Όταν το κλιματιστικό… σε αρρωσταίνει Aspergillus, Penicillium, Cladosporium, Rhizopus και τα πρώιμα συμπτώματα

Το κλιματιστικό θεωρείται σωτήριο τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, καθώς διατηρεί τη θερμοκρασία και την υγρασία σε ανεκτά επίπεδα, προσφέροντας άνεση ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί αποφεύγουν τη χρήση του, φοβούμενοι ότι μπορεί να αρρωστήσουν. Αν και αυτό ίσως ακούγεται υπερβολικό, ως μικροβιολόγος επιβεβαιώνω πως ο φόβος αυτός δεν είναι εντελώς αβάσιμος. Ένα κακοσυντηρημένο ή χαλασμένο σύστημα μπορεί να μολυνθεί από παθογόνους μικροοργανισμούς, μετατρέποντας το κλιματιστικό σε πηγή αερογενών λοιμώξεων – από το κοινό κρυολόγημα έως την πνευμονία.

Σύνδρομο άρρωστου κτιρίου ονομάζονται τα συμπτώματα που εμφανίζονται μετά από πολύωρη παραμονή σε χώρους με κλιματισμό. Περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, ζαλάδα, καταρροή ή βουλωμένη μύτη, επίμονο βήχα ή συριγμό, ερεθισμούς ή εξανθήματα στο δέρμα, δυσκολία συγκέντρωσης και κόπωση. Το φαινόμενο αφορά κυρίως όσους εργάζονται σε γραφεία, αλλά μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε περνά πολλές ώρες σε κλιματιζόμενα κτίρια όπως νοσοκομεία.

Τα συμπτώματα του συνδρόμου τείνουν να επιδεινώνονται όσο παραμένετε στον ίδιο χώρο και υποχωρούν όταν φύγετε. Σε μελέτη του 2023 στην Ινδία, 200 υγιείς ενήλικες που εργάζονταν 6-8 ώρες την ημέρα σε γραφείο με κλιματισμό συγκρίθηκαν με άλλους 200 που εργάζονταν χωρίς αυτόν. Όσοι εκτίθεντο στον κλιματισμό εμφάνισαν περισσότερα συμπτώματα συνδρόμου άρρωστου κτιρίου και υψηλότερα ποσοστά αλλεργιών.

Ακόμη σημαντικότερο, οι εξετάσεις έδειξαν ότι οι εργαζόμενοι με έκθεση στο κλιματιστικό είχαν χειρότερη λειτουργία των πνευμόνων και περισσότερες απουσίες από την εργασία, συγκριτικά με την ομάδα που δεν εκτίθετο σε AC. Και άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι οι εργαζόμενοι σε γραφεία με AC εμφανίζουν συχνότερα το σύνδρομο άρρωστου κτιρίου.

Πώς τα χαλασμένα συστήματα γίνονται εστίες κινδύνου

Ένας βασικός παράγοντας φαίνεται να είναι τα προβληματικά συστήματα. Όταν ένα κλιματιστικό δεν λειτουργεί σωστά, μπορεί να απελευθερώσει αλλεργιογόνα, χημικές ουσίες ή μικροοργανισμούς που υπό κανονικές συνθήκες θα παγιδεύονταν στα φίλτρα του. Επιπλέον, ενδέχεται να διασπείρει ατμούς από προϊόντα καθαρισμού ή ψυκτικά υγρά όπως βενζόλιο, φορμαλδεΰδη και τολουόλιο, ουσίες τοξικές που ερεθίζουν το αναπνευστικό σύστημα.

Η πλημμελής συντήρηση μπορεί επίσης να επιτρέψει την ανάπτυξη βακτηρίων όπως η Legionella pneumophila, που προκαλεί τη νόσο των Λεγεωνάριων – μια λοίμωξη των πνευμόνων που μεταδίδεται με εισπνοή σταγονιδίων νερού μολυσμένων με τα συγκεκριμένα βακτήρια. Η ανάπτυξή τους ευνοείται σε περιβάλλοντα με νερό όπως υδρομασάζ ή συστήματα κλιματισμού.

