Αντιστροφή της γήρανσης. Με αφορμή τις… νέες περιπέτειες της Κιμ Καρντάσιαν η άποψη μιας ειδικού έχει ιδιαίτερη αξία

Η Κιμ Καρντάσιαν ταξίδεψε στο Μεξικό προκειμένου να υποβληθεί σε μια θεραπεία που δεν προσφέρεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με την Daily Mail η 44χρονη σταρ δημοσίευσε την Παρασκευή στο Instagram φωτογραφίες και λεπτομέρειες από την εμπειρία της, μέσα από έναν λιτό χώρο όπου πραγματοποιήθηκε η διαδικασία.

Όπως αποκαλύφθηκε, η Κιμ υποβλήθηκε σε θεραπεία Muse με βλαστοκύτταρα, η οποία – σύμφωνα με την Eterna Health – επιτυγχάνει «πλήρη κυτταρική ανανέωση» μέσω της «αντικατάστασης φθαρμένων κυττάρων με πλήρως λειτουργικό ιστό» σε περιοχές όπως οι αρθρώσεις και οι μύες.

Στις φωτογραφίες, η Κιμ φορά μαύρες πιτζάμες και σκούρα προστατευτικά γυαλιά, ποζάροντας δίπλα στον γιατρό της. Σε μία ακόμη εικόνα, απεικονίζεται την ώρα της θεραπείας, με εμφανή ίχνη αίματος στην πλάτη της.

Αν και η συγκεκριμένη θεραπεία δεν είναι διαθέσιμη στις ΗΠΑ, οι θεραπείες με βλαστοκύτταρα δεν είναι πλήρως απαγορευμένες στη χώρα. Ορισμένες, όπως αυτές που χρησιμοποιούν αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα από ομφάλιο αίμα για αιματολογικές παθήσεις, έχουν εγκριθεί από τον FDA και είναι νόμιμες. Ωστόσο, οι περισσότερες άλλες θεραπείες με βλαστοκύτταρα θεωρούνται ακόμη πειραματικές και δεν έχουν εγκριθεί για ευρεία χρήση.

Με αφορμή τις νέες περιπέτειες της Κίμ για το… ελιξίριο της νεότητας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η άποψη μιας ειδικού…..

Η Victoria Eugenia Martínez Miguel, διδάκτωρ στη Βιολογία της Γήρανσης και ερευνήτρια στο Max Planck Institute for Biology of Ageing (Γερμανία) απαντά στην ερώτηση της El pais αν είναι εφικτή η αναστροφή της γήρανσης και ποιες μέθοδοι δοκιμάζονται σε κύτταρα και οργανισμούς.

“Αυτή είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη ερώτηση, ακόμα και για εμάς που είμαστε ειδικοί στη βιολογία της γήρανσης. Στο ινστιτούτο όπου εργάζομαι, μελετούμε γιατί τα κύτταρά μας γερνούν και πώς μπορούμε να βελτιώσουμε αυτή τη διαδικασία. Η σύντομη απάντηση είναι ότι τεχνικά μπορεί να αντιστραφεί, αλλά στην πραγματικότητα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Γνωρίζουμε ότι η γήρανση είναι ευμετάβλητη. Για παράδειγμα, το περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει το προσδόκιμο ζωής — είτε να το αυξήσει είτε να το μειώσει. Από τη δεκαετία του 1980 επίσης ξέρουμε ότι μπορούμε να επέμβουμε γενετικά ώστε να παρατείνουμε ή να μειώσουμε τη διάρκεια ζωής σχεδόν σε όλα τα πρότυπα οργανισμών που έχουμε μελετήσει. Διαθέτουμε ήδη εκτενή γνώση για τα κυτταρικά μονοπάτια που πρέπει να τροποποιηθούν για να το πετύχουμε αυτό.

Ωστόσο, η αναστροφή της διαδικασίας αποτελεί διαφορετικό ζήτημα. Πρόκειται για ένα ερώτημα που έχει αναδειχθεί την τελευταία δεκαετία, άρα είναι πολύ νέο επιστημονικά. Παρόλα αυτά, ήδη διαθέτουμε κάποιες ενδείξεις ότι ίσως είναι εφικτό.

