Είναι καθαρές οι δημόσιες πισίνες;- Ποιά βακτήρια …καραδοκούν- Τι πρέπει να προσέχουμε

Από τροπικά παράσιτα μέχρι επικίνδυνα βακτήρια, πολλά μπορεί να κρύβονται στο νερό μιας πισίνας. Το κολύμπι αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα ανθρώπινα χόμπι, με την πρώτη καταγεγραμμένη πισίνα να χρονολογείται γύρω στο 3000 π.Χ. στην κοιλάδα του Ινδού.

Πολύ αργότερα, τον 19ο αιώνα, οι πισίνες άρχισαν να εμφανίζονται στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, φέρνοντας μαζί τους και την πρόκληση της υγιεινής. Ακόμα και σήμερα, οι δημόσιες και ιδιωτικές πισίνες μπορεί να γίνουν εστίες μόλυνσης αν δεν συντηρούνται σωστά.

Καθώς η θερινή περίοδος εξελίσσεται, αξίζει να γνωρίζουμε τι άλλο μπορεί να βρεθεί στο νερό της πισίνας μαζί μας, όπως περιγράφει η έρευνα του BBC.

Ποια βακτήρια συναντάμε στις πισίνες;

Συνήθως, οι εντερικές ασθένειες –όπως διάρροια και εμετός– υποχωρούν μόνες τους σε υγιή άτομα, εξηγεί η Jackie Knee, επίκουρη καθηγήτρια στο London School of Tropical Medicine. Ωστόσο, αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για μικρά παιδιά, ηλικιωμένους και ανοσοκατεσταλμένους. Οι κολυμβητές μπορούν να κολλήσουν το παράσιτο κρυπτοσπορίδιο αν κάποιος μολυσμένος έχει «ατύχημα» στην πισίνα ή από κατάποση υπολειμμάτων κοπράνων που παραμένουν στο σώμα.

“Ακόμα και μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων, κάποιος μπορεί να συνεχίζει να αποβάλλει το παράσιτο,” επισημαίνει ο Ian Young, αναπληρωτής καθηγητής στο Toronto Metropolitan University. Παρά τις προσπάθειές μας να μην καταπίνουμε νερό της πισίνας, έρευνες δείχνουν ότι αυτό συχνά καταλήγει στον οργανισμό μας.

Μια μελέτη του 2017 σε δημόσιες πισίνες του Οχάιο εξέτασε το αίμα 549 ανθρώπων, ενηλίκων και παιδιών, μετά από μία ώρα κολύμβησης. Κατά μέσο όρο, οι ενήλικες κατάπιναν περίπου 21 ml νερού ανά ώρα, ενώ τα παιδιά 49 ml.

Πότε αυξάνεται ο κίνδυνος μόλυνσης;

Ο κίνδυνος μόλυνσης εξαρτάται από το πόσο γεμάτη είναι η πισίνα. Μια έρευνα έδειξε ότι η πιθανότητα μετάδοσης του κρυπτοσποριδίου αυξάνεται τις ώρες αιχμής. Οι ερευνητές ανέλυσαν το νερό έξι πισινών για δέκα εβδομάδες το καλοκαίρι του 2017 και εντόπισαν κρυπτοσπορίδιο στο 20% των δειγμάτων — μάλιστα τα δύο τρίτα αυτών ήταν σε περιόδους μεγάλης προσέλευσης.

Το κρυπτοσπορίδιο δεν είναι το μόνο που πρέπει να μας ανησυχεί, λέει ο Stuart Khan, καθηγητής στο University of Sydney. Βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος μπορούν να προκαλέσουν δερματικές λοιμώξεις, ενώ μύκητες επιβιώνουν στους ζεστούς και υγρούς χώρους των αποδυτηρίων. Συχνή είναι επίσης η “ωτίτιδα του κολυμβητή”, που προκαλείται όταν νερό παραμένει στον έξω ακουστικό πόρο για πολλή ώρα — χωρίς όμως να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Λοιμώξεις μπορεί να προκληθούν ακόμη και μέσω εισπνοής σταγονιδίων που περιέχουν βακτήρια όπως η λεγιονέλλα, προκαλώντας τη νόσο των λεγεωναρίων. Παρόλα αυτά, τα ξεσπάσματα τέτοιων ασθενειών είναι σπάνια χάρη στη σωστή απολύμανση με χλώριο.

Πώς διαχειριζόμαστε τα βακτήρια στις πισίνες;

Πριν τον 20ό αιώνα, στις πισίνες δεν υπήρχαν χημικά απολυμαντικά· συνήθως άλλαζαν συχνά το νερό ή είχαν ειδικά συστήματα αποστράγγισης. Παραδοσιακά, οι χώροι κολύμβησης βρίσκονταν στη θάλασσα ή σε ποτάμια με φυσική ανανέωση νερού.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, παθογόνα όπως τα Campylobacter, Shigella και Salmonella προκαλούν γαστρεντερικά συμπτώματα ή ακόμη σοβαρότερες επιπλοκές. Ευτυχώς, το μεγαλύτερο μέρος του κινδύνου αντιμετωπίζεται με τη χρήση χλωρίου.

