνεχή ζήτηση για premium accelerators και υψηλής ταχύτητας μνήμη· αλλά και ένα δεύτερο κύμα λογισμικού που θα αποφέρει έσοδα πέρα από τον αρχικό εντυπωσιασμό. Το βλέπουμε στα backlogs και στις κρατήσεις χωρητικότητας που αντιμετωπίζονται σχεδόν σαν μετρητά.

Οι κίνδυνοι μιας πιθανής «έκρηξης»

Ηγεσία υπάρχει σε λίγους παίκτες· όταν ένας ηγέτης «βήξει» — χαμηλότερη συνεισφορά AI ή μετατόπιση στις προβλέψεις — οι δείκτες κλονίζονται άμεσα. Αυτή η ευθραυστότητα δεν αποτελεί απόδειξη φούσκας αλλά υπενθύμιση ότι πολλά κεφάλαια βασίζονται στις κινήσεις λίγων εταιρειών.

Αν «σκάσει» η αγορά δεν θα θυμίσει το blackout του 2000 στο dot-com· απλώς οι προσδοκίες θα τρέχουν πιο γρήγορα από τις δυνατότητες των data centers. Τα πρώτα σημάδια θα φανούν στα υποσημειώσεις: το μερίδιο ανάπτυξης cloud λόγω AI σταματά να αυξάνεται· τα έσοδα που βασίζονται σε μεγάλα backlogs καθυστερούν περισσότερο από το αναμενόμενο.

Οι εφαρμογές θα δεχτούν πρώτες το πλήγμα· ακολουθούν τα λιγότερο κρίσιμα τμήματα υποδομών. Ο φυσικός εξοπλισμός θα παραμείνει — αυτό που θα αλλάξει είναι οι αποτιμήσεις.

Πώς φτάσαμε εδώ – Διαφορές με το παρελθόν

Η εκτίναξη της AI οφείλεται στη σύμπτωση δύο καμπυλών: η ωριμότητα των μοντέλων συνέπεσε χρονικά με την ολοκλήρωση κρίσιμων έργων εκσυγχρονισμού δεδομένων/ασφάλειας στους πελάτες. Ταυτόχρονα, οι μεγαλύτεροι αγοραστές «κλείδωσαν» χρόνια δυναμικότητας (chip, ισχύς, γη), μετατρέποντας μια αφηρημένη ιστορία σε βιομηχανικό σχέδιο.

Τα τελευταία χρόνια κυριάρχησαν τρεις φάσεις: έλλειψη (scarcity), επέκταση (scale) κι έπειτα αυστηρός έλεγχος (scrutiny). Η έλλειψη έκανε τα χρονοδιαγράμματα παράδοση προϊόντος πολύτιμα: αν μπορούσες να παραλάβεις κορυφαίους accelerators μπορούσες άμεσα να τους διαθέσεις στην αγορά. Ακολούθησε επέκταση καθώς τα clouds ανέπτυξαν ειδικές υποδομές AI παντού· πολλές πλατφόρμες απέδωσαν διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης στις υπηρεσίες AI — στοιχεία ορατά στα πρακτικά των αναλυτών.

Τώρα βρισκόμαστε στη φάση της αυστηρότερης αξιολόγησης: οι πελάτες εξετάζουν συνολικό κόστος ιδιοκτησίας (TCO), καθυστέρηση (latency), αξιοπιστία και διακυβέρνηση. Μέσα στις επιχειρήσεις, τα πιλοτικά έργα διαχωρίζονται: κάποια αλλάζουν ουσιαστικά τις εργασιακές ροές (P&L), άλλα εντυπωσιάζουν μόνο στις παρουσιάσεις αλλά αποτυγχάνουν στην παραγωγή.

Τι διαφέρει από το 1999; Τα σημερινά θεμέλια της αγοράς

Τρεις βασικές διαφορές ξεχωρίζουν σήμερα: Πρώτον, υπάρχουν ήδη κέρδη στον πυρήνα — chips και clouds παράγουν ρευστότητα που χρηματοδοτεί νέα κύματα επένδυσης χωρίς εξάρτηση από εύθραυστη χρηματοδότηση μέσω μετοχών.

