Οι φράσεις που δεν πρέπει να λέτε σε άτομα με κατάθλιψη. Αλλά τι βοηθάει πραγματικά;

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη ακριβώς τι προκαλεί την κατάθλιψη. Ένα όμως είναι σαφές: δεν έχει καμία σχέση με το να ξυπνάει κάποιος και απλώς να επιλέγει να μην εκτιμά τα καλά της ζωής. Γι’ αυτό η Claudia Giolitti-Wright, ψυχοθεραπεύτρια στη Νέα Υόρκη, αντιδρά έντονα όταν ακούει από πελάτες της με κατάθλιψη να αναφέρουν τι τους λένε φίλοι ή συγγενείς:

«Μα έχεις τόσα για τα οποία θα έπρεπε να είσαι ευγνώμων!» Κατά τη γνώμη της, αυτή είναι η χειρότερη αντίδραση όταν κάποιος μιλά για τις δυσκολίες στην ψυχική του υγεία.

«Υπονοεί ότι η ευγνωμοσύνη θα έπρεπε να ακυρώνει ή να καταπνίγει την κατάθλιψη, ενώ ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα δεν λειτουργούν έτσι», εξηγεί. «Μπορείς να νιώθεις απολύτως μουδιασμένος και ταυτόχρονα ευγνώμων. Μπορείς να έχεις επιτυχία και θετική σκέψη σε κάποιους τομείς, αλλά να παραμένεις καταθλιπτικός. Αυτές οι αλήθειες συνυπάρχουν, και αν δεν αφήσουμε χώρο για αυτές, κινδυνεύουμε να φιμώσουμε όσους χρειάζονται στήριξη περισσότερο από ποτέ».

Τι να αποφεύγετε όταν κάποιος μοιράζεται την εμπειρία του

Υπάρχουν κι άλλες αντιδράσεις που μπορεί να πληγώσουν. Ακολουθούν μερικές από αυτές — μαζί με προτάσεις για το τι μπορείτε να πείτε αντ’ αυτών.

«Θα μπορούσε να είναι χειρότερα.»
Τι να πείτε αντί γι’ αυτό: «Αυτό που περνάς ακούγεται πολύ δύσκολο. Θέλω να το καταλάβω καλύτερα.»
Αν πείτε σε κάποιον πως η κατάστασή του θα μπορούσε να είναι χειρότερη, ουσιαστικά του λέτε ότι ο πόνος του δεν είναι «νόμιμος» αν δεν φτάνει κάποιο αυθαίρετο όριο, σχολιάζει η Giolitti-Wright. Αυτό μπορεί να κάνει τον φίλο σας να πιστέψει πως δεν αξίζει βοήθεια — και να ενισχύσει το αίσθημα ενοχής και αυτομομφής που συχνά συνοδεύει την κατάθλιψη.

Αντί γι’ αυτό, δείξτε ενδιαφέρον και επικυρώστε την εμπειρία τους. Αυτή η προσέγγιση δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας στη σχέση, καθώς δείχνει ότι είστε παρόντες και συμπονετικοί.

«Έχεις δοκιμάσει γιόγκα;»
Τι να πείτε αντί γι’ αυτό: «Θα σε βοηθούσε να μιλήσεις για αυτό ή προτιμάς απλώς να κάτσω μαζί σου;»
Ούτε μια βόλτα ούτε μια στάση yoga μπορούν να θεραπεύσουν την κλινική κατάθλιψη. Ωστόσο, συχνά οι άνθρωποι δίνουν τέτοιες απλές συμβουλές στους φίλους τους που παλεύουν ψυχικά. Η Giolitti-Wright τονίζει πως αυτή η στάση είναι υποτιμητική — σαν ο άνθρωπος που υποφέρει να μην έχει ήδη δοκιμάσει ή σκεφτεί αυτές τις επιλογές. Επιπλέον, μεταθέτει την ευθύνη πάνω τους, σαν η κατάθλιψή τους να είναι αποτέλεσμα προσπάθειας κι όχι νόμιμη ψυχική διαταραχή.

Πιο βοηθητικό είναι το ερώτημα αν θέλουν απλώς συντροφιά ή συζήτηση για όσα νιώθουν — δίνοντάς τους έτσι τον χώρο να εκφράσουν τις ανάγκες τους αντί για ανεπιθύμητες συμβουλές.

