Γάζα: Μπορεί να εφαρμοστεί πλήρως το σχέδιο Τραμπ; Ο καθηγητής Ν. Κοσματόπουλος απαντά στο libre
Με το διπλωματικό-και όχι μόνο-πυρετό να ανεβαίνει κατακόρυφα ζητήσαμε από τον Νικόλα Κοσματόπουλο, καθηγητή Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, τη δική του ματιά σε ότι συμβαίνει σήμερα στο καυτό μέτωπο της Μέσης Ανατολής και κυρίως στη δοκιμαζόμενη Παλαιστίνη.
Ο Ελληνας καθηγητής προχωρά σε μία βαθιά ανάλυση της κατάστασης αναδεικνύοντας παραμέτρους που τις περισσότερες φορές μένουν μακριά από τα φώτα του ελληνικού Τύπου.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
–Η Χαμάς αποδέχτηκε να εκτελέσει το πρώτο μέρος του σχεδίου Τραμπ. Γιατί πιστεύεις ότι κατέληξε σ’ αυτήν την απόφαση;
Πρώτα απ’ όλα θα μου επιτρέψεις μερικές επισημάνσεις ήδη στη διατύπωση της ερώτησης. Καταρχάς, η Χαμάς δεν πήρε μόνη της την απόφαση. Διαβουλεύσεις έγιναν σε ολόκληρη την αντιστασιακή συμμαχία της Παλαιστίνης, μαζί δηλαδή με την Ισλαμική Τζιχάντ, το Λαϊκό Μέτωπο και το Δημοκρατικό Μέτωπο, αλλά και την παλαιστινιακή διασπορά και φυσικά τον λαό της Γάζας. Δευτερον, δεν πρόκειται ακριβώς για σχέδιο “Τραμπ”.
Εδώ και τουλάχιστον 22 μήνες, αν όχι από τις 10 Οκτώβρη 2023, η Αντίσταση είχε προτείνει κι αποδεχτεί πολλά από αυτά τα σημεία του σχεδίου όπως η ανταλλαγή αιχμαλώτων από τις δυο μεριές. Η γενοκτονία θα μπορούσε να έχει αποτραπεί αν είχαν συμφωνήσει οι Ισραηλινοί στην πρόταση αλλά προφανώς το Ισραήλ είχε κι ακόμα έχει στόχο την καταστροφή της Γάζας και την εθνοκάθαρση της από τους ντόπιους πληθυσμούς της.
Το Ισραήλ ανακουφίζεται με την εν λόγω συμφωνία γιατί με την πολεμική προσπάθεια δεν κατάφερε να επιβάλλει τους όρους του
Τρίτον, το Ισραήλ επίσης αποδέχθηκε να συνομιλήσει με μια οργάνωση που μέχρι σήμερα ισχυριζόταν ότι την έχει εξαφανίσει στρατιωτικά. Προφανώς, το ότι η Χαμάς κάθεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αποτελεί ήττα του Ισραήλ, τόσο στρατιωτικά όσο και διπλωματικά. Για αυτό άλλωστε το σημείο περί αφοπλισμού πρόκειται για όνειρο καλοκαιρνιής νυκτός. Με άλλα λόγια, η υλική βάση του σχεδίου αυτήν την στιγμή δεν είναι μόνο η παγκόσμια κατακραυγή και η επιθυμία του πλανήτη να σταματήσει η γενοκτονία, αλλά και η αποτυχία του Ισραήλ να πετύχει τους στρατιωτικούς του στόχους.
Το Ισραήλ, παρά την παντοδυναμία που ισχυρίζεται ότι έχει στο στρατιωτικό επίπεδο, δεν έχει καταφέρει να εξαφανίσει την Αντίσταση και να επιβάλλει τους δικούς του όρους, στρατιωτικούς και πολιτικούς στην Παλαιστίνη αλλα ούτε στον Λίβανο και την Υεμένη, ούτε καν στο Ιράκ και το Ιράν. Εχει ηττηθεί συμβολικά, διπλωματικά και πολιτικά στον υπόλοιπο πλανήτη. Μ’ αυτήν την έννοια η αντίσταση αποδέχτηκε αυτά που μπορούσε να αποδεχτεί αφήνοντας ανοικτά αυτά που θεωρεί κόκκινες γραμμές όπως τον ένοχο για εγκλήματα πολέμου Μπλερ και τον αφοπλισμό της. Έπαιξε ρόλο σ’ αυτό η παρουσία εγγυητριών δυνάμεων πέρα των ΗΠΑ, όπως το Κατάρ, η Τουρκία και η Αίγυπτος.
