Τα δύο φεγγάρια του Αυγούστου – Τα Supermoon “οξύρρυγχος” και “μπλε σελήνη” με τους μύθους του ηφαιστείου Κρακατόα

Δύο υπερφεγγάρια, δηλαδή δύο πανσελήνοι θα έχει ο φετινός Αύγουστος φαινόμενο που, έχει να παρατηρηθεί από τον Ιανουάριο του 2018 ενώ αναμένεται, ξανά, τον Ιανουάριο του 2037. Ένα σπάνιο φαινόμενο στην αρχή και το τέλος του μήνα το οποίο θα επαναληφθεί…14 χρόνια μετά. Έτσι, την Τρίτη (1 Αυγούστου), ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού θα κάνει «πρεμιέρα» με την πρώτη πανσέληνο.

Το ίδιο βράδυ, αν κανείς -μετά τη δύση του ηλίου- κοιτάξει προς τα νοτιοανατολικά, θα διακρίνει στον νυχτερινό ουρανό την ανατολή του «φεγγαριού του οξύρρυγχου».

Αυτή θα είναι η δεύτερη από τις τέσσερις συνολικά υπερπανσελήνους της χρονιάς. Το Supermoon είναι ένας συναρπαστικός όρος για αυτό που οι αστρονόμοι αποκαλούν «περιγειακή πανσέληνος», δηλαδή όταν η πανσέληνος συμβαίνει την ακριβή στιγμή που η Σελήνη είναι πιο κοντά μας στην τροχιά της.

Στις 30 Αυγούστου, και συγκεκριμένα στις 21:36 μ.μ. θα σημειωθεί η δεύτερη πανσέληνος του μήνα – η μπλε σελήνη. Ο όρος «μπλε φεγγάρι» χρησιμοποιείται όταν έχουμε δύο πανσελήνους σε έναν μόνο μήνα. Θα είναι η πλησιέστερη σελήνη της χρονιάς με μόλις 222.043 μίλια απόσταση από τη Γη, ενώ η επόμενη κοντινή πανσέληνος θα γίνει την 5η Νοεμβρίου του 2025 με απόσταση 221.817 μίλια.

• Όπως χρησιμοποιείται σήμερα, η λέξη υπερπανσέληνος επινοήθηκε από τον αστρολόγο Richard Nolle το 1979. Και σύμφωνα με τον ορισμό του Nolle, μια πανσέληνος ή νέα σελήνη είναι υπερπανσέληνος όταν βρίσκεται επίσης σε απόσταση 90% από το κοντινότερο σημείο της στη Γη. Ωστόσο, διαφορετικοί ερευνητές υπολογίζουν διαφορετικά την υπερπανσέληνο.

Το EarthSky χρησιμοποιεί τις ημερομηνίες υπερσελήνου όπως αυτές καθορίζονται από τον αστρονόμο Fred Espenak. Είναι περισσότερο γνωστός για τη θητεία του στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard, όπου έγινε παγκοσμίως αναγνωρισμένος εμπειρογνώμονας στις προβλέψεις εκλείψεων. Επιπλέον, η μέθοδός του για τον υπολογισμό των υπερσελήνων λαμβάνει υπόψη τις αλλαγές στην τροχιά της σελήνης κατά τη διάρκεια κάθε σεληνιακού κύκλου.

• Είναι γνωστό ότι τον Αύγουστο έχουμε τις μεγαλύτερες και λαμπερότερες πανσελήνους. Γιατί όμως;

Αυτό συμβαίνει γιατί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ο Ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό, ενώ αντίθετα η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα. Σε αυτή τη θέση η πανσέληνος μπορεί να δημιουργήσει αυτού του είδους την οπτική απάτη, όμως η πραγματικότητα είναι ότι επανειλημμένες μετρήσεις έχουν αποδείξει ότι πρόκειται για μια ψευδαίσθηση που έχει καταφέρει να χτίσει έναν ολόκληρο μύθο.

• Φέτος, στο τέλος του Αυγούστου, μετά το «φεγγάρι του οξύρρυγχου», που έλαβε το όνομά του από τους ιθαγενείς κατοίκους της Αμερικής που την συγκεκριμένη μέρα ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι, γνωστό και ως μουρούνα, ακολουθεί το λεγόμενο «μπλε φεγγάρι», το όνομα του οποίου έχει τροφοδοτήσει άλλον ένα μύθο.

Η αλήθεια είναι πως για δύο χρόνια μετά την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία το 1883, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ανέφεραν ότι έβλεπαν παράξενα χρωματιστά ηλιοβασιλέματα και μια Σελήνη που είχε μια μπλε χροιά. Όμως, έκτοτε δεν υπήρξε άλλη παρόμοια αναφορά. Ετσι, ο όρος «μπλε φεγγάρι» άρχισε να σημαίνει ότι κάτι είναι πάρα πολύ σπάνιο, εξ ου και χρησιμοποιείται όταν έχουμε δύο πανσελήνους σε ένα μήνα.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς διοργανώνουν και φέτος, όπως κάθε χρόνο, εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, μνημεία και μουσεία, σε ολόκληρη τη χώρα, με ελεύθερη είσοδο τη νύχτα της αυγουστιάτικης Πανσελήνου που φέτος θα ανατείλει δύο φορές: την πρώτη και την τελευταία νύχτα του Αυγούστου.

Οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν τις δύο νύχτες της Πανσελήνου, Τρίτη 1η και Πέμπτη 31 του μηνός, αλλά και στις 30 Ιουλίου και 30 Αυγούστου, σε 50 αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε όλη τη χώρα. Περιλαμβάνουν μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, εικαστικές εκθέσεις, βραδιές αστροπαρατήρησης, βραδιές όπερας κ.ά. Άλλοι 50 αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσεία, θα υποδεχθούν το κοινό με ελεύθερη είσοδο (20.00-24.00).