Δεύτερον, οι υποδομές είναι χειροπιαστές κι εξαρτώνται από την ενέργεια: ακόμα κι αν συμπιεστούν τα περιθώρια κέρδους ή μειωθούν οι πολλαπλασιαστές αξίας (multiples), data centers και υποσταθμοί παραμένουν ως περιουσιακά στοιχεία για τον επόμενο κύκλο.

Τρίτον, η καμπύλη κόστους πέφτει γρήγορα: καλύτεροι accelerators, πιο πυκνή HBM μνήμη και έξυπνοι schedulers μειώνουν συνεχώς το κόστος ανά μονάδα χρήσιμης ισχύος. Αυτή η φάση μπορεί να υπερεκτιμήσει τη ζήτηση λόγω υψηλών κεφαλαιουχικών επενδύσεων — αλλά δεν βασίζεται μόνο στο hype ή στα clicks όπως στο dot-com.

Το αισιόδοξο σενάριο – Απόδοση & αυτοτροφοδότηση

Το bull case βασίζεται στη μετατροπή κεφαλαίου σε έσοδα στα επίπεδα chip/cloud κι έπειτα σε παραγωγικότητα στο επίπεδο εφαρμογής. Ο ρυθμός πτώσης του κόστους («slope») διευρύνει τις περιπτώσεις χρήσης που συμφέρουν οικονομικά· όταν αυτές οι γραμμές κινούνται σωστά, δημιουργείται ένας αυτοτροφοδοτούμενος κύκλος: τα κέρδη χρηματοδοτούν νέες εγκαταστάσεις· περισσότερες εγκαταστάσεις μειώνουν περαιτέρω το κόστος· χαμηλότερο κόστος ανοίγει νέες αγορές — ένας φαύλος κύκλος ανάπτυξης.

Στον πυρήνα, τα ταμεία γεμίζουν συνεχώς: data-center chips πωλούνται όσο γρηγορότερα παράγονται· πελάτες υιοθετούν νέες αρχιτεκτονικές αυξάνοντας τα κόστη αλλαγής παρόχου προς όφελος όσων παραδίδουν μαζικά λύσεις.

Στο μέσο της αλυσίδας αξίας (stack), τα clouds έχουν πλέον περάσει από το στάδιο του πειραματισμού στο τιμολογήσιμο προϊόν — με σημαντικό ποσοστό ανάπτυξης λόγω φορτίων εργασίας σχετικών με την AI.

Υπάρχει επίσης μονοπάτι εξάρτησης: όταν μια επιχείρηση έχει στήσει pipelines δεδομένων & ασφάλειας για workflows εμπλουτισμένα με AI δύσκολα κάνει πίσω – στόχος δεν είναι η τελειότητα αλλά «αρκετά καλό στη σωστή τιμή». Καθώς οι χρήσεις ξεπερνούν την πρωτοτυπία (copilots που εξοικονομούν ώρες εργασίας ή support agents που μειώνουν χρόνο επίλυσης), οι σχετικές δαπάνες εδραιώνονται στον προϋπολογισμό.

Το σενάριο-«αρκούδα»: Οι καθυστερήσεις & ο κίνδυνος υπερεπένδυσης

Το απαισιόδοξο σενάριο δεν λέει πως η AI δεν κάνει τίποτα· λέει πως το χρήμα καταφθάνει βάσει συμβολαίων (χρέος-αποσβέσεις-ενοίκια-ρεύμα), ενώ η εμπορευματοποίηση κολλά στη διαδικασία προμήθειας-ενσωμάτωσης-διακυβέρνησης. Αυτή η χρονική ασυμφωνία πιέζει πρώτα τις αποτιμήσεις των εταιρειών γιατί οι τιμές αντιδρούν πολύ πριν ολοκληρωθούν έργα data center.

Υπάρχει επίσης συγκέντρωση κινδύνου στους λίγους μεγάλους παίκτες: μια αλλαγή στη διατύπωση προβλέψεων μπορεί να οδηγήσει σε αναταράξεις στους χρηματιστηριακούς δείκτες. Όταν εμφανίζονται όροι όπως «sequencing» ή «customer digestion», η αγορά ερμηνεύει καθυστέρηση — κι αυτό αντανακλάται αμέσως στις τιμές.

