“Κόμμα Κασιδιάρη”: Μπορεί να επιτευχθεί συναίνεση την τελευταία στιγμή;- Ο ρόλος του ΠΑΣΟΚ, η πρόταση Αλιβιζάτου και η στάση του ΣΥΡΙΖΑ

Η πρόταση του καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Νίκου Αλιβιζάτου σχετικά με τον αποκλεισμό του κόμματος του νεοναζί Ηλία Κασιδιάρη αποτέλεσε τις τελευταίες μέρες πεδίο για την προσπάθεια να επιτευχθεί η μάξιμουμ δυνατή σύγκλιση των πολιτικών δυνάμεων. Με την κυβέρνηση να επιμένει μέχρις ώρας στην δική της πρόταση και την Χαριλάου Τρικούπη να κινείται, σύμφωνα με πληροφορίες, υπέρ της υπερψήφισής της, θα είναι κρίσιμη η τελική στάση του ΣΥΡΙΖΑ.

Πηγές προσκείμενες στο ΠΑΣΟΚ αναφέρουν πως ο διευθυντής του γραφείου του Αλέξη Τσίπρα και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου ήρθε σε επικοινωνία με το επιτελείο του Νίκου Ανδρουλάκη, καθώς και με τον ίδιο τον κ. Αλιβιζάτο, προκειμένου να υπάρξει συνεννόηση και να προταχθεί αυτό το σχέδιο λύσης έναντι της κυβερνητικής τροπολογίας. Χωρίς να έχει “κλειδώσει” η τελική στάση του ΠΑΣΟΚ στην ψηφοφορία φαίνεται πως δεν βρέθηκαν πολλά κοινά σημεία. Για το ΠΑΣΟΚ, άλλωστε, η “απομόνωση” της Κουμουνδούρου σε αυτό το θέμα κρύβει και μία περαιτέρω σκοπιμότητα: να αναδείξει πως η αξιωματική αντιπολίτευση απομακρύνεται από τον λεγόμενο κεντρώο χώρο και -αν και δεν ομολογείται- να κρατήσει ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με το Μέγαρο Μαξίμου ενόψει πιθανών μετεκλογικών σεναρίων.

Στελέχη της Κουμουνδούρου λένε πως πάγια γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ είναι πως η θέση των νεοναζί και καταδικασμένων Χρυσαυγιτών είναι στη φυλακή και όχι στο δημόσιο βίο και πολύ περισσότερο στο Κοινοβούλιο.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ έχει καταθέσει στη δημόσια συζήτηση συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση για τον αποκλεισμό τους από τις εκλογές, που είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα και σαφής για τους νεοναζί, χωρίς να αφήνει «παράθυρα» για διευρυμένες ερμηνείες και ενδεχόμενο μελλοντικό αποκλεισμό άλλων κομμάτων, όπως κάνει η τροπολογία της κυβέρνησης.

Ταυτόχρονα, όπως δήλωσε και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου στο Ζάππειο, είμαστε ανοιχτοί να συζητήσουμε και άλλες προτάσεις που έχουν κατατεθεί στον δημόσιο διάλογο, όπως για παράδειγμα αυτή του κ. Αλιβιζάτου. Δεν αποκλείουμε δηλαδή τη συζήτηση, ώστε να υπάρξει μια κοινή κατάληξη και ευρύτατη υπερψήφιση της τροπολογίας. Άλλωστε, από την απόφασή μας να μη συμμετάσχουμε από εδώ και στο εξής σε καμία ψηφοφορία για να μη νομιμοποιήσουμε αυτή την κυβέρνηση, εξαιρούμε το θέμα της τροπολογίας για τους νεοναζί.

Συνεπώς, όπως έλεγαν αυτά τα στελέχη στο libre, υπάρχει ένα κοινό σημείο με την κυβέρνηση, αλλά πολλές σημαντικές διαφορές.

