Politico: Η έρευνα για απάτη (Μογκερίνι-Σαννίνο) βυθίζει την ΕΕ σε κρίση διαρκείας

Σκάνδαλο διαφθοράς απειλεί την Κομισιόν υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με συλλήψεις κορυφαίων στελεχών και αυξανόμενες πιέσεις για λογοδοσία αναφέρει σε άρθρο του το Politico και προσθέτει: Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρίσκεται αντιμέτωπη με τη σοβαρότερη πρόκληση για τη διαφάνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και δεκαετίες, καθώς έρευνα για απάτη εμπλέκει δύο από τα πλέον προβεβλημένα ονόματα στις Βρυξέλλες και απειλεί να εξελιχθεί σε κρίση διαρκείας.

Έναν ακριβώς χρόνο μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η φον ντερ Λάιεν, που ήδη δέχεται επικρίσεις για ζητήματα διαφάνειας και εντάσεις με τον τομέα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, καλείται τώρα να αποφύγει να παρασυρθεί σε σκάνδαλο που ξεκινά από τα πρώτα χρόνια της θητείας της.

Η ανακοίνωση από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Εισαγγελέα ότι συνελήφθησαν την Τρίτη η πρώην επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας και ανώτερος διπλωμάτης που υπηρετεί σήμερα στην Επιτροπή, έδωσε νέο έναυσμα στους επικριτές της φον ντερ Λάιεν, με εκκλήσεις για τέταρτη πρόταση μομφής εις βάρος της.

«Διακυβεύεται η αξιοπιστία των θεσμών μας», δήλωσε η Μανόν Ομπρί, συμπρόεδρος της Ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Αν αποδειχθούν οι κατηγορίες, θα πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο στις Βρυξέλλες μετά την ομαδική παραίτηση της Επιτροπής Ζακ Σαντέρ το 1999 λόγω οικονομικών ατασθαλιών.

Η αστυνομία συνέλαβε την πρώην αντιπρόεδρο της Επιτροπής Φεντερίκα Μογκερίνι, κεντροαριστερή Ιταλίδα πολιτικό που ηγήθηκε του τομέα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ (2014-2019), και τον Στέφανο Σαννίνο, Ιταλό διπλωμάτη που διετέλεσε γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS) από το 2021 έως την αντικατάστασή του φέτος.

Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Εισαγγελέα ανακοίνωσε ότι υπάρχουν «ισχυρές υποψίες» πως ο διαγωνισμός του 2021-2022 για τη δημιουργία διπλωματικής ακαδημίας συνδεδεμένης με το Kολλέγιο της Ευρώπης, όπου η Μογκερίνι είναι πρύτανης, δεν ήταν δίκαιος. Αν οι υποψίες επαληθευτούν, ενδέχεται να στοιχειοθετούνται αδικήματα όπως απάτη σε δημόσιες συμβάσεις, διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων και παραβίαση επαγγελματικού απορρήτου.

Κλιμάκωση εντάσεων στην κορυφή της ΕΕ

Η υπόθεση αναμένεται να επιδεινώσει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ φον ντερ Λάιεν και της επικεφαλής του EEAS, Kaja Kallas, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της ΕΕ. Νωρίτερα φέτος, ο Σαννίνο άφησε τη θέση του στη διπλωματική υπηρεσία και ανέλαβε σημαντικό ρόλο στην Επιτροπή υπό τη φον ντερ Λάιεν.

Αξιωματούχος της ΕΕ υπερασπίστηκε τη φον ντερ Λάιεν, επιρρίπτοντας ευθύνες στην αυτόνομη Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης που λειτουργεί υπό την Κάλας, μία από τους 27 επιτρόπους.

«Γνωρίζω ότι όσοι δεν συμπαθούν τη φον ντερ Λάιεν θα εκμεταλλευτούν αυτή την υπόθεση εις βάρος της, όπως κάνουν πάντα», ανέφερε ο ίδιος. «Επειδή είναι η πιο αναγνωρίσιμη ηγέτιδα στις Βρυξέλλες, όλα καταλήγουν πάνω της. Δεν είναι δίκαιο να αντιμετωπίσει πρόταση μομφής για πράξεις που ίσως έγιναν από την Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Δεν λογοδοτεί για όλους τους θεσμούς.»

Η Μογκερίνι, ο Σαννίνο και ένα τρίτο πρόσωπο δεν έχουν κατηγορηθεί επισήμως και η κράτησή τους δεν συνεπάγεται ενοχή. Ο ανακριτής έχει στη διάθεσή του 48 ώρες από την έναρξη των καταθέσεών τους για να αποφασίσει τα επόμενα βήματα.

Όταν ζητήθηκε σχόλιο για τον Σαννίνο, η Επιτροπή αρνήθηκε να τοποθετηθεί. Το Κολλέγιο της Ευρώπης επίσης απέφυγε να απαντήσει σε συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με τη Μογκερίνι, περιοριζόμενο σε δήλωση ότι παραμένει «δεσμευμένο στα υψηλότερα πρότυπα ακεραιότητας, δικαιοσύνης και συμμόρφωσης – τόσο σε ακαδημαϊκά όσο και σε διοικητικά θέματα».