Ο κίνδυνος υπερεπένδυσης εμφανίζεται όταν ολοκληρώνονται οι αποσβέσεις αλλά δεν υπάρχουν αρκετά πληρωμένα workloads. Ξεκινά στα περιθώρια: πελάτες χρησιμοποιούν χωρητικότητα αλλά επιλέγουν παλαιότερο hardware λόγω κόστους· μειώνεται η χρήση premium instances· προσφέρονται εκπτώσεις για να διατηρούνται γεμάτα τα clusters.

Eμπόδια – Ενέργεια & πολιτική

Η ενέργεια αποτελεί τη νέα “αλυσίδα εφοδιασμού”. Ουρές σύνδεσης στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας ή αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών μπορούν να καθυστερήσουν έργα κατά τρίμηνα. Τα έσοδα ακολουθούν τη διαθεσιμότητα ενέργειας κι όχι τις ανακοινώσεις τύπου. Παγκοσμίως εκτιμάται ότι η ζήτηση ισχύος των data centers θα υπερδιπλασιαστεί ως το τέλος της δεκαετίας· στις ΗΠΑ μπορεί να φτάσει σχεδόν το 10% του συνολικού φορτίου έως το 2030.

Οι κανονιστικές απαιτήσεις δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση:. Στην Ευρώπη εφαρμόζονται νέες υποχρεώσεις για πάροχους γενικής χρήσης μοντέλων AI αυξάνοντας κύκλο υλοποίησης και σταθερό κόστος. Εντός επιχειρήσεων παραμένουν δύσκολες εργασίες όπως καθαρισμός δεδομένων ή επανασχεδιασμός workflows – έτσι CFOs προτιμούν να χρηματοδοτούν βασικές υποδομές αντί για πειραματισμούς εφαρμογών.

Tι πρέπει να προσέξουμε στη συνέχεια;

Ο κύκλος hype τελείωσε – τώρα ξεκινά ο λογιστικός κύκλος. Αυτό που έχει σημασία είναι αν “φυσική” κι οικονομικά ευθυγραμμίζονται: χωρητικότητα παραγγέλλεται-παραδίδεται-ενεργοποιείται μόνο αν αξιοποιείται εμπορικά χωρίς διάβρωση περιθωρίων κέρδους στην πορεία προς την ανάπτυξη.

Η μεγάλη δοκιμασία μετατροπής:. Μπορεί ο κλάδος να μετατρέψει megawatts & μέταλλο σε σταθερά υψηλής ποιότητας έσοδα πιο γρήγορα απ’ όσο καταναλώνονται από αποσβέσεις/κανονισμούς/καθυστερήσεις δικτύου;

Mετατροπή capex σε έσοδα:. Το παν είναι η χρήση – premium instances πρέπει να δουλεύουν πολλές ώρες πραγματικά κι όχι μόνο να γεμίζουν τίτλους ειδήσεων. Οι λίστες αναμονής πρέπει να μικραίνουν επειδή καλύφθηκε η ζήτηση κι όχι επειδή χάθηκε ο ενθουσιασμός. Τα έσοδα cloud πρέπει όχι μόνο ν’ αυξάνονται γενικά αλλά συγκεκριμένα λόγω υπηρεσιών AI χωρίς διάβρωση μικτού περιθωρίου κέρδους.

Bιωσιμότητα & αξία στην αλυσίδα

Bιωσιμότητα:. Τα backlogs & κρατήσεις χωρητικότητας γίνονται πραγματικά χρήματα μόνο όταν εκδίδονται τιμολόγια κι εισρέει ρευστό σύμφωνα με τον χρονισμό της Wall Street — όσο μεγαλύτερη εξάρτηση υπάρχει από λίγους πελάτες τόσο πιο δυαδικός γίνεται ο ρυθμός είσπραξης εσόδων.