Για αποτελεσματική προστασία από ιούς και βακτήρια, η σωστή συντήρηση της πισίνας είναι κρίσιμη: πρέπει να διατηρούνται τα σωστά επίπεδα pH και αλκαλικότητας ώστε το χλώριο να δρα αποτελεσματικά. Η απαιτούμενη ποσότητα χλωρίου εξαρτάται από τον αριθμό των λουόμενων — όσο περισσότεροι οι χρήστες, τόσο μεγαλύτερη η ανάγκη για χλώριο.

Οι κανονισμοί διαφέρουν μεταξύ χωρών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν υπάρχουν ειδικοί νόμοι για την υγιεινή των πισινών πέραν της γενικής νομοθεσίας υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Στις ΗΠΑ υπάρχουν ομοσπονδιακοί αλλά και πολιτειακοί κανονισμοί· ο σχετικός κώδικας του CDC, ωστόσο, είναι προαιρετικός.

Τα όρια της απολύμανσης με χλώριο

“Το παράσιτο κρυπτοσπορίδιο είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στο χλώριο,” αναφέρει η Knee. “Τα περισσότερα παθογόνα εξουδετερώνονται μέσα σε λίγα λεπτά· όμως το κρυπτοσπορίδιο επιβιώνει πάνω από μία εβδομάδα στα συνήθη επίπεδα χλωρίου.” Αυτό συμβαίνει επειδή σχηματίζει σποροειδή μορφή που το προστατεύει από εξωτερικούς παράγοντες.

Το μεγαλύτερο ρίσκο μόλυνσης προκύπτει από σοβαρά ατυχήματα μέσα στην πισίνα, αλλά αυτός ο κίνδυνος μειώνεται αν υπάρξει άμεση ανταπόκριση: είτε με χρήση πηκτικού μέσου και φιλτραρίσματος του νερού (εφόσον υπάρχει κατάλληλη υποδομή), είτε με “υπερχλωρίωση”, δηλαδή προσθήκη πολύ υψηλών συγκεντρώσεων χλωρίου για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

Άλλοι κίνδυνοι στις πισίνες: η μυρωδιά του χλωρίου

Η χαρακτηριστική μυρωδιά που συναντάμε στις πισίνες δεν προέρχεται αποκλειστικά από το ίδιο το χλώριο. Όπως εξηγεί ο Khan, αυτή δημιουργείται όταν το χλώριο αντιδρά με άλλες ουσίες – κυρίως αμμωνία που προέρχεται από ούρα και ιδρώτα – σχηματίζοντας χλωραμίνες. Αυτές ευθύνονται τόσο για τη μυρωδιά όσο και για τον ερεθισμό ματιών και λαιμού κατά την εισπνοή τους πάνω από την επιφάνεια του νερού.

Κολύμπι στη φύση: τι πρέπει να προσέχουμε;

Η εναλλακτική του “wild swimming”, δηλαδή το μπάνιο σε λίμνες, ποτάμια ή θάλασσα, έχει κι αυτή κινδύνους. Πολλά φυσικά υδάτινα σώματα περιέχουν ακάθαρτα λύματα ή ζωικά περιττώματα — γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης.

“Η παρουσία αυτής της μυρωδιάς σημαίνει πως υπάρχουν σωματικά υγρά που αντιδρούν με το χλώριο,” προσθέτει ο Khan. Τα χημικά αυτά μπορούν να υποβαθμίσουν την ποιότητα του νερού και να επηρεάσουν την υγεία όλων των λουόμενων ακόμη και μετά από σύντομη έκθεση.

Πώς μειώνουμε τον κίνδυνο μόλυνσης;

Η καλύτερη πρόληψη είναι όλοι να κάνουν ντους πριν μπουν στην πισίνα, ώστε να απομακρύνουν τυχόν ρύπους ή μικρόβια από το σώμα τους. Η καλή εξαεριστική εγκατάσταση βοηθά επίσης στη μείωση των ερεθιστικών ουσιών πάνω από το νερό.

Άλλα μέτρα πρόληψης:

• Aποφεύγετε την κατάποση νερού της πισίνας — οι περισσότερες εντερικές λοιμώξεις μεταδίδονται μέσω πόσης μολυσμένου νερού.
• Eνημερώνετε άμεσα τους υπεύθυνους σε περίπτωση ατυχήματος στην πισίνα και βγείτε αμέσως έξω.
• Kαθαρίζετε τακτικά τις επιφάνειες της πισίνας, αλλάζετε συχνά το νερό όπου είναι δυνατόν και διατηρείτε σταθερά τα επίπεδα χλωρίου και pH σύμφωνα με τις οδηγίες του CDC.

Συμπέρασμα:

Tόσο η Knee όσο και ο Khan συμφωνούν πως τα οφέλη της κολύμβησης υπερτερούν κατά πολύ των κινδύνων όταν η πισίνα συντηρείται σωστά — με επαρκή καθαρισμό και κατάλληλη διαχείριση τυχόν περιστατικών μόλυνσης. Έτσι, έχουμε κάθε λόγο να απολαύσουμε μια βουτιά αυτό το καλοκαίρι — αρκεί πρώτα να κάνουμε ένα καλό ντους!