Ουκρανία: Πόλεμος παρασκηνίου για το σχέδιο Τραμπ-Σε οριακό σημείο οι διαπραγματεύσεις

Η Ουάσιγκτον δείχνει αποφασισμένη να επιβάλει ρυθμό. Η Μόσχα παίζει με το βάρος της. Το Κίεβο επιμένει στη δική του στρατηγική φθοράς. Και κάπου ανάμεσα, ο Ντόναλντ Τραμπ επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο μοναδικός παίκτης που μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο. Το νέο —και ήδη αμφιλεγόμενο— ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ μοιάζει με ένα παζλ που ανασυντίθεται κάθε εβδομάδα: 28 σημεία έγιναν 19, οι περισσότερες «νάρκες» παραμένουν, ενώ οι διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με υψηλόβαθμες πηγές, «βρίσκονται σε οριακό σημείο». Στο παρασκήνιο καταγράφεται ένα σχεδόν κινηματογραφικό πινγκ-πονγκ αποστολών: ο Ντάνιελ Ντρίσκολ, υπουργός του αμερικανικού Στρατού, επιστρέφει στο Κίεβο μέσα στην εβδομάδα, ενώ την επόμενη ο ειδικός απεσταλμένος Στίβ Γουίτκοφ αναμένεται στη Μόσχα για συνάντηση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Σπύρος Σιδέρης

Το διακύβευμα είναι τεράστιο — όχι μόνο για τον πόλεμο, αλλά και για το αν η αμερικανική πολιτική ηγεσία μπορεί να πείσει τους Ουκρανούς να κάνουν «καθοριστικές υποχωρήσεις» σε Ντονμπάς, ΝΑΤΟ και στρατιωτικό περιορισμό.

Και όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα περιβάλλον όπου κάθε μέρα τα δεδομένα αλλάζουν, είτε λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων, είτε λόγω νέων αποκαλύψεων και της έντονης διπλωματικής κινητικότητας. Το Libre καταγράφει τις τελευταίες εξελίξεις και την αθέατη γεωπολιτική παρτίδα που παίζεται αυτές τις μέρες.

Η αμερικανική μεσολάβηση «τρέχει» αλλά το Κίεβο φρενάρει

Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ουκρανικού προεδρικού γραφείου Αντρίι Γέρμακ, νέος κύκλος συνομιλιών με την αμερικανική αντιπροσωπεία θα πραγματοποιηθεί έως το τέλος της εβδομάδας. Η επιστροφή του Ντάνιελ Ντρίσκολ στο Κίεβο ερμηνεύεται από δυτικούς διπλωμάτες ως «επείγουσα αποστολή πίεσης».

Ο λόγος; Το Κίεβο εξακολουθεί να αρνείται τρεις κρίσιμες παραχωρήσεις:

• Περιορισμό του αριθμού των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας (VSU) μετά τον πόλεμο
• Εγκατάλειψη της προοπτικής ένταξης στο ΝΑΤΟ
• Παράδοση ολόκληρης της περιοχής του Ντονέτσκ στη Ρωσία

Πρόκειται για κόκκινες γραμμές που η ουκρανική ηγεσία όχι μόνο δεν θέλει να ακουμπήσει, αλλά θεωρεί ότι η συζήτηση επ’ αυτών ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία.

Παράλληλα, ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στίβ Γουίτκοφ, θα ταξιδέψει στη Μόσχα, επιβεβαιώνοντας πως οι ΗΠΑ προσπαθούν να δημιουργήσουν συνθήκες «παράλληλης πίεσης». Επισήμως, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα συναντήσει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον Βλαντίμιρ Πούτιν «μόνο όταν Κίεβο και Μόσχα ευθυγραμμίσουν τις βασικές τους θέσεις». Ανεπισήμως, η Ουάσιγκτον πιέζει την Ουκρανία να βρεθεί πρώτη στο τραπέζι.

Η εσωτερική αμερικανική σκηνή: φήμες για διχασμό που διαψεύδονται

Τα αμερικανικά ΜΜΕ είχαν μιλήσει για μια υποτιθέμενη σύγκρουση ανάμεσα στον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο (θεωρούμενο «φιλοουκρανό») και τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς (που θέλει συμβιβασμό). Όμως πηγές του Axios διαψεύδουν τη «θεαματική» αφήγηση: «Δεν υπάρχουν δύο ομάδες, μόνο μία. Με εσωτερικές διαφωνίες δεν επιβιώνεις σε αυτή την κυβέρνηση».

Μάλιστα, το αρχικό σχέδιο των 28 σημείων δεν το έγραψαν ούτε ο Ρούμπιο ούτε ο Βανς: συντάχθηκε από τον Στίβεν Γουίτκοφ και τον Τζάρεντ Κούσνερ και εγκρίθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ αφού προηγουμένως Ρούμπιο και Βανς συμφώνησαν σε βασικά σημεία. Το σημαντικότερο: και οι δύο δείχνουν να κινούνται σε πλήρη συντονισμό.

Η εικόνα αυτή αποσκοπεί και σε μια δεύτερη ανάγνωση: να δείξει προς το Κίεβο ότι η Ουάσιγκτον μιλά με μία φωνή, πως η πίεση δεν προέρχεται από «μία πτέρυγα», αλλά από το σύνολο της αμερικανικής διοίκησης.

