Τι είναι το “χωριό του Viagra” στην Ιρλανδία και γιατί κινδυνεύει από τους δασμούς του Τραμπ

Η βιομηχανία φαρμάκων στην Κορκ απειλείται από τις εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ, προκαλώντας ανησυχία σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους, σύμφωνα με το POLITICO. Οι επενδύσεις από τις αμερικανικές μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες στην κομητεία Κορκ της Ιρλανδίας έχουν φέρει θέσεις εργασίας και ευημερία. Οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσαν να αλλάξουν όλα αυτά.

Όταν η Pfizer ξεκίνησε την παραγωγή του φαρμάκου κατά της ανικανότητας Viagra στη νοτιοδυτική Ιρλανδία, κυκλοφόρησαν τοπικοί μύθοι για αυξημένη σεξουαλική διέγερση, κουνέλια με πέντε πόδια και επισκέπτες που επέστρεφαν πίσω στους συζύγους τους εξαιτίας των ατμών του εργοστασίου που εισχωρούσαν στα αυτοκίνητά τους.

Αυτές οι ιστορίες «περνούσαν από το τοπικό παμπ», λέει ο Pat Hennessy, κάτοικος του Shanbally, κοντά στο παραθαλάσσιο χωριό Ringaskiddy. «Μια κοπέλα έλεγε: ‘Μια ανάσα και… σήκωσαν κεφάλι’».

Οι κάτοικοι του μικρού ιρλανδικού χωριού όπου παρασκευάζεται το Viagra τα τελευταία 20 χρόνια λένε ότι υπάρχει «κάτι στον αέρα» που τους κάνει «άκαμπτους».Ντόπιοι από το Ρινγκασκίντι του Κορκ, όπου η αμερικανική εταιρεία Pfizer προσθέτει ένα δραστικό συστατικό στο μικρό μπλε χάπι, έκαναν τα σχόλια αυτά μετά την ανακοίνωση των διευθυντών ότι το φάρμακο θα είναι διαθέσιμο για αγορά χωρίς ιατρική συνταγή, αναφέρει η εφημερίδα The Sun. Μια ντόπια αστειεύτηκε ότι οι άνδρες στην περιοχή δεν είχαν «προβλήματα σε αυτό το τμήμα» επειδή ωφέλιμες αναθυμιάσεις ακτινοβολούν σε όλη την πόλη.

Ωστόσο, η επίδραση της φαρμακοβιομηχανίας στην περιοχή ξεπερνά τα αστεία: Η άφιξή της τη δεκαετία του ’70 μετέτρεψε έναν ήσυχο ψαράδικο οικισμό σε βιομηχανικό κέντρο και έδωσε ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της Κορκ. Σήμερα, όμως, ο κλάδος —και η περιοχή που εξαρτάται από αυτόν— βρίσκεται στο επίκεντρο της εμπορικής καταιγίδας του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Στην προσπάθειά του να μειώσει το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, ο Τραμπ δηλώνει αποφασισμένος να επαναφέρει στις ΗΠΑ την παραγωγή φαρμάκων απώλειας βάρους, αντικαρκινικών και άλλων σκευασμάτων. Έχει απειλήσει ακόμη και με δασμούς έως και 250% στον κλάδο.

Η Ιρλανδία ως φαρμακευτικός γίγαντας και οι αβεβαιότητες των δασμών

Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι η Ιρλανδία «πήρε τις φαρμακευτικές μας εταιρείες» χάρη στη φορολογική της πολιτική. Από τα $213 δισ. αξίας φαρμάκων που εισάγουν οι ΗΠΑ, το μεγαλύτερο μερίδιο προέρχεται από την Ιρλανδία, παγκόσμιο ηγέτη στα ακριβά επώνυμα σκευάσματα. Το φιλελεύθερο φορολογικό καθεστώς του Δουβλίνου προσελκύει εδώ και δεκαετίες τις αμερικανικές πολυεθνικές.