Στο εσωτερικό των κυττάρων υπάρχουν συγκεκριμένα γονίδια που, όταν υπερενεργοποιούνται, μπορούν να μετατρέψουν ένα ήδη διαφοροποιημένο κύτταρο — δηλαδή ένα κύτταρο που έχει αναπτυχθεί για συγκεκριμένη λειτουργία, όπως του νεφρού, του εγκεφάλου ή του δέρματος — ξανά σε πολυδύναμο. Έπειτα, αυτό μπορεί ξανά να εξελιχθεί σε εξειδικευμένο κύτταρο του οργανισμού.

Αυτά τα γονίδια ονομάζονται OSKM (αρχικά των Oct4, Sox2, Klf4 και c-Myc), γνωστά και ως παράγοντες Yamanaka, από τον ερευνητή που τα ανακάλυψε. Σε καλλιέργειες κυττάρων, όταν αυτοί οι παράγοντες υπερενεργοποιούνται — αλλά πιο ήπια ή διακοπτόμενα — το κύτταρο μπορεί να αναζωογονηθεί χωρίς να επιστρέψει πλήρως στην πολυδυναμία.

Επιτυχίες και προκλήσεις σε πειράματα με ζώα

Αρκετές ερευνητικές ομάδες, μεταξύ των οποίων εκείνες των Ισπανών επιστημόνων Juan Carlos Izpisúa και Manuel Serrano, κατάφεραν να υπερεκφράσουν αυτούς τους παράγοντες Yamanaka σε ποντίκια και να αναζωογονήσουν ορισμένους ιστούς ή όργανα σύμφωνα με συγκεκριμένες φυσιολογικές παραμέτρους και τη βιολογική τους ηλικία — όπως μετρώνται από επιγενετικά ή μεταγραφωματικά ρολόγια.

Το πρόβλημα με τη γενετική τροποποίηση αυτών των παραγόντων είναι ότι μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, με σημαντικότερη την πιθανή ανάπτυξη όγκων.

Σε οργανισμούς όπως ο άνθρωπος αλλά και άλλους, έχει παρατηρηθεί προσωρινή αναζωογόνηση. Για παράδειγμα, όταν προκύπτει έντονο στρες — όπως νηστεία, χειρουργείο ή ακόμη και εγκυμοσύνη — ο οργανισμός γερνά πολύ γρήγορα (όπως μετρούν τα επιγενετικά και μεταγραφωματικά ρολόγια). Όμως μετά από λίγο διάστημα επανέρχεται στην ηλικία που είχε πριν το στρες.

Γνωρίζουμε επίσης ότι υπάρχουν παρεμβάσεις, όπως συγκεκριμένες δίαιτες ή φάρμακα, που μπορούν να επιταχύνουν αυτήν την αναζωογόνηση.

Τι ισχύει σήμερα για την αναστροφή της γήρανσης

Αυτό σημαίνει πως τεχνικά η γήρανση μπορεί να αντιστραφεί, αν και μόνο προσωρινά ή μερικώς. Είναι σημαντικό όμως να σημειωθεί ότι μέχρι τώρα δεν έχει επιτευχθεί πλήρης αναστροφή της γήρανσης σε ηλικιωμένους οργανισμούς.

Εργάζομαι με το σκουλήκι Caenorhabditis elegans, και μόλις αποκτήσει ενήλικη μορφή δεν μπορούμε να το κάνουμε νεότερο. Δεν γνωρίζουμε αν ποτέ θα είναι εφικτό αυτό· ωστόσο, με βάση τα δεδομένα από καλλιέργειες κυττάρων πιστεύω πως ίσως το καταφέρουμε μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

Τέλος, αν θεωρήσουμε τη γήρανση ως μια γραμμική διαδικασία — ξεκινώντας από το μηδέν και προχωρώντας σταδιακά — αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι πως μπορούμε να παρατείνουμε τη ζωή και να βελτιώσουμε την υγεία σε αυτό το στάδιο. Για παράδειγμα, τα σκουλήκια C. elegans ζουν 30 ημέρες αλλά μπορούμε να τα κάνουμε να ζήσουν 60 ημέρες· ένα τέτοιο σκουλήκι 50 ημερών συμπεριφέρεται σαν ένα 20 ημερών με ανάλογη υγεία.

Αν αυτά τα σκουλήκια αναζωογονηθούν μέσω νηστείας κατά την προνυμφική φάση, μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία συνεχίζουν κανονικά τη γήρανσή τους. Συνεπώς, ποτέ δεν έχουμε παρατηρήσει ότι η διαδικασία της γήρανσης μπορεί να παγώσει για πάντα ή ότι μπορεί κάποιος οργανισμός να φτάσει στην αθανασία”.