“Εάν όντως θέλει σύγκλιση η κυβέρνηση και το ΠΑΣΟΚ, υπάρχει πεδίο είτε στη βάση της πρότασής μας είτε ακόμα και στη βάση της πρότασης Αλιβιζάτου. Ο ΣΥΡΙΖΑ για ένα τόσο σημαντικό θέμα εμφανίζεται διαλλακτικός, δεν αποκλείουμε δηλαδή τη συζήτηση, ώστε να υπάρξει μια κοινή κατάληξη. Σε αντίθεση με την κυβέρνηση που με την επιμονή της σε μία λάθος και αντισυνταγματική τροπολογία που αφήνει περιθώρια διευρυμένων ερμηνειών για μελλοντικό αποκλεισμό και κομμάτων της Αριστεράς, δείχνει να ενδιαφέρεται όχι για την ουσία και τον αποκλεισμό καταδικασμένων νεοναζί. Για αυτό εξάλλου και στην τροπολογία της για το μπλόκο στο κόμμα Κασιδιάρη δεν υπάρχει πουθενά αναφορά ούτε στο νεοναζιστικό ή ρατσιστικό χαρακτήρα του κόμματος”, ανέφεραν σχετικά.

Τόνισαν μάλιστα αναλυτικά συγκεκριμένα για την τροπολογία που κατέθεσε η κυβέρνηση:

Η τελευταία βερσιόν της κυβερνητικής πρότασης αλλάζει τα εξής σε σχέση με την προηγούμενη που είχε δοθεί στη δημοσιότητα:

• Ορίζει ως πραγματική ηγεσία του κόμματος όποιον έχει τοποθετήσει εικονική ηγεσία ή εμφανίζεται να έχει ηγετικό πολιτικό ρόλο προς το εκλογικό σώμα
• Επεκτείνεται, για την απαγόρευση συμμετοχής κόμματος στις εκλογές, και σε καταδικασμένα ιδρυτικά μέλη του κόμματος ή διατελέσαντες προέδρους, ακόμα κι αν αυτοί έχουν πάψει πλέον να είναι μέλη του (πχ με αποχώρηση ή διαγραφή τους, εικονική ή όχι, προκειμένου να παρακαμφθεί η απαγόρευση).
• Διατηρεί την αρμοδιότητα στο Α1 τμήμα του Αρείου Πάγου, χωρίς παραπομπή στην Ολομέλεια.

Κατά τον ΣΥΡΙΖΑ, το βασικό πρόβλημα παραμένει, καθώς, όπως λένε, η διάταξη είναι ευρύτατη και ασαφής. Αφήνει, δηλαδή, μεγάλα περιθώρια ερμηνειών, παρερμηνειών και καταχρήσεων. Από πουθενά δεν προκύπτει ότι στοχεύει αποκλειστικά σε νεοναζιστικά κόμματά, αλλά εξακολουθεί να κλείνει το μάτι σε θεωρίες των δύο άκρων. Δίνει ανεπίτρεπτα μεγάλη εξουσία στον Άρειο Πάγο να κρίνει αν κάποιο κόμμα είναι ή δεν είναι δημοκρατικό.

Ως εκ τούτου ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιμείνει μέχρι την ύστατη στιγμή για τα εξής:

α) Το κοινό σημείο είναι ότι όλες οι δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου δεν επιθυμούν να επανεμφανιστεί στο πολιτικό προσκήνιο με άλλο προσωπείο η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής και όσοι έχουν καταδικαστεί ως πρόσωπα για τη συμμετοχή τους σε αυτή την εγκληματική οργάνωση.

β) Οποιαδήποτε νομοθετική παρέμβαση πρέπει να βρίσκεται μέσα στα πλαίσια που ορίζει το Σύνταγμα. Διότι εάν ψηφιστεί μια διάταξη η οποία θα είναι αντισυνταγματική, τότε αντί να επιτύχεις το στόχο σου, που είναι να αποτρέψεις την είσοδο από το παράθυρο της εγκληματικής οργάνωσης στο ελληνικό Κοινοβούλιο, θα κάνεις το ακριβώς αντίθετο. Θα δυναμώσεις την πολιτική δυναμική που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα.

