Γάζα: Στην κόψη του ξυραφιού η μόνιμη εκεχειρία- Τρεις καθοριστικοί παράγοντες

Μέσα σε ένα περιβάλλον οξυμμένων εντάσεων, η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα αποκτά νέα δυναμική. Η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξανόμενες εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις, την ώρα που διεθνείς μεσολαβητές, με την Αίγυπτο στην πρώτη γραμμή, κάνουν λόγο για «πρόοδο» στην επίτευξη ενός μόνιμου τερματισμού των εχθροπραξιών. Παρά τα θετικά σήματα, η αποφυγή της κατάρρευσης των συνομιλιών εξακολουθεί να εξαρτάται από κρίσιμους παράγοντες: την πραγματική πρόθεση της Ουάσινγκτον, την εσωτερική ισορροπία του Ισραήλ και την ευελιξία της Χαμάς.

Η Αίγυπτος δεσμεύτηκε εκ νέου για τη διασφάλιση μόνιμης εκεχειρίας, ωστόσο αναλυτές σημειώνουν ότι ο ρόλος της Ουάσινγκτον είναι καθοριστικός.

Χωρίς ουσιαστική πίεση προς το Ισραήλ και διαφάνεια στις παρασκηνιακές πρωτοβουλίες, καμία διαμεσολάβηση δεν μπορεί να αποδώσει. Όπως υπογραμμίζει η αραβική διπλωματία, «αν η διοίκηση Τραμπ επιδείξει σοβαρότητα, μπορεί να υπάρξει συμφωνία ακόμη και την επόμενη εβδομάδα».

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ενόψει της κρίσιμης συνεδρίασης της Κνέσετ για πιθανή διάλυση του κοινοβουλίου, επανέφερε το ζήτημα των Ισραηλινών ομήρων της Χαμάς, δηλώνοντας ότι έχει σημειωθεί «ουσιαστική πρόοδος» στις σχετικές διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, έσπευσε να προσθέσει πως «είναι νωρίς για ελπίδες», αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για επικοινωνιακό αντιπερισπασμό στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό.

Η ισραηλινή πίεση ενισχύεται περαιτέρω από τις κυρώσεις που ανακοίνωσαν από κοινού το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία και η Νορβηγία εις βάρος του ακροδεξιού Υπουργού Εθνικής Ασφαλείας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και του Υπουργού Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμοτριτς, με την αιτιολογία ότι «υποκινούν βία κατά Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη».

Επιπλέον, το ισραηλινό δίκτυο i24News μετέδωσε πληροφορίες από κυβερνητική πηγή που επιβεβαιώνει ότι το Κατάρ αναμένει επικαιροποιημένη απάντηση της Χαμάς επί του σχεδίου Ουίτκοφ. Η ίδια πηγή έκανε λόγο για «ευκαιρία προόδου» στις διαπραγματεύσεις, σε αντιδιαστολή με τις δηλώσεις του στελέχους της Χαμάς Μαχμούντ Μαρντάουι, που χαρακτήρισε «παραπλανητικά» τα λεγόμενα Νετανιάχου για δήθεν συμφωνία ανταλλαγής ομήρων.

Παρόλα αυτά, ισραηλινές πηγές από το δίκτυο Channel 12 ανέφεραν ότι η Χαμάς επιδεικνύει σημάδια ευελιξίας στο θέμα των εγγυήσεων για τερματισμό του πολέμου. Την ίδια στιγμή, το Κατάρ κάνει λόγο για «κρίσιμη φάση» στις τρέχουσες διαμεσολαβητικές προσπάθειες, με έμφαση σε μια ρεαλιστική προσέγγιση του στόχου για σταθερή και διαρκή εκεχειρία.

Το προτεινόμενο σχέδιο Ουίτκοφ προβλέπει 60ήμερη κατάπαυση του πυρός και ανταλλαγή 28 εκ των 56 ομήρων με πάνω από 1200 Παλαιστίνιους κρατούμενους. Παράλληλα, περιλαμβάνει ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας και διευκόλυνση στην πρόσβαση.

Αξίζει να σημειωθεί πως η προηγούμενη εκεχειρία κατέρρευσε στις 18 Μαρτίου, έπειτα από δύο μήνες εφαρμογής, χωρίς να επιτευχθεί διαρκής αποκλιμάκωση, ενώ και οι απευθείας διαπραγματεύσεις στην Ντόχα στις αρχές Ιουνίου δεν απέδωσαν ουσιαστικά αποτελέσματα.

