Τι συνδέει τα dot-coms, τα κρυπτονομίσματα και την… Τεχνητή Νοημοσύνη; Αυτό που απεύχονται όλοι

Ο Guardian γράφει πως υπάρχουν φόβοι για μια πιθανή κατάρρευση της χρηματιστηριακής αγοράς, μια κατάρρευση που θα μπορούσε να μετατραπεί από πτώση σε «βουτιά» εάν τα πομπώδη πρωτοσέλιδα για τα θαύματα της Τεχνητής Νοημοσύνης αρχίσουν να μειώνονται. Το Forbes κάνει λόγο για ανησυχητικά σημάδια, παραλληλίζοντας τα σημερινά δεδομένα με τη «φούσκα» των dot-coms τη δεκαετία του 2000.

Ας δούμε καταρχάς τι είχε γίνει πριν από 25 χρόνια…

Η «φούσκα των dot-coms» (ή dot-com bubble) αναφέρεται σε μια περίοδο υπερβολικής κερδοσκοπίας που συνδέθηκε με το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές του 2000. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, το ίντερνετ εξαπλώθηκε ραγδαία και εκατοντάδες νέες εταιρείες (οι λεγόμενες dot-coms, επειδή τα domain τους τελείωναν σε “.com”) ιδρύθηκαν με την προοπτική να αλλάξουν την αγορά.

Οι επενδυτές, πιστεύοντας ότι το διαδίκτυο θα φέρει αμέσως τεράστια κέρδη, επένδυαν μαζικά σε αυτές τις επιχειρήσεις, ακόμα κι αν πολλές δεν είχαν ούτε βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο ούτε κέρδη. Οι τιμές των μετοχών εκτινάχθηκαν, κυρίως σε εταιρείες τεχνολογίας στο χρηματιστήριο Nasdaq.

Το 2000–2001, όταν έγινε σαφές ότι πολλές από αυτές τις εταιρείες δεν μπορούσαν να αποδώσουν, η αγορά «έσκασε». Ο δείκτης Nasdaq έχασε σχεδόν το 80% της αξίας του μεταξύ 2000 και 2002. Πολλές εταιρείες χρεοκόπησαν, ενώ άλλες (όπως η Amazon και η Google, που τότε ήταν μικρές) κατάφεραν να επιβιώσουν και αργότερα να κυριαρχήσουν.

Μία άλλη “φούσκα” που παρουσιάζει κοινά στοιχεία είναι αυτή των κρυπτονομισμάτων. Ας δούμε συνοπτικά:

• Αποκεντρωμένο χρήμα και «νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα».
• Μαζική προσέλευση μικροεπενδυτών και funds. Δημιουργία χιλιάδων tokens χωρίς ουσιαστική αξία.
• Τιμές bitcoin, ethereum και “meme coins” έφτασαν σε φανταστικά ύψη.
• Σκάσιμο (μερικό) το 2022 (π.χ. κατάρρευση FTX, Luna), απώλεια τρισεκατομμυρίων.
• Bitcoin, Ethereum – παραμένουν δυνατά, αλλά πιο ώριμα.

Πριν προχωρήσουμε στο σήμερα με την Τεχνητή Νοημοσύνη καλό είναι να δούμε ένα πίνακα που θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τα κοινά χαρακτηριστικά…. τα οποία τελικά είναι πολλά.

Παρά τις ανησυχίες υπάρχουν και οι φωνές που δεν συμφωνούν….

Ο αναλυτής της Citi, Rob Rowe, μιλώντας στο CNBC, αντέκρουσε τις συγκρίσεις μεταξύ της σημερινής «έκρηξης» της Τεχνητής Νοημοσύνης και της «φούσκας» των dot-coms.