«Συνέρχου!»
Τι να πείτε αντί γι’ αυτό: «Δεν ξέρω ακριβώς τι να πω, αλλά είμαι εδώ.»
Το να απαιτείτε από κάποιον «να συνέλθει» είναι άστοχο για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα, υπονοεί ότι επιλέγει συνειδητά πώς νιώθει, κάτι που είναι ιδιαίτερα επιβλαβές. Η Giolitti-Wright έχει διαπιστώσει ότι οδηγεί συχνά σε εσωτερικευμένη ντροπή: «Μερικοί πελάτες μου σκέφτονται ‘Τι πάει στραβά με μένα; Γιατί δεν μπορώ απλά να βγω από αυτή τη διάθεση;’». Αν ήταν τόσο εύκολο, σημειώνει, οι ειδικοί σαν εκείνη δεν θα είχαν δουλειά.

Αν δεν ξέρετε τι ακριβώς πρέπει να πείτε σε κάποιον που περνά δύσκολα, είναι απολύτως θεμιτό να το παραδεχτείτε. Αυτό που μετρά περισσότερο είναι η ζεστασιά, η ειλικρίνεια και η παρουσία σας.

«Υπερβάλλεις.»
Τι να πείτε αντί γι’ αυτό: «Θα ήθελες βοήθεια στο να βρεις κάποιον ειδικό για αυτά που νιώθεις;»
Το σχόλιο ότι κάποιος υπερβάλλει όταν βιώνει κατάθλιψη αποτελεί μια «κλασική» αλλά ιδιαίτερα βλαβερή αντίδραση, σύμφωνα με την Giolitti-Wright — ειδικά για τις γυναίκες που ήδη μεγαλώνουν με το μήνυμα ότι το συναίσθημα ισοδυναμεί με έλλειψη λογικής. Αυτό ωθεί τους ανθρώπους στο να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους αντί να τα εξερευνούν — κάτι απαραίτητο στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.

Αντίθετα, προτείνετε πρακτική βοήθεια στην αναζήτηση επαγγελματικής στήριξης — είτε αυτό σημαίνει αναζήτηση διαθέσιμων θεραπευτών είτε προσφορά βοήθειας με πρακτικά ζητήματα όπως η φύλαξη παιδιών στη διάρκεια των συνεδριών.

«Όλοι έτσι αισθανόμαστε καμιά φορά.»
Τι να πείτε αντί γι’ αυτό: «Ακούγεται πολύ βαρύ. Είμαι εδώ για ό,τι χρειαστείς.»
Πρόκειται για καλοπροαίρετη προσπάθεια κανονικοποίησης μιας δύσκολης κατάστασης — όμως τελικά μειώνει τη σημασία της εμπειρίας. Επιπλέον, όπως τονίζει η Giolitti-Wright, η κατάθλιψη δεν αφορά μόνο τη θλίψη· μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως κόπωση, θολούρα σκέψης, κοινωνική απομόνωση, αυτοκτονικές σκέψεις ή μεταβολές στο βάρος.

Είναι προτιμότερο λοιπόν να αναγνωρίσετε πόσο δύσκολα περνά ο άλλος και έτσι του ανοίγετε τον δρόμο για ουσιαστικότερη επικοινωνία.

«Φαίνεσαι μια χαρά όμως.»
Τι να πείτε αντί γι’ αυτό: «Χαίρομαι που μοιράστηκες αυτά μαζί μου. Δεν χρειάζεται να προσποιείσαι μπροστά μου.»
Συχνά οι άνθρωποι σχολιάζουν ότι οι φίλοι τους που λειτουργούν φυσιολογικά φαίνονται καλά — όμως αυτή είναι μια παραμορφωμένη εικόνα της κατάθλιψης όπου κάποιος δεν τρώει, δεν κοιμάται και εγκαταλείπει κάθε δραστηριότητα. Πολλοί καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια ώστε τα συμπτώματά τους να μην φαίνονται λόγω του στίγματος και του φόβου μήπως γίνουν βάρος στους δικούς τους ανθρώπους.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό ο φίλος σας να γνωρίζει ότι μπορεί να είναι αυθεντικός μαζί σας χωρίς φόβο κρίσης ή προσποίησης. Η Giolitti-Wright επισημαίνει πως η περιέργεια αντί της διόρθωσης και η ενσυναίσθηση αντί των συμβουλών μάς καθιστούν μέρος ενός θεραπευτικού περιβάλλοντος — κάτι που μπορεί πραγματικά ν’ αλλάξει τη ζωή κάποιου.

Αναρωτιέστε τι πρέπει (ή δεν πρέπει) να πείτε σε δύσκολες κοινωνικές περιστάσεις; Μπορείτε πάντα ν’ απευθυνθείτε στο timetotalk@time.com

Διαβάστε το αρχικό άρθρο εδώ.