Η ουκρανική στρατηγική φθοράς: ρίσκο ή αναγκαιότητα;

Ανεξάρτητα από τις πιέσεις, η κυβέρνηση Ζελένσκι επιμένει στη στρατηγική της: συνέχιση του πολέμου έως ότου η Ρωσία φθαρεί τόσο ώστε να μην μπορεί να συνεχίσει. Πρόκειται για τριεπίπεδο υπολογισμό:

• Μέγιστο σενάριο: εσωτερική αποσταθεροποίηση στη Ρωσία, κρίση, διαλυτικές τάσεις, κατάρρευση μετώπου, ανοίγοντας τον δρόμο για πλήρη ουκρανική νίκη.
• Μεσαίο σενάριο: η Ρωσία δεν καταρρέει, αλλά εξασθενεί αρκετά ώστε να ζητήσει κατάπαυση πυρός σε ευνοϊκότερη γραμμή για το Κίεβο.
• Ελάχιστο σενάριο: ακόμη κι αν η Ρωσία καταλάβει πλήρως το Ντονέτσκ, η Ουκρανία μπορεί να συμφωνήσει σε κατάπαυση πυρός με το αφήγημα ότι «εξαντλήσαμε τον ρωσικό στρατό».

Πίσω από τη στρατηγική αυτή υπάρχει η εκτίμηση ότι ο Πούτιν δεν μπορεί να προχωρήσει πολύ γρηγορότερα στο μέτωπο. Επομένως, το «κέρδος του χρόνου» θεωρείται στην Ουκρανία εργαλείο πίεσης. Όμως αυτό το μοντέλο αντέχει μόνο εφόσον:

• ο μετωπικός άξονας δεν καταρρεύσει,
• η ενεργειακή υποδομή δεν εξουδετερωθεί,
• η Ευρώπη συνεχίσει να χρηματοδοτεί,
• και, το κυριότερο, οι ΗΠΑ δεν εφαρμόσουν σκληρή πίεση, κόβοντας οπλισμό, πληροφορίες ή ανοίγοντας δικαστικές διαδικασίες εναντίον Ουκρανών αξιωματούχων.

Αν οποιοδήποτε από αυτά καταρρεύσει, η ουκρανική στρατηγική τελειώνει σε μία νύχτα — και τότε τα περιθώρια διαπραγμάτευσης θα είναι ασύγκριτα χειρότερα.

Οι επικριτές στο Κίεβο: «Το τέλος θα έρθει βίαια αν περιμένουμε το θαύμα»

Στο εσωτερικό της Ουκρανίας καταγράφεται αυξανόμενος κύκλος παραγόντων — πολιτικών, στρατιωτικών, επιχειρηματικών — που θεωρούν πως η χώρα πρέπει να αποδεχθεί μια συμφωνία τώρα.

Οι βασικοί τους φόβοι:

• ότι η Ουκρανία θα εξαντληθεί πριν από τη Ρωσία,
• ότι μια κατάρρευση του μετώπου θα οδηγήσει σε διαπραγματεύσεις με πολύ χειρότερους όρους,
• ότι η Ρωσία, αν φτάσει στα σύνορα της περιοχής Ντονέτσκ, ίσως απαιτήσει κι άλλα εδάφη,
• ότι η κούρσα φθοράς μπορεί να φέρει τη Μόσχα στο σημείο να εξετάσει τακτικό πυρηνικό πλήγμα,
• και ότι, αν εμπλακεί το ΝΑΤΟ, μιλάμε για παγκόσμια σύγκρουση.

Προς το παρόν, αυτή η σχολή σκέψης δεν κυριαρχεί στην ουκρανική ηγεσία. Αλλά κερδίζει έδαφος — αθόρυβα, τροφοδοτούμενη από κάθε νέα στρατιωτική απώλεια, κάθε ενεργειακό πλήγμα, κάθε καθυστέρηση στη δυτική χρηματοδότηση.

Ένα σχέδιο με πολλές χαμένες ζωές και ακόμη περισσότερα αδιέξοδα

Το σχέδιο των ΗΠΑ δείχνει να κινείται σε λεπτή ισορροπία. Ο Τραμπ θέλει μια θεαματική διεθνή επιτυχία. Η Ουκρανία παλεύει να μην εμφανιστεί ότι συνθηκολογεί. Η Ρωσία επιδιώκει εδαφικά τετελεσμένα.

Αυτές τις μέρες, όμως, συμβαίνει κάτι που, σύμφωνα με δυτικές πηγές, μπορεί να κρίνει το επόμενο βήμα: η Ευρώπη δυσκολεύεται να κλείσει τον μηχανισμό χρηματοδότησης της Ουκρανίας.

Αν το πακέτο καθυστερήσει, θα είναι το ισχυρότερο αμερικανικό χαρτί πίεσης πάνω στο Κίεβο — ειδικά σε μια συγκυρία όπου κάθε νέο πολεμικό επεισόδιο και κάθε φρέσκια διαρροή ή αποκάλυψη αλλάζουν τους συσχετισμούς μέσα σε λίγες ώρες.

• Η ειρωνεία; Όλοι γνωρίζουν τι πρέπει να αποφευχθεί: η κατάρρευση. Αλλά κανείς δεν θέλει να κάνει πρώτος το βήμα που χρειάζεται για να την αποτρέψει.

Και αυτό ακριβώς δίνει στο «σχέδιο Τραμπ» τον πλέον ιντριγκαδόρικο χαρακτήρα του: όλοι παίζουν για χρόνο, αλλά ο χρόνος τελειώνει — και, στο μεταξύ, το έδαφος κάτω από τα πόδια τους αλλάζει διαρκώς.