«Τότε, υπήρχαν πολλές περιπτώσεις υπερβολικής μόχλευσης. Δεν υπήρχαν πολλές εταιρείες με κέρδη», υπενθύμισε ο Rowe. «Εδώ μιλάμε για εταιρείες που έχουν πολύ σταθερά κέρδη, πολύ ισχυρές ταμειακές ροές και χρηματοδοτούν μεγάλο μέρος αυτής της ανάπτυξης μέσω αυτών των ταμειακών ροών. Έτσι, από πολλές απόψεις, πρόκειται για λίγο διαφορετική περίπτωση», πρόσθεσε ο ίδιος.

Ο Rowe υποστήριξε πως η τρέχουσα τάση επενδύσεων στην Τεχνητή Νοημοσύνη οφείλεται σε διαρθρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, ιδίως στην ταχεία ανάπτυξη των ψηφιακών υπηρεσιών, οι οποίες σήμερα αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο των παγκόσμιων εξαγωγών. Σχολίασε πως αντίθεση με τις dot-coms της δεκαετίας του ’90, οι εταιρείες σήμερα χρηματοδοτούν τις δαπάνες για τις υποδομές τους από τις ισχυρές ταμειακές ροές, αντί να βασίζονται στο χρέος.

Ο partner της Benchmark, Peter Fenton, σε συνέντευξη του στο Bloomberg δήλωσε μεταξύ άλλων ότι «φαίνεται ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να πούμε ότι “όλα είναι εκτός ελέγχου” και ότι “πρόκειται για μια φούσκα”. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι σε τρία χρόνια δεν θα κοιτάμε πίσω και θα λέμε ότι η “η βιομηχανία έκανε κάποια πραγματικά χαζά πράγματα το 2025”. Σίγουρα θα το πούμε αυτό, αλλά νομίζω ότι θα πούμε επίσης ότι το 2025 ιδρύθηκαν εταιρείες που αξίζουν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια».

«Είναι λοιπόν ένα από αυτά τα ασύμμετρα ζητήματα κινδύνου-ανταμοιβής, όπου εξακολουθώ να πιστεύω ότι η ασυμμετρία του τι μπορεί να πάει καλά είναι η νοοτροπία που κυριαρχεί και νομίζω για τους σωστούς λόγους, σε αντίθεση με το τι μπορεί να πάει στραβά», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Από πού πηγάζει η ανησυχία

Οι μετοχές των «Magnificent-7» (Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia και Tesla) αντιπροσωπεύουν πάνω από το ένα τρίτο του S&P 500, με την πρόσφατη ανάπτυξή τους να πηγάζει από την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Αυτό το επίπεδο συγκέντρωσης προβληματίζει τους επενδυτές όπως τονίζει το Forbes, με το δημοσίευμα να υπενθυμίζει ότι στο αποκορύφωμα της «φούσκας» των dot-coms το 2000 οι κορυφαίες μετοχές τεχνολογίας από τη δεκαετία τους 1990 αντιπροσώπευαν το 15% του δείκτη. Αυτό το επίπεδο συγκέντρωσης αυξάνει τον κίνδυνο, όπως υποστηρίζει το δημοσίευμα.

Τοιουτοτρόπως, το Reuters σημειώνει πως το σημερινό επίπεδο συγκέντρωσης των αμερικανικών μετοχών θυμίζει την «φρενίτιδα» για το διαδίκτυο και τις επικοινωνίες στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Υπενθυμίζει πως ο Nasdaq έφτασε στο αποκορύφωμά του τον Μάρτιο του 2000, πριν καταρρεύσει κατά 65% τους επόμενους 12 μήνες και δεν επανάκτησε το προηγούμενο υψηλό του για 14 χρόνια.

Το Forbes εντόπισε ένα ακόμη παρόμοιο σημείο, λέγοντας πως η μαζική ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών υποδομών σηματοδότησε την έναρξη της εποχής του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ο κόσμος χρειαζόταν τις διαδικτυακές συνδέσεις για να επιτύχει υψηλής ταχύτητας συνδεσιμότητα. Το γεγονός αυτό συνέβαλε στην υπερβολική ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών, η οποία οδήγησε σε καταστροφικές χρεοκοπίες όταν βραχυπρόθεσμα η ζήτηση δεν ήταν η αναμενόμενη.