γ) Οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία, λένε χαρακτηριστικά, θα πρέπει να προσδιορίζει σαφώς τους νεοναζί και να μην είναι γενική και αόριστη ώστε να μπορεί αύριο να αξιοποιηθεί για οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα αν κάποιος δικαστής κρίνει ότι γενικά και αόριστα δεν συνάδει με την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος. Η κυβερνητική πλειοψηφία φαίνεται να αρνείται αυτό τον προσδιορισμό.

Χρεώνουν, μάλιστα, σε πιέσεις εκ των έστω αυτή τη στάση. Όπως έλεγε κορυφαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ “ενδεχομένως κάποιοι βουλευτές της να μη θέλουν έναν τέτοιο προσδιορισμό με σαφήνεια όμως που να αναφέρεται σε μια ρατσιστική συμπεριφορά, ναζιστικά κίνητρα σε ό,τι αφορά τον αποκλεισμό.”

Ένα κρίσιμο ζήτημα που θα αναφερθεί και στην σχετική συζήτηση στη Βουλή είναι το γεγονός ότι η κυβέρνηση καθυστέρησε πολύ να φέρει μία τέτοια νομοθετική ρύθμιση, ενώ την ίδια ώρα κάποιοι ακόμα και στη Δικαιοσύνη αλλά και το σωφρονιστικό σύστημα επέτρεπαν στον Ηλία Κασιδιάρη να σκηνοθετεί την πολιτική επιστροφή του και να οργανώνει το κόμμα του. Κατά τον 1ο χρόνο του στη φυλακή, στο κανάλι του Κασιδιάρη στο Youtube αναρτήθηκαν περισσότερα από 47 βίντεο με τοποθετήσεις του. Το ίδιο διάστημα, το κανάλι απέκτησε 32.000 subscribers. Κι ακόμα 22.000 subscribers τον επόμενο χρόνο.

Τι προβλέπει η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ

Συγκεκριμένα, θα επισημαίνεται ότι στο άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζεται ότι η ίδρυση πολιτικών κομμάτων είναι ελεύθερη, όμως η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η συνταγματική διάταξη δεν προβλέπει τη δυνατότητα απαγόρευσης λειτουργίας πολιτικού κόμματος. Προς τον σκοπό προστασίας της ελεύθερης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος, ωστόσο, ο εκλογικός νόμος μπορεί να θέσει υπό όρους τη συμμετοχή του σε εκλογές με την κατάρτιση συνδυασμού υποψηφίων. Ως εκ τούτου, η πρόταση προβλέπει την εξής διατύπωση: “Δεν έχουν δικαίωμα κατάρτισης συνδυασμών πολιτικά κόμματα, η οργάνωση και δράση των οποίων δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος κατά την έννοια του άρθρου 29 παρ. 1 του συντάγματος”. Τέτοια είναι πολιτικά κόμματα των οποίων “οι καταστατικές διατάξεις ή ιδεολογικές διακηρύξεις ή η πολιτική δράση υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, χαρακτηριστικά φύλου ή την αναπηρία, καθώς επίσης κόμματα των οποίων ο επικεφαλής ή μέλος οργάνου διοίκησης έχει καταδικαστεί, ακόμα και πρωτοδίκως, για τα εγκλήματα των άρθρων 187 και 187Α του Ποινικού Κώδικα”.

Η δικλίδα ασφαλείας προκειμένου να μην επιχειρηθούν γενικεύσεις είναι η σαφής αναφορά στον ναζιστικό και ρατσιστικό χαρακτήρα του κόμματος.

Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν, πάντως, πως εάν η κυβέρνηση επιμείνει στην δική της νομοθετική ρύθμιση και δεν υπάρξουν αλλαγές προς την κατεύθυνση της πρότασης Αλιβιζάτου, και εάν το ΠΑΣΟΚ δεν συναινέσει προς μία τέτοια κατεύθυνση, το πιθανότερο είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να καταψηφίσει αφού προβάλει τα επιχειρήματά του και επισημάνει τους κινδύνους. Υπάρχουν, ωστόσο, προτάσεις στον Αλέξη Τσίπρα να ψηφίσει “παρών” η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ. Οι αποφάσεις θα ληφθούν μέχρι σήμερα το βράδυ και αφού εξαντληθούν οι συνεννοήσεις με το ΠΑΣΟΚ και με κορυφαίους συνταγματολόγους.