Τα συστήματα AC πρέπει να απολυμαίνονται τακτικά ώστε να αποτρέπεται η εξάπλωση τέτοιων λοιμώξεων. Η μόλυνση από Legionella εμφανίζεται κυρίως σε χώρους όπως ξενοδοχεία, νοσοκομεία ή γραφεία όπου έχει μολυνθεί το δίκτυο νερού. Τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της πνευμονίας: βήχας, δύσπνοια, πόνος στο στήθος, πυρετός και γενικά συμπτώματα γρίπης. Εκδηλώνονται 2 έως 14 ημέρες μετά την έκθεση και μπορεί να απειλήσουν τη ζωή – συχνά απαιτείται νοσηλεία και η ανάρρωση διαρκεί εβδομάδες.

Μύκητες και ιοί στα φίλτρα του κλιματιστικού

Η συσσώρευση σκόνης και υγρασίας στο εσωτερικό των AC δημιουργεί ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη μικροβίων. Έρευνες σε νοσοκομειακά συστήματα εξαερισμού έχουν εντοπίσει μύκητες όπως Aspergillus, Penicillium, Cladosporium και Rhizopus στους υγρούς χώρους των εγκαταστάσεων.

Οι μυκητιασικές λοιμώξεις είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για ευάλωτους ασθενείς – ανοσοκατεσταλμένους, μεταμοσχευμένους, αιμοκαθαρόμενους αλλά και πρόωρα βρέφη. Ο Aspergillus προκαλεί πνευμονία αλλά και αποστήματα σε πνεύμονες, εγκέφαλο, ήπαρ, σπλήνα και δέρμα. Τα συμπτώματα είναι κυρίως αναπνευστικά: επίμονος βήχας ή συριγμός, πυρετός, δύσπνοια, κόπωση και ανεξήγητη απώλεια βάρους.

Οι ιογενείς λοιμώξεις μπορούν επίσης να μεταδοθούν μέσω AC. Σε ένα περιστατικό στην Κίνα, παιδιά νηπιαγωγείου μολύνθηκαν από norovirus μέσω του συστήματος εξαερισμού της τουαλέτας της τάξης τους – προκάλεσε γαστρεντερίτιδα σε 20 μαθητές. Αν και ο norovirus μεταδίδεται κυρίως με επαφή ή μολυσμένες επιφάνειες, εδώ επιβεβαιώθηκε αερογενής διασπορά από το AC. Παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί κι αλλού.

Ωστόσο, τα καλά συντηρημένα AC μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της διασποράς αερογενών ιών – έρευνες δείχνουν ότι μειώνουν τα επίπεδα κυκλοφορίας κοινών ιών όπως ο COVID.

Ο ρόλος της υγρασίας & η σημασία της συντήρησης

Ένας ακόμη λόγος που το AC αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης είναι ο τρόπος που ελέγχει τα επίπεδα υγρασίας. Ο ξηρός αέρας εσωτερικών χώρων αφυδατώνει τους βλεννογόνους της μύτης και του λαιμού μας, μειώνοντας την άμυνα απέναντι σε βακτήρια και μύκητες – κάτι που διευκολύνει τις βαθύτερες λοιμώξεις των ιγμορείων.

Τα φίλτρα των κλιματιστικών, όταν είναι καθαρά και λειτουργούν σωστά, παγιδεύουν σωματίδια σκόνης, σπόρια μυκήτων και μικρόβια προστατεύοντας τον εσωτερικό αέρα. Όμως αν τα φίλτρα είναι παλιά ή βρώμικα ή αν το σύστημα δεν καθαρίζεται επαρκώς, αυτή η προστασία καταρρέει.

Η σωστή συντήρηση του κλιματιστικού είναι απαραίτητη για την αποτροπή μολύνσεων που σχετίζονται με τη χρήση του.

Πηγή: theconversation.com