Σήμερα, όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, η κορυφαίες εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης επενδύουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα data centers. Οι συνολικές επενδύσεις στον τομέα αυτόν εκτιμώνται σε τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσά που μπορούν να συγκριθούν μόνο με το ΑΕΠ μεγάλων χωρών.

Άραγε, θα επαναληφθεί η ιστορία, προκαλώντας μια επικείμενη κατάρρευση; αναρωτιέται το Forbes.

Ο Επικεφαλής Οικονομολόγος της Apollo, Torsten Slοk, (CNBC) σημείωσε στο πλαίσιο μιας έκθεσης ότι θεωρεί πως η σημερινή «φούσκα» της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερη από τη φούσκα του Διαδικτύου, με τις 10 κορυφαίες εταιρείες του S&P 500 να είναι πιο υπερτιμημένες από ό,τι ήταν τη δεκαετία του 1990.

Ωστόσο, οι ανησυχίες περί πιθανής «φούσκας» εντάθηκαν μετά τη δημοσίευση της έκθεσης που εκπονήθηκε από τμήμα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) προς τα τέλη Αυγούστου. Όπως τονίζει το Business Insider τα αποτελέσματα της έκθεσης έδειξαν ότι το 95% των πιλοτικών προγραμμάτων Τεχνητής Νοημοσύνης δεν αποφέρουν μετρήσιμες οικονομικές εξοικονομήσεις, ούτε αυξάνουν τα κέρδη των εταιρειών.

Οι συντάκτες της έκθεσης μίλησαν με 150 στελέχη, διεξήγαγαν έρευνα σε 350 υπαλλήλους και εξέτασαν 300 έργα Τεχνητής Νοημοσύνης. Το δημοσίευμα χαρακτήρισε τις επιπτώσεις ως σημαντικές, καθώς όπως επισημαίνει στο πλαίσιο έκθεσης διαπιστώθηκε ότι οι επενδύσεις των επιχειρήσεων στην Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη (Generative AI) ανέρχονται σε 30-40 δισεκατομμύρια δολάρια.

Σύμφωνα λοιπόν με την έκθεση «Artificial Intelligence Index Report 2025» του Stanford Institute for Human-Centered AI μόνο στις ΗΠΑ οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη έφτασαν τα 109,1 δισ. δολάρια το 2024 και ήταν σχεδόν 12 φορές υψηλότερες από την Κίνα, όπου έφτασαν τα 9,3 δισ. δολάρια και 24 φορές υψηλότερες από το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου διαμορφώθηκαν στα 4,5 δισ. δολάρια.

Ειδικά, η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη (GenAI) σημείωσε ιδιαίτερη δυναμική, προσελκύοντας ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 33,9 δισ. δολαρίων διεθνώς, καταγράφοντας αύξηση 18,7% σε σχέση με το 2023.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το TechCrunch, το οποίο επικαλείται στοιχεία από το Dealroom, το 2024 οι startups Τεχνητής Νοημοσύνης «σήκωσαν» 110 δισ. δολάρια, με τις επενδύσεις να είναι αυξημένες κατά 62% σε σχέση με το 2023.

Όσον αφορά το μέγεθος της αγοράς της Τεχνητής Νοημοσύνης, το Fortune Business Insights την υπολόγισε στα 233,46 δισεκατομμύρια το 2024, ενώ προβλέπει ότι θα φτάσει τα 294,16 δισ. δολάρια το 2025 και το 1,771 τρισ. δολάρια το 2032, παρουσιάζοντας σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (CAGR) 29,20% κατά τη διάρκεια της περιόδου πρόβλεψης.

Από την πλευρά της, η Statista προβλέπει ότι το μέγεθος της αγοράς της Τεχνητής Νοημοσύνης θα φτάσει τα 244,22 δισ. δολάρια το 2025, ενώ αναμένει να φτάσει τα 1,01 τρισ. δολάρια έως το 2031.