Ο στρατηγικός αναλυτής και απόστρατος στρατηγός Σαμίρ Φάρατζ εκτιμά πως οι πιέσεις προς τον Νετανιάχου, τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό, θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν στην αποδοχή ενός μερικού συμβιβασμού. Επισήμανε, ωστόσο, πως η Χαμάς αποφεύγει επιμελώς να σχολιάσει δημόσια τις διαρροές, ώστε να μη συνδράμει άθελά της στην προπαγάνδα του Ισραήλ, όπως έχει συμβεί επανειλημμένα στο παρελθόν.

Ο Παλαιστίνιος πολιτικός αναλυτής Αϊμάν Ράκαμπ χαρακτήρισε τις δηλώσεις Νετανιάχου «ελιγμό», με σκοπό να κατευνάσει τις εσωτερικές πιέσεις, εκτιμώντας πως «δεν υπάρχει πραγματική διάθεση για συμφωνία από πλευράς Τελ Αβίβ». Όπως τόνισε, η Χαμάς παραμένει επιφυλακτική, ακριβώς επειδή έχει αποδείξει η Ισραηλινή κυβέρνηση ότι είναι ικανή να αναιρέσει προηγούμενες δεσμεύσεις, όπως συνέβη στην περίπτωση της συμφωνίας του Ιανουαρίου.

Εντούτοις, η Ουάσινγκτον φαίνεται να τηρεί διπλωματική απόσταση. Παρά τις δηλώσεις περί πρόθεσης για εκεχειρία, η αμερικανική κυβέρνηση αντέδρασε αρνητικά στις κυρώσεις των ευρωπαϊκών κρατών προς τους Ισραηλινούς υπουργούς. Αντίθετα, η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τάμι Μπρους δήλωσε πως οι πιέσεις προς το Ισραήλ «δεν συμβάλλουν» στην επίτευξη εκεχειρίας και ότι η διεθνής προσοχή πρέπει να παραμείνει στην «ένοπλη οργάνωση Χαμάς».

Ανάλογη στάση κράτησε και ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, δηλώνοντας στην πλατφόρμα X ότι «οι κυρώσεις δεν βοηθούν την αμερικανική διπλωματική αποστολή» και «δεν ενισχύουν την προσπάθεια για επιστροφή των ομήρων και τον τερματισμό της σύγκρουσης».

Την ίδια ώρα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να δήλωσε τηλεφωνικά στον Νετανιάχου ότι επιθυμεί να δει «ένα τέλος στον πόλεμο στη Γάζα». Παράλληλα, ο Υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Μπαντρ Αμπντελαάτι δήλωσε από το Φόρουμ Ειρήνης του Όσλο ότι η χώρα του είναι προσηλωμένη στον στόχο για διαρκή εκεχειρία και ανθρωπιστική πρόσβαση στη Γάζα.

Ο Στρατηγός Φάρατζ επιμένει ότι οι συνδυασμένες πιέσεις προς το Ισραήλ, οι ενδείξεις ότι η Χαμάς έχει απολέσει στρατηγικά πλεονεκτήματα, και η αμερικανική επιθυμία για «επανεκκίνηση της ειρηνευτικής ατζέντας» μπορεί να οδηγήσουν σε μερική συμφωνία ακόμη και μέσα στην επόμενη εβδομάδα.

Ο Αϊμάν Ράκαμπ παραμένει πιο απαισιόδοξος, επισημαίνοντας ότι οι ΗΠΑ δεν δείχνουν πραγματική βούληση και ότι οι παλαιστινιακές εγγυήσεις που ζητά η Χαμάς ενδέχεται να αναιρεθούν μονομερώς από το Ισραήλ. Όπως αναφέρει, «ο Τραμπ ίσως επιδιώκει μόνο πολιτικό κεφάλαιο ενόψει των εκλογών και όχι μια σταθερή και διαφανή ειρηνευτική διαδικασία».

Το αν η Γάζα θα οδηγηθεί σε τρίτη κατάρρευση εκεχειρίας ή θα καταφέρει να προχωρήσει σε ουσιαστική και διαρκή αποκλιμάκωση, μένει να φανεί. Οι εξελίξεις των επόμενων ημερών θα κρίνουν όχι μόνο την πορεία των διαπραγματεύσεων, αλλά και τη γεωπολιτική αξιοπιστία των βασικών διεθνών παραγόντων.