Σκάνδαλα διαφθοράς πλήττουν τις Βρυξέλλες

Η έρευνα εξελίσσεται ενώ ευρωσκεπτικιστικά, λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα σημειώνουν άνοδο λόγω δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων, ενώ η ΕΕ πιέζει κράτη εντός κι εκτός συνόρου για δικά τους σκάνδαλα διαφθοράς.

«Είναι ειρωνικό πώς οι Βρυξέλλες κάνουν μαθήματα περί “κράτους δικαίου” όταν οι ίδιες μοιάζουν περισσότερο με αστυνομική σειρά παρά με λειτουργική ένωση», σχολίασε στο X o Zoltan Kovacs, εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Ουγγαρίας που έχει δεχθεί κριτική από την ΕΕ.

Ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής Gheorghe Piperea, μέλος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών που είχε πρωτοστατήσει σε αποτυχημένη πρόταση μομφής κατά της φον ντερ Λάιεν τον Ιούλιο, δήλωσε πως εξετάζει το ενδεχόμενο νέας πρωτοβουλίας.

Η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα, μιλώντας σε κρατικά μέσα ενημέρωσης, υποστήριξε ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ «αγνοούν τα δικά τους προβλήματα ενώ συνεχώς κάνουν κήρυγμα στους άλλους».

Η Ένωση δυσκολεύεται να απαλλαγεί από σκάνδαλα διαφθοράς τα τελευταία χρόνια. Οι έφοδοι της Τρίτης ακολουθούν το σκάνδαλο «Qatargate» του 2022 – όταν το Κατάρ κατηγορήθηκε πως προσπαθούσε να επηρεάσει ευρωβουλευτές μέσω δωροδοκιών – αλλά και τη φετινή έρευνα για χρηματισμό υπέρ κινεζικού κολοσσού τεχνολογίας στις Βρυξέλλες.

Υψηλό προφίλ υπόπτων – Κίνδυνος σοβαρών συνεπειών

Οι προηγούμενες έρευνες αφορούσαν κυρίως μέλη του Ευρωκοινοβουλίου. Τότε, αξιωματούχοι της Επιτροπής έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από τα σκάνδαλα. Ωστόσο ούτε η ίδια η Επιτροπή έχει μείνει ανεπηρέαστη: το 2012 ο επίτροπος Υγείας Tζον Ντάλι παραιτήθηκε λόγω σκανδάλου λόμπινγκ καπνού. Η φον ντερ Λάιεν πρόσφατα επικρίθηκε από το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ επειδή δεν δημοσιοποίησε SMS με τον CEO της Pfizer κατά την πανδημία Covid-19.

Τα νέα αποκαλυπτήρια θεωρούνται ακόμα πιο επικίνδυνα λόγω του υψηλού προφίλ των εμπλεκομένων και του βάρους των κατηγοριών.

Μετά τη θητεία ως αντιπρόεδρος Επιτροπής και επικεφαλής EEAS, η Μογκερίνι διορίστηκε πρύτανης στο Κολλέγιο της Ευρώπης το 2020, προκαλώντας αντιδράσεις ως μη κατάλληλη υποψήφια που μπήκε στη διαδικασία μετά τη λήξη προθεσμίας. Το 2022 ανέλαβε διευθύντρια στην Ευρωπαϊκή Διπλωματική Ακαδημία – επίκεντρο των εφόδων.

Ο Σαννίνο ήταν κορυφαίος διπλωμάτης στην EEAS και σήμερα είναι γενικός διευθυντής για Μέση Ανατολή, Βόρειο Αφρική και χώρες του Κόλπου στην Επιτροπή.

Ο εκπρόσωπος προσωπικού ενός εκ των μεγαλύτερων συνδικάτων στις Βρυξέλλες, ο Cristiano Sebastiani, δήλωσε ότι αν αποδειχθούν οι κατηγορίες θα υπάρξει «καταστροφικό πλήγμα στην αξιοπιστία των θεσμών αλλά και στην εικόνα όλων των ευρωπαϊκών θεσμών στους πολίτες». Ανέφερε πως έχει λάβει «δεκάδες μηνύματα» από ανήσυχους υπαλλήλους σχετικά με τη ζημιά στη φήμη τους.

«Αυτό δεν είναι καλό ούτε για τους θεσμούς ούτε για τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Δεν βοηθά την Ευρώπη – αποσπά την προσοχή από άλλα σημαντικά ζητήματα», σχολίασε ανώνυμα στέλεχος της Επιτροπής. «Καλλιεργεί μια εικόνα ελιτισμού και άτυπων δικτύων εύνοιας. Η Μογκερίνι υπήρξε μια από τις πιο επιτυχημένες επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής – αυτό βλάπτει σοβαρά τη δημόσια διπλωματία.