Ο ρόλος τους είναι να φροντίσουν να μην γίνει στην Γάζα αυτό που γίνεται στον Λίβανο όπου η εκεχειρία έχει μετατραπεί σε πράσινο φως στο ισραήλ να δολοφονεί κατά το δοκούν με αποτέλεσμα ήδη πάνω από 400 νεκρους.
–Υπάρχει μία αίσθηση ότι το Ισραήλ χαίρεται -πολύ περισσότερο από την άλλη πλευρά- την εν λόγω συμφωνία. Μπορείς να εξηγήσεις το γιατί;
Καταρχάς να πούμε ότι όντως όλο το Ισραήλ πήγε πόλεμο. Δεν τον στηρίζει μόνο η κυβέρνηση Νετανιάχου αλλά και η συντριπτική πλειοψηφία των Ισραηλινών. Η πλειοψηφία των Ισραηλινών συμφωνεί με τη γενοκτονία και την εθνοκάθαρση των Παλαιστίνιων από τη Γάζα και τη Δυτική Οχθη. Δεν θα έλεγα ότι το Ισραήλ χαίρεται.
Ανακουφίστηκε ίσως κι ελπίζει, ταιριάζουν καλύτερα. Το Ισραήλ ανακουφίζεται με την εν λόγω συμφωνία γιατί με την πολεμική προσπάθεια δεν κατάφερε να επιβάλλει τους όρους του. Οσο συνεχιζόταν ο πόλεμος, το Ισραήλ έχανε σε αξιοπιστία να επιβάλλει τους σκοπούς του στους Παλαιστίνιους και στον πλανήτη.
Εχανε τον πόλεμο παρόλο που φόρτωνε τα νεκροταφεία με χιλιάδες νεκρούς μεταξύ των οποίων παιδιά και γυναίκες. Το φαινόμενο αυτό στην ιστορία δεν είναι μοναδικό. Η Νότια Αφρική, πριν καταρρεύσει, φαινόταν ότι νικούσε παντού. Το ίδιο συνέβη και με τις ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Οπως είπε τότε ένας οξυδερκής σχολιαστής, οι ΗΠΑ πήγαιναν από τη μία νίκη μέχρι την άλλη και μέχρι την τελική ήττα.
Το Ισραήλ έχει ηττηθεί στο επίπεδο της παγκόσμιας συνείδησης, η Παλαιστίνη είναι πια μία κοινή γραμματική μέσα από την οποία εκφράζονται όχι μόνο αντιαποικιακοί αγώνες στον Παγκόσμιο Νότο και άλλοι αγώνες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Από τη Γαλλία της γενικής απεργίας μέχρι το Μαρόκο των διαδηλώσεων, την Τυνησία, την Ελλάδα, την Μαλαισία, τη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική και αλλού. Η Παλαιστίνη αποτελεί πια όχημα της αδήριτης ανάγκη για αναμόρφωση των παγκοσμίων θεσμών μεταξύ των οποίων και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του βέτο αλλά και του διεθνούς δικαίου και των δικαστηρίων.
Η συμφωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο σύνολό της. Πολλά κομμάτια της είναι υπερβολικά… Υπάρχουν και άλλοι όροι που είναι εξωφρενικοί και αδιανόητοι
Το Ισραήλ ελπίζει ότι μπορει να μην σεβαστεί και να αθετήσει την συμφωνία. Οπως κάνει με την εκεχειρία με τον Λίβανο την οποία πρακτικά το Ισραήλ παραβιάζει όποτε θέλει. Μόλις προχτές είχαμε την δολοφονία ηλικιωμένου ζευγαριού στο Λίβανο από ένα drone του Ισραήλ μέσα στο αυτοκίνητο τους σε ένα πολυσύχναστο δρόμο. Οπως είπα ήδη, το Ισραήλ εχει δολοφονήσει πάνω από 400 στο Λίβανο μετά τη λεγόμενη συμφωνία. Και αυτό γιατί το Ισραήλ έχει εγκαταστήσει στο Λίβανο μία κυβέρνηση που βρίσκεται στο έλεος των Αμερικανών και του ΔΝΤ.
Η κυβέρνηση αυτή δεν αντιδρά σε καμία από τις παραβιάσεις του Ισραήλ παρά μόνο στο αίτημα των Αμερικανών και των Σαουδαράβων να αφοπλίσουν τη Χεζμπολάχ με αποτέλεσμα να έχει φτάσει η χώρα στα όρια του εμφυλίου πολέμου. Αυτό το μοντέλο της “εκεχιερία για τους άλλους – επίθεση για μας” θεωρεί το Ισραήλ ότι θα πετύχει και στη Γάζα. Θέλει να πετύχει με την ειρήνη ότι δεν πέτυχε με τον πόλεμο. Παρομοίως στον Λίβανο έφυγαν άρον-άρον από τον Νότιο Λίβανο. Η pax zionista εφαρμόζεται ως συνεχής πόλεμος. Καμία εντύπωση δεν θα μου κάνει αν από την επομένη της συμφωνίας για τη Γάζα, το Ισραήλ αρχίσει παραβιάσεις.
