Politico για Σύνοδο Κορυφής ΕΕ: Το πρόβλημα δεν είναι το Βέλγιο, αλλά ο Τραμπ

Η σύνοδος κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης την Πέμπτη θα αποτελέσει κρίσιμη δοκιμασία για το αν το μπλοκ θα παραμείνει ενωμένο ή αν ο Ντόναλντ Τραμπ θα καταφέρει να το διχάσει σύμφωνα με ρεπορτάζ του Politico. Η έντονη διαφωνία μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει μετά την εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, ώστε να χρηματοδοτηθεί η ανοικοδόμηση της χώρας, αποκαλύπτει βαθύτερες διαιρέσεις στην ήπειρο σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της νέας παγκόσμιας τάξης και των πρωτοφανών πιέσεων από τις ΗΠΑ.

«Θέλουν να μας αποδυναμώσουν», ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος της ΕΕ με γνώση των διατλαντικών σχέσεων και των προετοιμασιών για τη σύνοδο.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτή την εβδομάδα καλείται να επιτύχει δύο στόχους. Αφενός, να υπάρξουν απτά αποτελέσματα στη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Αφετέρου, οι κυρίαρχες κυβερνήσεις τονίζουν την ανάγκη υπεράσπισης της ΕΕ απέναντι στις προσπάθειες του Λευκού Οίκου να επηρεάσει την πολιτική της, με όλο και περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες — από τον Βίκτορ Όρμπαν έως τον Αντρέι Μπάμπις — να αμφισβητούν τις παραδοσιακές θέσεις των Βρυξελλών.

Κρίσιμο το ζήτημα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας

Η ΕΕ θα υποστεί «σοβαρή ζημιά για χρόνια» αν αποτύχει να καταλήξει σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, προειδοποίησε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, σημειώνοντας πως κάτι τέτοιο θα έδειχνε στον κόσμο ότι η Ευρώπη αδυνατεί να σταθεί ενωμένη σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την ιστορία της.

Σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της ΕΕ που μίλησαν στο POLITICO, αξιωματούχοι της διοίκησης Τραμπ πιέζουν φιλικές προς αυτούς ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να απορρίψουν το σχέδιο για αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 210 δισ. ευρώ για τη στήριξη της Ουκρανίας.

Όταν οι ηγέτες συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο, απέτυχαν να συμφωνήσουν λόγω αντίθεσης του Βελγίου. Δύο μήνες μετά, το πρόβλημα δεν είναι πια μόνο το Βέλγιο — είναι ο Τραμπ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι κυριότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διαπραγματεύονται εδώ και εβδομάδες με τον Βέλγο πρωθυπουργό Bart De Wever, καθώς το Βέλγιο φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη. Οι συζητήσεις εντάθηκαν την τελευταία εβδομάδα, με την ΕΕ να επιχειρεί να προσφέρει εγγυήσεις στο Βέλγιο.

Ωστόσο, σύμφωνα με ανώτατο αξιωματούχο που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας, οι πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας μειώθηκαν ακόμη περισσότερο την Τρίτη. «Ήθελα να βάλω τα κλάματα», είπε χαρακτηριστικά για το κλίμα στη συνάντηση των υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες.

Πολιτικές πιέσεις και αδιέξοδο στη διαπραγμάτευση

Η Ουκρανία αντιμετωπίζει έλλειμμα προϋπολογισμού ύψους 71,7 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος. Αν τα χρήματα δεν αρχίσουν να ρέουν μέχρι τον Απρίλιο, θα αναγκαστεί σε περικοπές δημοσίων δαπανών, γεγονός που θα επηρεάσει αρνητικά τόσο το ηθικό όσο και τις αμυντικές δυνατότητές της σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας.

Η βελγική κυβέρνηση αντιτίθεται στη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων επικαλούμενη την ανάγκη προστασίας των φορολογουμένων της σε περίπτωση που υπάρξει απαίτηση επιστροφής των χρημάτων.

Για άλλες ευρωπαϊκές χώρες όμως, διακυβεύονται ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα. Η αμερικανική εκστρατεία επιρροής έχει οδηγήσει χώρες όπως η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Τσεχία να ενταχθούν στην ομάδα των διαφωνούντων.

Αποτυχία εξεύρεσης λύσης θα αποτελέσει καταστροφή για τη διεθνή εικόνα της ΕΕ, όπως επισημαίνουν αξιωματούχοι. Το μήνυμα δεν θα αφορά μόνο τη διοίκηση Τραμπ — που στη νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας τάσσεται υπέρ ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων — αλλά και τον ίδιο τον Πούτιν, ο οποίος αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία πρώην σοβιετικών κρατών.

Ραγδαίες εξελίξεις στις σχέσεις με τις ΗΠΑ

Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ, μιλώντας στο Στρασβούργο όπου συνεδριάζει αυτή την εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε: «Οι ΗΠΑ προφανώς δεν είναι πλέον ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου». Η διοίκηση Τραμπ «απομακρύνεται από εμάς».

Μια οικονομικά εξαντλημένη Ουκρανία θα έχει αποδυναμωμένη θέση σε ενδεχόμενες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, δυσχεραίνοντας τις πιθανότητες μιας βιώσιμης ειρήνης μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου.