Οι ντόπιοι βρίσκουν περιορισμένη ανακούφιση στη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Λευκού Οίκου τον Ιούλιο, που θεωρητικά βάζει πλαφόν στους αμερικανικούς δασμούς στα φάρμακα στο 15% και εξαιρεί τα γενόσημα. Ωστόσο, η Ιρλανδία ως μία από τις πιο ανοιχτές οικονομίες της ΕΕ παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτη. Η αβεβαιότητα για τις επόμενες κινήσεις του Τραμπ και τις πιθανές επιπτώσεις παραμένει.

«Είναι σαν να κρέμεται ένα τσεκούρι πάνω από τα κεφάλια μας», λέει ο David Collins, πέμπτης γενιάς ιδιοκτήτης οικογενειακού καταστήματος στο Carrigaline, μια κωμόπολη 20 λεπτά με ποδήλατο από το Ringaskiddy. «Είναι μια διαρκής απειλή».

Η περιοχή φιλοξενεί επτά από τις δέκα μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες παγκοσμίως. Πάνω από 11.000 άνθρωποι στην Κορκ εργάζονται στον κλάδο, με δεκάδες χιλιάδες ακόμη σε υποστηρικτικές θέσεις.

Στο Ringaskiddy βρίσκονται οι Pfizer και Johnson & Johnson, η Sterling Pharma Solutions που παράγει για τη Novartis, καθώς και μικρότερες όπως Recordati, BioMarin και Hovione. Εκτός από το δραστικό συστατικό του Viagra, παράγονται εδώ βασικά συστατικά καρδιολογικών, ανοσολογικών και ογκολογικών φαρμάκων.

Η μεταμόρφωση της περιοχής χάρη στη φαρμακοβιομηχανία

Όταν η Pfizer ήρθε το 1969, οι εργαζόμενοι κατασκεύαζαν κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων τους γήπεδο pitch and putt —μια μικρογραφία γκολφ— για την τοπική κοινότητα, θυμάται ο συνταξιούχος Michael Goably, απολαμβάνοντας τον καφέ του στο Raffeen Creek Golf Club δίπλα στις ακτές του λιμανιού της Κορκ.

Όπως δείχνει το όνομα, ένα εννιαοπλο γήπεδο γκολφ που επίσης ανήκει στην Pfizer συμπληρώνει πλέον το pitch and putt. Είναι ένα μόνο παράδειγμα των ωφελημάτων: Οι κάτοικοι τονίζουν πως τα οφέλη υπερτερούν των αρνητικών επιπτώσεων όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση ή η περιβαλλοντική ρύπανση.

«Δεν έχω να πω κακό λόγο», δηλώνει ο Ray Keohane, άλλος παίκτης γκολφ που ξεκουράζεται μεταξύ γύρων.

Το Carrigaline, πρώην αγροτικό χωριό, αριθμεί πλέον 20.000 κατοίκους, διαθέτει ξενοδοχείο, σούπερ μάρκετ και ζωντανή εμπορική οδό.

«Όταν ήμουν παιδί εδώ υπήρχε μία βασική βιομηχανία —η Carrigaline Pottery— δεν υπήρχε οικογένεια χωρίς κάποιον εργαζόμενο εκεί», λέει ο Collins. «Πενήντα χρόνια μετά, αυτή αντικαταστάθηκε από τη φαρμακοβιομηχανία».

Η έλευση των πολυεθνικών μείωσε τον αντίκτυπο από το κλείσιμο εργοστασίων αυτοκινητοβιομηχανίας Ford και ελαστικών Dunlop τη δεκαετία του ’80.

Celtic Tiger: Οικονομική άνθηση μέσω πολυεθνικών

«Η Ιρλανδία δεν πήγαινε καλά τότε ως χώρα — αλλά η Κορκ ήταν ιδιαίτερα “μαύρο σημείο”», λέει ο John O’Brien, λέκτορας χρηματοοικονομικών στο University College Cork. «Ο συνδυασμός φαρμάκων και πληροφορικής ανέβασε την πόλη», προσθέτει για τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας που φιλοξενεί τα ευρωπαϊκά γραφεία της Apple.