–Η συμφωνία, ακόμα και αν εφαρμοστεί στο σύνολό της, μπορεί να αποδειχθεί βιώσιμη;
Η συμφωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο σύνολό της. Πολλά κομμάτια της είναι υπερβολικά αφηρημένα όπως, ας πούμε, το road map για την ίδρυση του Παλαιστινιακού κράτους. Υπάρχουν και άλλοι όροι που είναι εξωφρενικοί και αδιανόητοι.
Δεν προβλέπεται αφοπλισμός για το μέρος που έχει διαπράξει γενοκτονία – σύμφωνα και με το διεθνές δικαστήριο – αλλά εκείνο που διέπραξε πράξεις αντίστασης απέναντι στην κατοχή οι οποίες είναι νομιμοποιημένες παρά τις όποιες επιχειρησιακές αστοχίες τους. Βρισκόμαστε έτσι και αλλιώς σ’ ένα νέο νομικό περιβάλλον το οποίο οι σημερινοί ισχυροί θεωρούν ότι θα δουλέυει πάντα υπέρ τους. Αυτό όμως μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Σίγουρα έχει μετατραπεί σε ένα “imperial boomerang” όπως το είχε περιγράψει ο Σεζαίρ όπου η αποικιακή επίθεση στο εξωτερικό τρέφει μιλιταρισμό, φασισμό και πόλεμο στο εσωτερικό.
Οι χώρες του Κόλπου έχουν μία στάση κριτική απέναντι στη γενοκτονία. Από την άλλη όμως οι χώρες του κόλπου είναι επί της ουσίας προτεκτοράτα
Ειναι αποικιακή απαίτηση να αφοπλιστεί η αντίσταση. Δεν υπάρχει κανένας λόγος γι’αυτό. Η αντίσταση είναι δικαιολογημένα οπλισμένη γιατί, εκτός των άλλων, φάνηκε τα τελευταία δύο χρόνια ότι το Ισραήλ σκοπεύει να εξαφανίσει τους Παλαιστίνιους.
Οι Παλαιστίνιοι έχουν δίκιο όταν λένε ότι το Ισραήλ είναι ένα γενοκτονικό κράτος από το 1947 ήδη. Εχουν δίκιο όταν λένε ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να υπάρξει ούτε μία μέρα χωρίς τις ΗΠΑ και την Δυση. Εχουν δίκιο όταν λένε ότι με τα όπλα τους εφαρμόζουν το διεθνές δίκαιο κόντρα σ’ένα γενοκτονικό απαρτχάιντ.
Ακόμα λοιπόν και αν τους επιβληθεί μία συμφωνία από τα πάνω, όπως έγινε και με τη συμφωνία του Οσλο, δεν θα προχωρήσει. Το Οσλο ήταν μία φενάκη, μία παγίδα που οδήγησε την παλαιστινιακή αρχή σε ένα είδος κατοχής εναντίον των ίδιων των Παλαιστινίων. Η παρούσα συμφωνία θα καταρρεύσει εφόσον θελήσει να επιβάλλει την υποταγή των Παλαιστίνιων στους δυνάστες τους.
–Πώς κρίνεις τη μέχρι τώρα στάση των αραβικών χωρών και ιδιαίτερα αυτών του κόλπου;
H στάση των ηγεσιών των αραβικών χωρών (Σαουδική Αραβία, Αιγυπτος, Εμιρατα, Κατάρ κυρίως) δεν είναι απαραίτητα ομοιόμορφη. Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια υπήρχαν σοβαρές εντάσεις μεταξύ τους αλλά και σοβαρές διαφωνίες για τη στάση τους απέναντι στο Ισραήλ.
Τα Εμιράτα και το Μπαχρέιν έχουν υπογράψει συνθήκες κανονικοποίησης του Ισραήλ έχοντας ανοίξει πρεσβείες είτε διπλωματικά γραφεία. Είναι διαφορετική η στάση της Σαουδικής Αραβίας η οποία δεν έχει προχωρήσει ακόμα σ’ αυτό το βήμα αλλά είναι γνωστό ότι υπάρχουν συνομιλίες και συμφωνίες, κάτω από το τραπέζι. Το Κατάρ κρατούσε μέχρι τώρα μία πιο ουδέτερη στάση, είχε φιλοξενήσει τη Χαμάς στα εδάφη του και ήταν λιγότερο έτοιμο γι’ αυτό το βήμα προς την κανονικοποίηση του σιωνισμού στην περιοχή. Η Αίγυπτος έχει υπογράψει συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ από το 1978. Ετσι, το Ισραήλ οχύρωσε το νότιο συνορο του και εισέβαλλε στο Λίβανο προκαλώντας ανείπωτη καταστροφή. Μια ειρήνη μπορεί να φέρει μεγαλύτερο πόλεμο λοιπόν.