Η πρωθυπουργός της Εσθονίας Kaja Kallas, όταν ρωτήθηκε σχετικά από το POLITICO, τόνισε ότι το Κίεβο πρέπει να γνωρίζει πως «η Ευρώπη στηρίζει την Ουκρανία χωρίς όρους» και ότι «δεν πρέπει να δεχτεί μια κακή συμφωνία».

Πολλαπλά σενάρια στη διαχείριση των παγωμένων πόρων

Σύμφωνα με προσχέδιο ειρηνευτικού σχεδίου που διαπραγματεύονται ο Λευκός Οίκος και το Κρεμλίνο, η Ουάσιγκτον επιθυμεί μέρος των παγωμένων ρωσικών πόρων να χρησιμοποιηθεί για αμερικανικής καθοδήγησης προσπάθειες ανοικοδόμησης. Η εκταμίευση αυτών ως δάνειο επανόρθωσης προς όφελος του Κιέβου θα επέτρεπε στην Ουκρανία να αποφασίζει πού θα κατευθυνθούν τα χρήματα, με τη Γαλλία να πιέζει υπέρ ευρωπαϊκής προτεραιότητας στις αμυντικές δαπάνες.

Ο Τραμπ, παράλληλα, ασκεί πίεση στον Ουκρανό πρόεδρο Bολόντιμιρ Ζελένσκι, ζητώντας παραχώρηση στρατηγικά σημαντικών εδαφών στο Ντονμπάς στη Ρωσία — περιοχές που προς το παρόν δεν ελέγχει το Κρεμλίνο.

Ο Λευκός Οίκος, πάντως, απέρριψε τις κατηγορίες περί παρέμβασης από πλευράς Βρυξελλών. «Τα σχόλια από ανώνυμες πηγές που δεν συμμετείχαν στις συζητήσεις δεν πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη», ανέφερε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Άννα Κέλι. «Ο μοναδικός στόχος των ΗΠΑ είναι η ειρήνη… Οι δύο πλευρές έχουν δηλώσει ξεκάθαρες θέσεις για τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία και εμείς απλώς διευκολύνουμε έναν διάλογο ώστε να υπάρξει τελικά συμφωνία.»

Σκληρό μπρα-ντε-φερ στις αποφάσεις κορυφής

Καθώς οι διαπραγματεύσεις βαλτώνουν, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξετάζουν πλέον ακόμη και τη λεγόμενη «πυρηνική επιλογή»: την υιοθέτηση του δανείου επανόρθωσης μέσω ειδικής πλειοψηφίας — δηλαδή αγνοώντας τις αντιρρήσεις κάποιων χωρών. Ωστόσο αρκετοί εκτιμούν πως κάτι τέτοιο θα βάθαινε τα ήδη υπαρκτά ρήγματα στο μπλοκ και θα οδηγούσε σε νέα κρίση συνοχής.

Mια άλλη επιλογή είναι ορισμένες χώρες να προσφέρουν διμερή δάνεια περιορισμένου εύρους. «Είναι σημαντικό να συμμετέχει το Βέλγιο», δήλωσε η πρωθυπουργός της Λετονίας Evika Siliņa, προσθέτοντας: «Αλλά αν αυτό [η ειδική πλειοψηφία] είναι μονόδρομος, γιατί όχι;» Υπογράμμισε ότι «η ΕΕ πρέπει να δείξει δύναμη και αποφασιστικότητα», ενώ σημείωσε πως τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν εξαιρετική πηγή στήριξης για την Ουκρανία.

Για το Βέλγιο», πρόσθεσε αιχμηρά: «Δεν θα ήθελα να γίνει δεύτερη Ουγγαρία.» Σύμφωνα με δημοσίευμα του POLITICO, διπλωμάτες έχουν ήδη προειδοποιήσει πως η στάση του Βελγίου κινδυνεύει να οδηγήσει σε απομόνωσή του στους κόλπους της ΕΕ.

Zήτημα επιβίωσης για το Κίεβο

Για την Ουκρανία, ένα δάνειο επανόρθωσης χρηματοδοτούμενο από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αποτελεί τη βέλτιστη λύση στο τεράστιο οικονομικό κενό — καθώς ακόμη και η στήριξη του ΔΝΤ εξαρτάται από αυτό το σχέδιο.

Ο Ζελένσκι πάντως εμφανίζεται πραγματιστής:

Σε συνομιλία μέσω WhatsApp με δημοσιογράφους τη Δευτέρα ανέφερε:

«Φυσικά και θέλουμε πολύ να χρησιμοποιήσουμε τα [ρωσικά περιουσιακά στοιχεία] για την ανοικοδόμησή μας· είναι δίκαιο οι Ρώσοι να πληρώσουν για τις καταστροφές.» Ωστόσο πρόσθεσε ότι «ένα δάνειο επανόρθωσης ή οποιαδήποτε λύση βασισμένη στο ποσό των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων — μεταξύ $150 και $200–210 δισ.— αποτελεί πραγματικό game changer.»

Καθώς οι συνομιλίες μεταξύ Ευρωπαίων αξιωματούχων οδηγούνται σε αδιέξοδο, οι ίδιοι οι ηγέτες καλούνται στη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης να βρουν λύση επί τόπου — μια ασυνήθιστη πρόκληση στις εργασίες τους.