Παγκόσμια μέρα γυναίκας, στη σκιά του #MeToo – Μακρύς ο δρόμος για την ισότητα

Παρά την αυξημένη εμπλοκή των γυναικών στους ρόλους της δημόσιας λήψης αποφάσεων, η ισότητα είναι πολύ μακριά: οι γυναίκες κατέχουν περίπου το 21% των υπουργικών θέσεων παγκοσμίως, μόνο τρεις χώρες έχουν 50% ή περισσότερες γυναίκες στο κοινοβούλιο και 22 χώρες διευθύνονται από μια γυναίκα. Η θέση, μάλιστα της γυναίκας μέσα στην πανδημία επιδεινώθηκε λόγω της αύξησης των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, κάτι που συνέβη και στη χώρα μας κι έχει επισημανθεί στην αρμόδια επιτροπή του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Της Άννας Φραγκάκη

Τα περιστατικά Γυναικοκτονίας απασχόλησαν πολλές φορές, μάλιστα τα φώτα της δημοσιότητας ενώ είναι αληθές ότι οι γυναίκες πιέστηκαν μέσα στην πανδημική κρίση κι ως προς το εργασιακό κομμάτι ενώ μέχρι σήμερα σε πολλές χώρες του κόσμου, οι γυναίκες υποβάλλονται στην περίφημη «κλειτοριδεκτομή», διαλύοντας την ανάγκη τους για σεξουαλικότητα.

• Σύμφωνα με τον τρέχοντα ρυθμό προόδου, η ισότητα των φύλων, κατά τα Ηνωμένα Έθνη, δεν θα επιτευχθεί μεταξύ των αρχηγών κυβερνήσεων έως το 2150, δηλαδή χρειάζονται άλλα 130 χρόνια, για να φτάσουν οι γυναίκες, με τον ρυθμό, που βαδίζουμε σήμερα να εξομοιωθούν με τους άνδρες. Παρόλα αυτά πανευρωπαϊκή έρευνα, που πραγματοποιήθηκε το 2014 είχε δείξει πως 1 στις 20 γυναίκες, που ζουν στην Ευρώπη, έχει υποστεί βιασμό.

Επιπλέον, η βία κατά των γυναικών στη δημόσια ζωή είναι ευρέως διαδεδομένη, ενώ έχει φανεί ότι η θέση της Ελληνίδας μέσα στην πανδημία επιδεινώθηκε, λόγω των αυξημένων περιστατικών ενδο-οικογενειακής βίας, όπως  ειπώθηκε και στην αρμόδια επιτροπή Ισότητας του ελληνικού κοινοβουλίου.

Σε επίπεδο θεσμών σημαντικό ήταν ότι η χώρα μας κύρωσε τα προηγούμενα χρόνια τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τα Δικαιώματα των Γυναικών και για την ενδοοικογενειακή βία.

Για την ιστορία

Ο δρόμος για την Ισότητα των δυο φύλων δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα, παρά τις παραινέσεις της Καλλιρόης Παρρέν για δικαίωμα ψήφου στις Ελληνίδες.  Είχαν προηγηθεί οι προσπάθειες Ελληνίδων να σπουδάσουν, που έζησαν τη χλεύη, όχι μόνο συμφοιτητών αλλά και καθηγητών τους, ήδη από τα τέλη του 19^ου αιώνα με πρώτη τη Σεβαστή Καλλισπέρη, που ζήτησε το 1884 να δώσει εξετάσεις στη Φιλοσοφική Σχολή και τελικά, ενώ πέρασε, αναγκάστηκε να σπουδάσει στη Σορβόνη. Μόλις το 1952, κατόπιν πιέσεων των Ηνωμένων Εθνών, όταν η Βουλή ψηφίζει τον νόμο 2159/1952, οι Ελληνίδες καταφέρνουν να βρουν τον δρόμο προς την πολιτική ζωή της χώρας.

• Πρώτη γυναίκα βουλευτής ήταν η Ελένη Σκούρα, η οποία ήταν δικηγόρος, γεννημένη στον Βόλο, μεγαλωμένη στη Θεσσαλονίκη κι ασκούσε τη δικηγορία μαζί με τον σύζυγό της. Εκλέχθηκε βουλευτής στις 18 Ιανουαρίου 1953 με τον Ελληνικό Συναγερμό. Αντίστοιχα, η πρώτη γυναίκα υπουργός ήταν η Λίνα Τσαλδάρη στη δεκαετία του ’50, σύζυγος του Παναγή Τσαλδάρη, η οποία ορκίστηκε υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας στη β’ κυβέρνηση Καραμανλή από τις 29 Φλεβάρη 1956 ως τις 5 Μαρτίου 1958.

Σταθμός στην ιστορία του γυναικείου κινήματος ήταν η αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου επί Ανδρέα Παπανδρέου, που σταμάτησε τους διωγμούς των «άπιστων» συζύγων, νομιμοποίησε τα παιδιά εκτός γάμου και δημιούργησε καλύτερες συνθήκες για τις Ελληνίδες.