Σίγουρα πιστεύω ότι το Ισραήλ δεν θα θεωρήσει τον εαυτό του μέρος της συμφωνίας, θα θεωρήσει αντίθετα ότι μπορεί να την ερμηνεύσει κατά το δοκούν
Οι χώρες του Κόλπου έχουν μία στάση κριτική απέναντι στη γενοκτονία. Ξέρουν πολύ καλά ότι οι πληθυσμοί τους “βράζουν”, είναι εξαγριωμένοι μ’ αυτό που θεωρούν ως προδοσία απέναντι στους παλαιστίνιους.
Από την άλλη όμως οι χώρες του κόλπου είναι επί της ουσίας προτεκτοράτα. Η Σαουδική Αραβία είναι μία οικογενειοκρατία, της οικογένειας των Σαουδ που πήρε την εξουσία με τη βοήθεια των Αμερικανών και την κράτησε με τη βοήθεια των Αγγλων και των Γάλλων. Ξέρει καλά ότι οποιοδήποτε “γλίστρημα” από τη γραμμή που έχουν επιβάλλει οι Αμερικανοί, θα επιφέρει είτε βασιλικά πραξικοπήματα, είτε πορτοκαλί επαναστάσεις.
Οι αρχουσες τάξεις τους ειναι στην ουσία κομπραδόρικες που κυβερνούν απομυζώντας τον πλούτο των κοινωνιών τους. Εχουν κάθε συμφέρον να θέλουν τη συνέχιση του status quo και την καταπίεση των κοινωνιών τους.
Το Ισραήλ τους το υπόσχεται αυτό. Και οι ΗΠΑ. Η αντίσταση αντιθέτως ενέχει τον κίνδυνο του να βρει μιμηξτες στις κοινωνίες τους και να ξεσηκωθούν εναντίον τους. Τέλος υπάρχουν κι άλλοι Αραβες. Οι Λιβανέζοι, οι υεμεντίτες, οι Ιρακινοί αλλά και οι αλγερινοί και οι Τυνήσιοι, οι Μαροκινοί που εξεγείρονται. Τίποτε δεν έχει τελειώσει. Η ιστορία συνεχίζεται.
–Τι θα συμβεί αν, για οποιονδήποτε λόγο, οι όροι της συμφωνίας, δεν τηρηθούν;
Προφήτης υπήρξε μόνο ένας. Αλλωστε δεν εχουμε ακόμα μία τελική συμφωνία, παρά ένα προσχέδιο. Κάποια σημεία δεν έχουν ακόμα αποφασιστεί, κάποια θα αποφασιστούν εν καιρώ.
Σίγουρα πιστεύω ότι το Ισραήλ δεν θα θεωρήσει τον εαυτό του μέρος της συμφωνίας, θα θεωρήσει αντίθετα ότι μπορεί να την ερμηνεύσει κατά το δοκούν. Ισως παγώσει το μέτωπο της Γάζας προς το παρόν και να αφοσιωθεί σε άλλα μέτωπα, όπως αυτό της Δυτικής Οχθης όπου γίνεται επέκταση επικοισμών και εθνοκάθαρση.
Το Ισραήλ είχε κι ακόμα έχει στόχο την καταστροφή της Γάζας και την εθνοκάθαρση της από τους ντόπιους πληθυσμούς της
Υπάρχουν πάντα “υποψήφια” μέτωπα όπως ο Λίβανος, το Ιράν και η Υεμένη. Το Ισραήλ όμως έχει πολλά προβλήματα στο στρατό του με απώλειες και αυτοκτονίες μαζί με μαζικές διαφωνίες στρατιωτών να υπηρετήσουν.
Στο μακροπρόθεσμο του πράγματος, δεν πρόκειται να υπάρξει καμία συμφωνία όσο δεν δικαιώνονται τα δίκαια αιτήματα που παλαιστινιακού λαού (αυτοδιάθεση, ανεξαρτησία, κατάργηση του απαρτχάιντ). Η αντίσταση έχει αποδείξει ότι παρά την αδιανότητη συσπείρωση της Δύσης πίσω από το Ισραήλ μπορεί να κρατηθεί όρθια και να πετύχει συμβολικές και ουσιαστικές νίκες απέναντι στον κατακτητή.