Politico: Τι σηματοδοτεί η στροφή της ΕΕ με κυρώσεις κατά του Ισραήλ λόγω Γάζας

Η Kaja Kallas, επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, παρουσίασε την Τετάρτη σχέδια για υποβάθμιση των εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ και επιβολή κυρώσεων σε κορυφαίους κυβερνητικούς αξιωματούχους, μετά από διαπιστώσεις για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γάζα. Σύμφωνα με το Politico η κίνηση αυτή σηματοδοτεί σημαντική αλλαγή στη στάση της ΕΕ απέναντι στο κράτος της Μέσης Ανατολής.

Τα προτεινόμενα μέτρα — που απαιτούν ακόμη έγκριση από τα κράτη μέλη — περιλαμβάνουν την επιβολή δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα αξίας περίπου 5,8 δισ. ευρώ από το Ισραήλ και κυρώσεις σε δύο σκληροπυρηνικά μέλη της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου: τον Υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και τον Υπουργό Οικονομικών Μπετσάλελ Σμότριτς.

Οι επιλογές που έθεσε στο τραπέζι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πιο περιορισμένες από όσες επιδίωκαν ορισμένες χώρες και αξιωματούχοι της ΕΕ. Ωστόσο, τα προτεινόμενα μέτρα σηματοδοτούν σαφή αλλαγή πολιτικής για την πρόεδρο της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία δέχεται πιέσεις εδώ και μήνες από ευρωπαίους ηγέτες, πολιτικές ομάδες και μέλη του θεσμού της για αδράνεια απέναντι στις καταγγελίες για παραβιάσεις στη Γάζα.

Ανακοινώνοντας τα μέτρα, η Kallas τόνισε ότι η ΕΕ ακολουθεί στοχευμένη προσέγγιση ώστε να μην τιμωρηθεί συνολικά η ισραηλινή κοινωνία και να υποχρεωθεί η κυβέρνηση Νετανιάχου να ανταποκριθεί στις ανθρωπιστικές ανησυχίες στη Γάζα.

“Θέλω να είμαι ξεκάθαρη. Στόχος δεν είναι να τιμωρηθεί το Ισραήλ αλλά να βελτιωθεί η ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα”, δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου στις Bρυξέλλες. “Γι’ αυτό οι προτάσεις μας δεν επηρεάζουν τον λαό αλλά ασκούν πίεση στην κυβέρνηση ώστε να αλλάξει πορεία.”

Τα μέτρα αναμένεται να συναντήσουν αντιδράσεις από ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ταυτόχρονα προκάλεσαν έντονη αντίδραση από το Ισραήλ, με τον Υπουργό Εξωτερικών Γκιντεόν Σαάρ να κατηγορεί τη φον ντερ Λάιεν ότι ενισχύει τρομοκρατικές οργανώσεις.

“Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό ότι με την προώθηση τέτοιων προτάσεων στην πράξη ενισχύετε μια τρομοκρατική οργάνωση υπεύθυνη για αποτρόπαια εγκλήματα”, ανέφερε σε επιστολή του που εξασφάλισε το POLITICO.

Αντιδράσεις και πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη

Οι εξελίξεις έρχονται μετά από μαζικές διαδηλώσεις σε ευρωπαϊκές πόλεις και έντονες εκκλήσεις ηγετών όπως ο πρωθυπουργός της Iσπανίας Πέδρο Σάντσεθ, για πιο δυναμική στάση της ΕΕ κατά του Ισραήλ.

Αλλάζοντας γραμμή περισσότερο από εννέα μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της, η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε τα σχέδια για δασμούς και κυρώσεις κατά του Ισραήλ με μια ιστορική ομιλία στο Στρασβούργο.

Η Γερμανίδα πολιτικός αποφάσισε να προχωρήσει παρά το γεγονός ότι αναμένεται αντίσταση από χώρες μέλη που πιθανότατα θα μπλοκάρουν την επίσημη υιοθέτηση των μέτρων στο Συμβούλιο.

Για να επιβληθούν δασμοί στις ισραηλινές εισαγωγές απαιτείται ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών, ενώ οι κυρώσεις κατά υπουργών πρέπει να εγκριθούν ομόφωνα. Η Επιτροπή έχει επίσης προτείνει πρόσθετες κυρώσεις κατά μελών της Xαμάς.

Μέχρι στιγμής, ούτε τα εμπορικά μέτρα ούτε οι κυρώσεις έχουν συγκεντρώσει την απαιτούμενη στήριξη λόγω αντίθεσης χωρών όπως η Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία και Ουγγαρία. Προηγούμενες παρόμοιες πρωτοβουλίες είχαν αποτύχει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Στόχευση εμπορίου και χρηματοδότησης

“Οι πολιτικές γραμμές παραμένουν εκεί που ήταν”, σχολίασε η Kallas όταν ρωτήθηκε αν υπάρχουν πιθανότητες έγκρισης των μέτρων αυτή τη φορά.

Στην πράξη, οι Βρυξέλλες αναστέλλουν τμήματα της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ που ισχύει από το 2000, εστιάζοντας στα αγαθά και όχι στις υπηρεσίες.

Τα προτεινόμενα δασμολογικά μέτρα αφορούν περίπου το 37% των συνολικών ισραηλινών εξαγωγών προς την ΕΕ — αξίας περίπου 16 δισ. ευρώ το 2024, με επιπλέον κόστος 220 εκατ. ευρώ. Η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Ισραήλ.

Παράλληλα, αναμένεται αναστολή άμεσης ευρωπαϊκής χρηματοδότησης ύψους 14 εκατ. ευρώ για διάφορα ισραηλινά έργα, σύμφωνα με ανώτερους αξιωματούχους της ΕΕ, διατηρώντας ωστόσο τη χρηματοδότηση του μνημείου Ολοκαυτώματος Yad Vashem και ειρηνευτικών πρωτοβουλιών.

Σε ερώτηση γιατί επελέγη αυτή η περιορισμένη προσέγγιση, ο Επίτροπος Εμπορίου Maroš Šefčovič απάντησε: “Δεν μιλάμε μόνο για εμπόριο ή αριθμούς.”

Kρίσιμες διεθνείς εξελίξεις ενόψει ΟΗΕ

Η κίνηση της φον ντερ Λάιεν έρχεται λίγες ημέρες πριν τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου ο πρόεδρος της Γαλλίας Eμανουέλ Μακρόν θα πιέσει για ευρύτερη αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους. Τόσο η φον ντερ Λάιεν όσο και η Kallas θα παραστούν στη συνάντηση στη Nέα Υόρκη.