Σε εθνικό επίπεδο, η επιτυχία στον κλάδο ώθησε την οικονομική ανάπτυξη στην εποχή του Celtic Tiger (1990–2000). Αυτό επιτεύχθηκε χάρη σε μεγάλες ξένες επενδύσεις —κυρίως αμερικανικές— χαμηλή φορολογία εταιρειών, εξειδικευμένο αγγλόφωνο εργατικό δυναμικό και συμμετοχή στην ΕΕ.

Σύμφωνα με τον Louis Brennan, επίτιμο καθηγητή στο Trinity College Dublin, η συμβολή του κλάδου ήταν τριπλή: δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας, ανάπτυξη οικοσυστήματος προμηθευτών/υπεργολάβων και έσοδα για το κράτος.

Η Κορκ έχει καθιερωθεί επίσης ως κόμβος ανώτατης εκπαίδευσης στους σχετικούς τομείς.

Νέες απειλές υπό την προεδρία Τραμπ

Με την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, αυτή η κινητήρια δύναμη της ιρλανδικής οικονομίας βρίσκεται υπό (λεκτική) επίθεση — αποκαλύπτοντας πόσο εξαρτάται η ιρλανδική επιτυχία από τη δυνατότητα να παραμένει ελκυστική για τις αμερικανικές εταιρείες που μεταφέρουν εκεί κέρδη και πατέντες.

«Θέλουμε τα φάρμακα να παράγονται στη χώρα μας», δήλωσε ο Τραμπ στο CNBC τον Αύγουστο.

Ως μέρος της προσπάθειάς του να μειώσει τις τιμές των φαρμάκων και να επαναφέρει τη βιομηχανία στις ΗΠΑ, τον Απρίλιο άνοιξε έρευνα τύπου Section 232 για τον αντίκτυπο των εισαγωγών στην εθνική ασφάλεια —με στόχο την επιβολή δασμών αν χρειαστεί.

Αναλυτές εκτιμούν πως οι δασμοί δεν θα φτάσουν το 200–250% που απείλησε αρχικά ο Τραμπ. Ωστόσο ένας πρώτος «χαμηλός» δασμός —μέχρι 15% αν τηρηθεί η συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ— θα μπορούσε να διαδεχθείται μετά από 1-2 χρόνια από έναν πολύ πιο βαρύ δασμό γύρω στο 50%.

Aνησυχίες για επενδύσεις και τιμές φαρμάκων

Το μήνυμα έχει ληφθεί: Γίγαντες όπως οι Eli Lilly και Johnson & Johnson ανακοίνωσαν νέες επενδύσεις στις ΗΠΑ. Όμως ειδικοί προειδοποιούν πως οι δασμοί κινδυνεύουν να αυξήσουν τις τιμές των φαρμάκων ή να προκαλέσουν ελλείψεις παρά να οδηγήσουν σε μαζική μεταφορά παραγωγής.

Παρότι το πλαφόν 15% προσφέρει προσωρινή ανακούφιση στον κλάδο, οι εταιρείες καλούνται να κάνουν δύσκολους υπολογισμούς σύμφωνα με τον Dan O’Brien, επικεφαλής οικονομολόγο στο Institute of International and European Affairs (ΙΕΕΑ).

“Για προϊόντα που παράγονται αποκλειστικά στην Ιρλανδία υπάρχει ένα χρονικό περιθώριο – θα χρειαστούν χρόνια για να μεταφερθεί αλλού η παραγωγή”, λέει. Για όσα παράγονται κι αλλού μπορεί να γίνει γρήγορα μεταφορά παραγωγής.”

Iστορίες αγωνίας πίσω από τους αριθμούς

Οι εξελίξεις παραμένουν θεωρητικές προς το παρόν, αλλά ήδη έχουν αφήσει αποτύπωμα: Καθώς οι εταιρείες έσπευσαν να εξάγουν τα προϊόντα τους πριν αλλάξει κάτι, οι εξαγωγές ιρλανδικών φαρμάκων προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν σχεδόν κατά 50% στους πρώτους πέντε μήνες του χρόνου. Οι “γεωπολιτικοί κίνδυνοι” συγκαταλέγονται πλέον στις τρεις μεγαλύτερες απειλές για τις επιχειρήσεις σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Εμπορικού Επιμελητηρίου Κορκ.

