Politico: Πράσινο φως από Κομισιόν για χρηματοδότηση της Άμυνας με δισ. του ταμείου ανάκαμψης

Σύμφωνα με το Politico η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ μπορούν πλέον να αξιοποιήσουν μέρος των εναπομεινάντων 335 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την άμυνα, τροποποιώντας τις αρχικές προτεραιότητες που αφορούσαν κυρίως την κλιματική δράση και την ψηφιακή μετάβαση.

Το 2021, η Επιτροπή είχε προσφέρει στα κράτη που επλήγησαν από την πανδημία Covid-19 ένα πακέτο ύψους 650 δισ. ευρώ σε δάνεια και επιχορηγήσεις, με στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την ενίσχυση της ψηφιοποίησης και άλλες μεταρρυθμίσεις φιλικές προς την ανάπτυξη, χρηματοδοτούμενες από κοινή έκδοση χρέους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τότε, στην κορύφωση της Πράσινης Συμφωνίας και πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η κλιματική πολιτική αποτελούσε προτεραιότητα για τις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με τη νομοθεσία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το 37% των πόρων προοριζόταν για το κλίμα και το 20% για τον ψηφιακό μετασχηματισμό — χωρίς πρόβλεψη για αμυντικές δαπάνες.

Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά και με σχεδόν τα μισά κονδύλια να μην έχουν ακόμη διατεθεί, η Επιτροπή ενημέρωσε τα κράτη ότι έργα άμυνας στο πλαίσιο κοινών ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών, όπως τα προγράμματα δορυφορικών επικοινωνιών, είναι πλέον επιλέξιμα για χρηματοδότηση.

Νέα δυνατότητα χρηματοδότησης μέσω RRF

Η Κομισιόν κάλεσε παράλληλα τους νομοθέτες να συμπεριλάβουν στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) πρόβλεψη που θα επιτρέπει στα κράτη να χρησιμοποιούν πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για συνεισφορές στο ευρωπαϊκό αμυντικό ταμείο.

«Αυτές οι εναλλακτικές θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα οφέλη του Ταμείου Ανάκαμψης για τις κοινές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας και της άμυνας», δήλωσε ο Επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις, παρουσιάζοντας τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη μπορούν να ανασχεδιάσουν τα σχέδιά τους.

Η λογική είναι ότι αν ένα κράτος ανακατευθύνει κονδύλια του RRF προς αυτά τα κοινά προγράμματα, μπορεί να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση πιο εύκολα.

Σε ερώτηση σχετικά με το πώς οι αμυντικές επενδύσεις συνδέονται με τους «πράσινους» και ψηφιακούς στόχους του RRF, ο Ντομπρόβσκις τόνισε ότι οι ισχύοντες κανόνες δεν προβλέπουν ειδική μεταχείριση για μέτρα άμυνας. Παράλληλα, ανέφερε πως το ισπανικό σχέδιο ήδη περιλαμβάνει δράσεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, ενώ άλλες χώρες έχουν επενδύσει στην ετοιμότητα αντιμετώπισης κρίσεων.

Αγώνας δρόμου μέχρι το 2026 για αξιοποίηση των κονδυλίων

Ο χρόνος όμως πιέζει τα κράτη που θέλουν να ανακατευθύνουν πόρους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αποδείξουν ότι πέτυχαν τους συμφωνημένους στόχους για να λάβουν τα χρήματα — κι αρκετές υστερούν σημαντικά.

Χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που είναι οι μεγαλύτεροι ωφελούμενοι των πόρων, πιέζουν εδώ και μήνες για παράταση της προθεσμίας του 2026. Ωστόσο, η Κομισιόν απορρίπτει κατηγορηματικά αυτό το ενδεχόμενο, καθώς θα απαιτούσε νέα συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων και επικύρωση από 20 κοινοβούλια — διαδικασία που θεωρείται «εξαιρετικά επικίνδυνη και κοστοβόρα», όπως σημείωσε αξιωματούχος της ΕΕ.

Η Επιτροπή προτείνει στα κράτη να διασφαλίσουν ότι οι επενδύσεις που έχουν σχεδιαστεί είναι υλοποιήσιμες ή να τις αντικαταστήσουν με πιο ρεαλιστικά έργα. Μεταξύ των επιλογών που παρουσιάστηκαν περιλαμβάνεται η διοχέτευση κεφαλαίων σε εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες ή στο ευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα InvestEU.

Τα κράτη μπορούν επίσης να περιορίσουν τις φιλοδοξίες τους — αν μια κυβέρνηση δεν καταφέρει να ολοκληρώσει ένα νοσοκομείο, μπορεί να ολοκληρώσει τμήμα του και να αξιοποιήσει άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια για την ολοκλήρωση ή ακόμα και να ενισχύσει ήδη ολοκληρωμένα έργα.

Καθυστερήσεις σε Ρουμανία, Ουγγαρία και Βουλγαρία

Ρουμανία, Ουγγαρία και Βουλγαρία αντιμετωπίζουν σημαντικές καθυστερήσεις. Η Ρουμανία έχει αιτηθεί επιχορηγήσεις ίσες με το 3% του ΑΕΠ της. Η Ουγγαρία δεν έχει υποβάλει ούτε ένα αίτημα πληρωμής έως τώρα.

Για την Ουγγαρία, η εκταμίευση των κονδυλίων εξαρτάται από κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στο κράτος δικαίου, με στόχο την ενίσχυση των μηχανισμών κατά της διαφθοράς και τη θωράκιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Η Βουδαπέστη κινδυνεύει να χάσει 10,4 δισ. ευρώ.