Mονάδες κόστους & τιμολογιακή δύναμη:. Κόστη & τιμές πρέπει ν’ ανταμώνουν καθώς μεγαλώνει ο όγκος χρήσης – στόχος είναι λιγότερες χαμένες διεργασίες & έξυπνη δρομολόγηση ώστε κάθε query κοστίζει λιγότερο κάθε τρίμηνο χωρίς διάβρωση περιθωρίου κέρδους ανά χρήση.

Aξία ανά επίπεδο:. Υποδομές κρατούν μεγαλύτερη αξία όταν υπάρχει ενεργειακή σπανιότητα & εξοπλισμός ειδικού σκοπού δύσκολα αντικαθίσταται φτηνότερα – τότε chips-HBM-advanced cooling-γη-ρεύμα έχουν μεγαλύτερη σημασία απ’ όνομα μάρκετινγκ· πλατφόρμες (clouds/hosts) κρατούν αξία όταν αυξάνεται το κόστος αλλαγής παρόχου ενώ υπηρεσίες AI συνδυάζονται σε πακέτα· εφαρμογές κρατούν αξία μόνο όταν αντικαθιστούν εργασία αντί απλώς να “στολίζουν” workflows – «κόψαμε βήματα», «μειώσαμε χρόνους», «καταργήσαμε ουρές/άδειες» είναι βιώσιμες αφηγήσεις εφαρμογής ενώ αν προσφέρουν μόνο ευχαρίστηση χωρίς ουσιαστικό όφελος θα περικοπούν μόλις χρειαστεί περιστολή δαπανών.

Kρίσιμες ημερομηνίες & καταλύτες

Eπιχειρησιακά αποτελέσματα hyperscalers/chip makers:. Θα δείξουν αν συνεχίζεται η ανάπτυξη λόγω AI και αν χρειάζονται αναθεωρήσεις capex – όταν ανάπτυξη επιταχύνεται ενώ capex μειώνεται έχουμε ένδειξη boom· όταν πέφτουν μαζί έχουμε επιβράδυνση/κόπωση αγοράς.
Kανονιστικές αλλαγές:. Επηρεάζουν χρονοδιαγράμματα – στην Ευρώπη νέοι κανόνες για μοντέλα γενικής χρήσης αυξάνουν fixed costs/κύκλο υλοποίησης ενώ περιορισμοί εξαγωγής chips καθορίζουν ποιος αγοράζει τι.
Bασικές εγκρίσεις/λειτουργίες δικτύου:. Εγκρίσεις utilities–λειτουργίες interconnect–ενεργοποίηση υποσταθμών ανά περιοχή συχνά κάνουν τη διαφορά στην υλοποίηση έργων.

Tελικός απολογισμός – άνθηση ή φούσκα;

Aυτό που βλέπουμε σήμερα μοιάζει λιγότερο με dot-com bubble και περισσότερο με έκρηξη υποδομών όπου υπάρχουν θύλακες υπερβολής.
Στον πυρήνα λειτουργούν πραγματικές επιχειρήσεις που παράγουν πραγματικά χρήματα ενώ στην περιφέρεια προσδοκίες τρέχουν συχνά πιο γρήγορα απ’ όσο μπορούν ν’ ανταποκριθούν πελάτες ή ενεργειακά δίκτυα.
Aν συνεχίσουν οι συνεισφορές cloud-AI–αν μετατραπούν on time backlogs–κι αν συνεχίσει πτώση μοναδιαίου κόστους–τότε εκ των υστέρων θα φαίνεται προφανής μια εποχή άνθησης.
Αν υπάρξει καθυστέρηση αναγνωρίσεων–αν στοιβάζονται εμπόδια ενέργειας/πολιτικής–οι πιέσεις θα φανούν πρώτα στις μετοχές πριν φανούν στους υποσταθμούς.
Όπως κι αν εξελιχθεί όμως–rack–μετασχηματιστές–οπτικές ίνες δεν πρόκειται να εξαφανιστούν – έτσι αυτή η συζήτηση αφορά τελικά τη μετατροπή & τον ρυθμό υλοποίησης κι όχι την πίστη στην τεχνολογία.

Πηγή: qz.com