Η απάντηση της κυβέρνησης

«Δεν πάμε σε καβγά» με τη νομοθετική ρύθμιση για το μπλόκο στη συμμετοχή εγκληματικών οργανώσεων στις εκλογές, υπό τον μανδύα πολιτικού κόμματος, ξεκαθάρισε σημερα στο ΣΚΑΪ 100,3 ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου.

Ο κ. Οικονόμου διαβεβαίωσε παράλληλα ότι η κυβέρνηση δεν αμφισβητεί τις προθέσεις κανενός.

Επισήμανε ακόμη ότι η πρόταση που κατατέθηκε χθες στη Βουλή είναι πλήρης, καλύπτει το φάσμα της υπόθεσης, ωστόσο φάνηκε ανοιχτός σε βελτιώσεις, αλλά όχι αλλοιώσεις.

«Η διάθεση είναι να εξασφαλιστεί η ευρύτερη δυνατή συναίνεση» δήλωσε ο κ. Οικονόμου.

Τόνισε ότι θα έχει πολύ μεγάλη βαρύτητα, και συμβολική αλλά και ουσιαστική, αν η ρύθμιση εξασφαλίσει μια ευρύτερη αποδοχή.

«Σκοπός είναι να εκπέμψουμε ένα σημαντικό μήνυμα για την Δημοκρατία και το πολίτευμα και ένα μήνυμα για την Δικαιοσύνη που θα κληθεί να πάρει τις αποφάσεις» ανέφερε ο κ. Οικονόμου.

Η τροπολογία αναμένεται να ψηφιστεί στην ολομέλεια της Βουλής την ερχόμενη Τρίτη.

Το σκεπτικό Μαξίμου για την τροπολογία

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, που σχολιάζουν την τροπολογία, η ελευθερία ίδρυσης και συμμετοχής σε πολιτικό κόμμα είναι πολιτικό δικαίωμα των Ελλήνων. Αλλά, λένε, η συνταγματική προστασία του δικαιώματος ίδρυσης και συμμετοχής σε πολιτικά κόμματα δεν εμπεριέχει, ως συνταγματικό δικαίωμα, τη συμμετοχή εγκληματικών οργανώσεων στις βουλευτικές εκλογές υπό τον μανδύα πολιτικού κόμματος, όπως στην περίπτωση της κατοχής επιτελικής θέσης σε πολιτικά κόμματα από πρόσωπα που έχουν καταδικασθεί για ποινικά αδικήματα ιδιαίτερης απαξίας.

Το σχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή, λένε οι ίδιες πηγές, πατάει πάνω σε ήδη υφιστάμενη διάταξη (άρθρο 92 του ν. 4804/2021), που ψηφίστηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης με ευρεία πλειοψηφία στη Βουλή.

Η αρχική διάταξη προέβλεπε ότι δικαίωμα κατάρτισης συνδυασμών δεν έχουν τα πολιτικά κόμματα των οποίων ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής και ο νόμιμος εκπρόσωπος έχουν καταδικασθεί σε κάθειρξη για ορισμένα αδικήματα σε βάρος της πολιτείας. Η πρόσθετη αξία που εισφέρει η τωρινή τροπολογία καταλαμβάνει τις περιπτώσεις εκείνες που η ηγεσία του κόμματος είναι εικονική, δηλαδή έχουν τοποθετηθεί «αχυράνθρωποι», αλλά την πραγματική ηγεσία την ασκούν άλλα πρόσωπα που εμπίπτουν στους περιορισμούς, δηλαδή έχουν ποινική καταδίκη.