Γυναίκες σε ηγετικές πολιτικές θέσεις

Επί πρωθυπουργίας Τσίπρα για πρώτη φορά χρημάτισε γυναίκα υπηρεσιακή πρωθυπουργός, η δικαστικός Βασιλική Θάνου ενώ επί πρωθυπουργίας Μητσοτάκη εκλέχθηκε ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η, επίσης, δικαστική λειτουργός, Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Η Ελλάδα έχει ήδη από προηγούμενες δεκαετίες παράδοση στις γυναίκες αρχηγούς κομμάτων, αφού έχουν χρηματίσει σ΄αυτό το αξίωμα η Μαρία Δαμανάκη, η Αλέκα Παπαρήγα και τώρα συνεχίζει τη θητεία της η Φώφη Γεννηματά. Σε κυβερνητικό επίπεδο οι γυναίκες ελάχιστες γυναίκες έχουν υπουργικά πόστα – Νίκη Κεραμέως και Λίνα Μενδώνη – ενώ οι περισσότερες είναι υφυπουργοί. Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει  εμπιστευτεί ελάχιστα τις γυναίκες σε κυβερνητικούς θώκους. Σε επίπεδο υφυπουργών η Ζέττα Μακρή είναι αρμόδια για θέματα πρωτοβάθμιας – δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, υφυπουργός Εργασίας αρμόδια για θέματα Πρόνοιας, η Δόμνα Μιχαηλίδου, υφυπουργός αρμόδια για τη Δημογραφική Πολιτική, η Μαρία Συρεγγέλα, υφυπουργός αρμόδια για τις Ψυχιατρικές Υπηρεσίας, η Ζωή Ράπτη, υφυπουργός αρμόδια για την Κτηνοτροφία και την Αλιευτική Πολιτική, η Φωτεινή Αραμπατζή, υφυπουργός αρμόδια για την τουριστική εκπαίδευση, η Σοφία Ζαχαράκη, υφυπουργός αρμόδια για την ένταξη μεταναστών, Σοφία Βούλτεψη κι η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος, Αριστοτελία Πελώνη. 

Σε επίπεδο ελληνικού κοινοβουλίου, μόνο το ΜέΡΑ25 έχει περισσότερες γυναίκες βουλευτές από άνδρες. Βεβαίως, ο μετασχηματισμός από μόνος του δε σημαίνει ότι μία γυναίκα είναι καλύτερη από έναν άνδρα, σε μία θέση εξουσίας αλλά η ισότητα στην πρόσβαση είναι ένα άλλο ζήτημα.

• «Πράγματι σε παγκόσμιο επίπεδο υπήρξε μια συνεχής βελτίωση της θέσης των γυναικών, από τη δεκαετία του ’80 , ειδικά στις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες», αναφέρει στο “Libre”, ο κοινωνιολόγος – ερευνητής, Άκης Κατσούλας. «Αυτό έγινε τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και με τη θέσπιση δικαιωμάτων των γυναικών από την οργανωμένη πολιτεία : προστασία της μητρότητας, της εργασίας, κανόνες για την ισότητα. Στην Ελλάδα είχαμε αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, ακολουθώντας και τα βήματα, που έκανε τότε όλη η Δυτική Ευρώπη.  Ακόμη και σε χώρες, που καταπατούνταν τα δικαιώματα των γυναικών αναπτύχθηκε κινηματική δράση με στόχο να βελτιωθεί η θέση των γυναικών. Όμως, μετά το2000 κι ειδικά μετά την οικονομική κρίση του 2010 στη χώρα μας (αλλού νωρίτερα) αυτή η τάση στην ουσία ανατράπηκε».

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο κ. Κατσούλας,

• «δεν είναι απαραίτητο να είναι καλύτερη ή χειρότερη μία γυναίκα σε μία ηγετική θέση. Ωστόσο , πρέπει να έχει την ευκαιρία να τη διεκδικήσει. Σήμερα μία σειρά δικαιωμάτων, κοινωνικών, πολιτικών, εργασιακών, που κατακτήθηκε σε προηγούμενες δεκαετίες ή και τον προηγούμενο αιώνα , στις συνθήκες της οικονομικής και της πανδημικής κρίσης υπέρ των γυναικών ανατρέπεται». Όπως εξηγεί, «οι γυναίκες εξακολουθούν ακόμη και στον Δυτικό Κόσμο να έχουν τη φροντίδα των ανήλικων παιδιών και των ηλικιωμένων και την περίοδο της πανδημίας υπήρξε πισωγύρισμα στις υποχρεώσεις της στο σπίτι ενώ αυξήθηκαν τα φαινόμενα ενδο-οικογενειακής βίας και κρίσης μέσα στην οικογένεια».

Η νέα κοινοβουλευτική περίοδος βρίσκει την κυβέρνηση Μητσοτάκη ν΄ αναζητά νομοθετικές ρυθμίσεις κατάλληλες για τη δημιουργία πλαισίου στήριξης των γυναικών στους εργασιακούς χώρους, μετά τις αλλεπάλληλες καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση.

Κι αν νομίζουμε ότι όλα αυτά συμβαίνουν μόνο στον καλλιτεχνικό χώρο ή στην Ελλάδα, έρευνα, του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ήδη από το 2014 σημείωνε πως μία στις 3 γυναίκες, που ζουν στην Ευρώπη έχει υποστεί σωματική βία, σεξουαλική βία ή και τις δυο μορφές βίας από την ηλικία των 15 ετών κι έπειτα. Το 55% των γυναικών έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με μία ή περισσότερες μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης ενώ το 11%  έχει υποστεί ψηφιακή παρενόχληση.