Γάζα: Η δεύτερη φάση σε τεντωμένο σχοινί- Ο ρόλος-κλειδί του Κατάρ

Στη σκιά μιας εύθραυστης εκεχειρίας και με τον χρόνο να λειτουργεί πλέον ως αντίπαλος, η διπλωματία στη Γάζα εισέρχεται σε μια κρίσιμη καμπή. Η συζήτηση για τη δεύτερη φάση της εκεχειρίας δεν εξελίσσεται σε ουδέτερο περιβάλλον, αλλά μέσα σε ένα τοπίο συνεχών παραβιάσεων, ανθρωπιστικής ασφυξίας και πολιτικών υπολογισμών που ξεπερνούν τα όρια της ίδιας της Λωρίδας της Γάζας. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνάντηση του πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών του Κατάρ, σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, με τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Μάρκο Ρούμπιο στην Ουάσιγκτον αποκτά βαρύνουσα σημασία.

Σπύρος Σιδέρης

Δεν πρόκειται απλώς για έναν ακόμη γύρο επαφών, αλλά για μια προσπάθεια διάσωσης μιας συμφωνίας που απειλείται καθημερινά από την ίδια της την εφαρμογή.

Ο επικεφαλής της καταριανής διπλωματίας επιβεβαίωσε ότι Ντόχα και Ουάσιγκτον συμφώνησαν να εντείνουν τις προσπάθειες ώστε να καταστεί εφικτή η μετάβαση στη δεύτερη φάση της συμφωνίας για τη Γάζα, προαναγγέλλοντας μάλιστα επικείμενη συνάντηση των μεσολαβητών.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, την ερχόμενη Παρασκευή αναμένεται να πραγματοποιηθεί συνάντηση με αντικείμενο τη διαμόρφωση ενός συγκεκριμένου πλαισίου για το πώς θα γίνει το πέρασμα από την τρέχουσα φάση της εκεχειρίας στη δεύτερη, πιο σύνθετη και πολιτικά φορτισμένη.

• Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός τέθηκε σε ισχύ στις 10 Οκτωβρίου, όμως από την πρώτη στιγμή κατέστη σαφές ότι η επιτυχία της δεν θα κριθεί μόνο από τη σιγή των όπλων. Ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη μετάβασης στη δεύτερη φάση, συνδέοντάς την άμεσα με τη σύσταση παλαιστινιακής πολιτικής διοίκησης στη Γάζα το συντομότερο δυνατό. Η τοποθέτηση αυτή αντανακλά την ανησυχία ότι χωρίς πολιτική προοπτική, η εκεχειρία κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια απλή ανάπαυλα πριν από νέο κύκλο βίας.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε και στο ζήτημα της Δύναμης Σταθεροποίησης στη Γάζα, η οποία προβλέπεται από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Νοέμβριο. Ο Καταριανός πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι η χώρα του δεν επιθυμεί η δύναμη αυτή να λειτουργήσει ως μηχανισμός προστασίας «του ενός ή του άλλου μέρους». Αντιθέτως, όπως σημείωσε, ο ρόλος της θα πρέπει να είναι η προστασία της συμφωνίας τερματισμού του πολέμου, διασφαλίζοντας ότι όλα τα στάδιά της θα ολοκληρωθούν.

• Ωστόσο, η πραγματικότητα επί του πεδίου μοιάζει να διαβρώνει καθημερινά τη συμφωνία. Ο Αλ Θάνι παραδέχθηκε ότι στις συνομιλίες του στην Ουάσιγκτον τέθηκε εκτενώς το ζήτημα των παραβιάσεων της εκεχειρίας, επισημαίνοντας ότι οι συνεχιζόμενες ισραηλινές ενέργειες φέρνουν τους μεσολαβητές σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. «Κάθε ημέρα που περνά, η υφιστάμενη κατάσταση θέτει τη συμφωνία σε κίνδυνο», προειδοποίησε, δίνοντας σαφές στίγμα για τη λεπτή ισορροπία στην οποία κινούνται οι διαπραγματεύσεις.

Το ανθρωπιστικό ζήτημα βρέθηκε επίσης στο επίκεντρο των επαφών του Καταριανού πρωθυπουργού με μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου. Ο ίδιος τόνισε την ανάγκη για ανεμπόδιστη και άνευ όρων είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, σε μια περίοδο που ο πληθυσμός της περιοχής παραμένει αντιμέτωπος με ελλείψεις σε τρόφιμα, φάρμακα και βασικές υποδομές.

Από αμερικανικής πλευράς, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπογράμμισε τον στρατηγικό χαρακτήρα της σχέσης Ουάσιγκτον–Ντόχα. Σε επίσημη ανακοίνωση, επισημάνθηκε ότι ο Μάρκο Ρούμπιο εξέφρασε την εκτίμησή του για τον ρόλο του Κατάρ στην προώθηση των αμερικανικών στόχων στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, ενώ οι δύο πλευρές εγκαινίασαν τον έβδομο γύρο του στρατηγικού διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών, με έμφαση στη συνεργασία σε οικονομικό και ασφαλιστικό επίπεδο.

• Σύμφωνα με το πλαίσιο της συμφωνίας εκεχειρίας, που βασίζεται σε σχέδιο 20 σημείων του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, η δεύτερη φάση προβλέπει, μεταξύ άλλων, την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών αιχμαλώτων –ζωντανών και νεκρών– από τη Χαμάς, την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού σε προκαθορισμένες γραμμές, τη δημιουργία Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης, τον αφοπλισμό της Γάζας, την καταστροφή των σηράγγων και τη συγκρότηση παλαιστινιακής κυβέρνησης τεχνοκρατών. Ωστόσο, οι δυσκολίες στον εντοπισμό των σορών και η ένταση επί του πεδίου καθυστερούν την πρόοδο.

Παράλληλα, ο σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι άνοιξε και το κεφάλαιο της Συρίας, δηλώνοντας ότι το Κατάρ στηρίζει την ενότητα των συριακών εδαφών και την ανάγκη δίκαιης μεταχείρισης όλων των Σύρων. Χαιρέτισε, μάλιστα, τις πρόσφατες εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η Γερουσία ψήφισε υπέρ της άρσης των κυρώσεων του νόμου Καίσαρα, εκτιμώντας ότι δημιουργείται πλέον χώρος για την οικονομική ανάκαμψη της Δαμασκού.