Οι περισσότερες εταιρείες αποφεύγουν τα σχόλια: Pfizer και Johnson & Johnson αρνήθηκαν να σχολιάσουν ενώ Sterling Pharma Solutions, BioMarin, Recordati και Hovione δεν απάντησαν σε αιτήματα δημοσιογράφων. Η Novartis προειδοποίησε πως “η επιβολή δασμών κινδυνεύει να δημιουργήσει νέα εμπόδια που θα καθυστερήσουν περαιτέρω την πρόσβαση σε σωτήριες θεραπείες”.

Η Ένωση Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ιρλανδίας (IPHA), αντιδρώντας στη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ τόνισε ότι “οι δασμοί στα φάρμακα αποτελούν νέο σημαντικό κόστος όπου πριν δεν υπήρχε και τροχοπέδη για επενδύσεις, θέσεις εργασίας και καινοτομία”.

Ένας εργαζόμενος σε εργοστάσιο της περιοχής, υπό καθεστώς ανωνυμίας λόγω φόβου για τη δουλειά του, ανέφερε στο POLITICO ότι η παραγωγή έχει μειωθεί τους τελευταίους μήνες καθώς η εταιρεία αναμένει περισσότερη σαφήνεια για τον σχεδιασμό της.

Ο Dan Boyle, δημοτικός σύμβουλος των Πρασίνων κι πρώην δήμαρχος Κορκ είπε πως οι εταιρείες τον ενημέρωσαν ότι “ελπίζαμε να έχουμε ανακοινώσει νέες επενδύσεις για το 2030 – αλλά αυτό έχει μπει στον πάγο μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση”.

Eνεργές διεκδικήσεις πολιτικών σε όλα τα επίπεδα

Οι πολιτικοί σε τοπικό, εθνικό κι ευρωπαϊκό επίπεδο γνωρίζουν καλά τι διακυβεύεται:

Ο Séamus McGrath, βουλευτής της εκλογικής περιφέρειας Cork South-Central ζήτησε “διαρκείς διαπραγματεύσεις” με την Ουάσιγκτον. “Πρέπει να ανανεώσουμε την πρότασή μας ως χώρα προσέλκυσης ξένων επενδύσεων – δεν μπορείς να εφησυχάζεις”, είπε καθισμένος στο λόμπι του Carrigaline Court Hotel – μοναδικού ξενοδοχείου της πόλης.

Ο πολιτικός με το κυβερνών κόμμα Fianna Fáil διατηρεί στενούς δεσμούς με τις Βρυξέλλες – κυρίως λόγω του αδελφού του Michael McGrath που είναι Ευρωπαίος Επίτροπος Δικαιοσύνης.

Στις Βρυξέλλες, βουλευτές από την περιοχή πιέζουν για ενίσχυση ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Η Cynthia Ní Mhurchú ζητά περικοπή γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις ενώ ο Seán Kelly χαιρετίζει τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για νέες εμπορικές συμφωνίες ώστε να διασφαλιστεί πρόσβαση σε νέες αγορές.

Aβεβαιότητα για το μέλλον των νέων κατοίκων της περιοχής

“Λένε ότι θα φύγουν”, λέει η Amy Lyons, μπαργούμαν στη μοναδική παμπ The Ferry Boat Inn στο Ringaskiddy. “Σπουδάζω βιοφαρμακευτική – σκέψου να πάρω πτυχίο κι αυτοί να φύγουν”, προσθέτει καθώς σερβίρει μπύρες στους θαμώνες που συζητούν για νέο δρόμο ώστε να λυθεί το κυκλοφοριακό – αποτέλεσμα κυρίως των μετακινήσεων προς τα εργοστάσια φαρμάκων.