Επιχειρηματολογώντας υπέρ της διάταξης, οι ίδιες πηγές παρατηρούν ότι είναι απολύτως συμβατή με το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Και αυτό γιατί:

• Πρώτον, η διάταξη δεν παραβιάζει την αρχή αναλογικότητας, διότι δεν εμποδίζει οποιονδήποτε έχει καταδικαστεί έστω για βαριά αδικήματα κατά της Πολιτείας να είναι υποψήφιος βουλευτής, είτε ανεξάρτητος είτε με πολιτικό κόμματα, παρά μόνο αποκλείεται αν είναι ο πραγματικός αρχηγός του κόμματος, με το οποίο συμμετέχει στις εκλογές.
• Δεύτερον, η Δημοκρατία δεν μπορεί να είναι απολύτως ανεκτική στους εχθρούς της. Όσους την επιβουλεύονται, χρησιμοποιώντας την.
• Τρίτον, δεν εξυπηρετείται η ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην περίπτωση της συγκρότησης ενός «κόμματος-κέλυφος», το οποίο δρα και λειτουργεί ως εγκληματική οργάνωση, αφενός μεν όταν η ηγετική ομάδα του κόμματος προβαίνει σε πράξεις με υψηλή ποινική απαξία, όπως έχει αποδειχθεί δικαστικά, έστω και πρωτοδίκως, αφετέρου δε, όταν η ποινική καταδίκη για συγκεκριμένα αδικήματα υποψηφίων βουλευτών, ιδρυτικών μελών και των διατελεσάντων αρχηγών του κόμματος, καταδεικνύει τη μη εξυπηρέτηση της ελεύθερης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος.
• Τέταρτον, όπως έχει αναδείξει η Ολομέλεια του ΣτΕ (Απόφαση 518/2015), συνδέοντας τον σεβασμό της υποχρέωσης των κομμάτων να υπηρετούν τη δημοκρατία, ο κοινός νομοθέτης: «δύναται… μέσα στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας και του σεβασμού του δικαιώματος παροχής εννόμου προστασίας κατά το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος να θεσπίζει αρνητικές προϋποθέσεις, οι οποίες κωλύουν την παροχή κρατικής οικονομικής ενίσχυσης, όχι μόνο για λόγους αφορώντες τη διαχείριση της ενίσχυσης αυτής εκ μέρους του δικαιούχου κόμματος… αλλά και για λόγους ουσιαστικούς, συναρτώμενους προς την εν γένει δράση αυτού, η οποία, κατά το άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος, οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.».
• Πέμπτον, η διάταξη δεν υπεισέρχεται σε αξιολόγηση των χαρακτηριστικών και της ιδεολογίας των κομμάτων, το οποίο θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου, και θα έβαζε τον Άρειο Πάγο στη θέση να αξιολογήσει την ουσία των θέσεων των κομμάτων με κίνδυνο υπερβολικής διεύρυνσης των περιορισμών.

Συμπερασματικά, λένε από την κυβέρνηση, με τη ρύθμιση τίθεται φραγμός μόνον στο να συμμετέχουν στις εκλογές εγκληματικές οργανώσεις οι οποίες εμφανίζονται με το ένδυμα πολιτικού κόμματος. Συγκεκριμένα, επεκτείνεται η υφιστάμενη ρύθμιση που απαγορεύει να συμμετέχουν στην ηγεσία πολιτικού κόμματος όσοι έχουν καταδικαστεί για ιδιαιτέρως απαξιωτικά αδικήματα σε βάρος της πολιτείας, περιλαμβανομένης όχι μόνο της εικονικής ηγεσίας αλλά και όσων ασκούν την πραγματική ηγεσία του κόμματος. Επιπλέον, κατά την ανακήρυξη συνδυασμών θα λαμβάνεται υπόψιν η τυχόν καταδίκη στελεχών των κομμάτων για τα αδικήματα αυτά.

«Είναι χρέος των πολιτικών δυνάμεων του τόπου να εξαντλήσουν κάθε συνταγματική δυνατότητα έτσι ώστε να μην επανέλθουν μαύρες σελίδες της ελληνικής πολιτικής ιστορίας και να μην δοθεί βήμα σε εκείνους που επιβουλεύονται τη δημοκρατία, αξιοποιώντας την ανοχή που ίδια η δημοκρατία επιδεικνύει. Είναι η ώρα της ευθύνης για όλους μας» καταλήγουν.