Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS 2025, με μήνυμα για ενίσχυση διαχείρισης της νόσου

Ο HIV μπορεί να είναι πλέον μια διαχειρίσιμη χρόνια νόσος, αλλά δεν έχει εξαλειφθεί και αυτό μας το θυμίζει η 1^η Δεκεμβρίου, που έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS. Στόχος της ημέρας είναι η ενημέρωση του κοινού για τη μετάδοση, την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της HIV λοίμωξης, τέσσερις άξονες που παραμένουν καθοριστικοί για τον έλεγχο της επιδημίας.

Το φετινό μήνυμα του UNAIDS, «Overcoming disruption, transforming the AIDS response», αναδεικνύει μια πραγματικότητα που προκαλεί παγκόσμια ανησυχία: την υποχώρηση της διεθνούς χρηματοδότησης και τον κίνδυνο να ανακοπεί η πρόοδος δεκαετιών. Το πρόγραμμα του ΟΗΕ προειδοποιεί ότι οι περικοπές, σε συνδυασμό με τον περιορισμό των προληπτικών δράσεων και την ψήφιση νόμων που ποινικοποιούν ευάλωτες ομάδες, μπορούν να δημιουργήσουν ένα φράγμα ανάμεσα στους ίδιους τους πληθυσμούς που χρειάζονται περισσότερο την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το UNAIDS καλεί τις κυβερνήσεις να επανεξετάσουν τις πολιτικές και τις χρηματοδοτικές ροές, να συνεργαστούν και να καλύψουν τα κενά, ώστε η παγκόσμια κοινότητα να συνεχίσει να κινείται προς τον στόχο της εξάλειψης της επιδημίας.

Η εικόνα στην Ελλάδα: Σταθερές νέες διαγνώσεις αλλά υψηλή καθυστερημένη προσέλευση

Παρά την εντυπωσιακή πρόοδο στη θεραπεία του HIV —που σήμερα επιτρέπει στα άτομα με HIV να ζουν μια πλήρη και υγιή ζωή— τα ελληνικά επιδημιολογικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι η πρόληψη και ο έγκαιρος έλεγχος παραμένουν ζωτικής σημασίας.

Μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2025, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί συνολικά 21.815 περιστατικά HIV λοίμωξης, εκ των οποίων:

·         4.795 έχουν εξελιχθεί σε AIDS

·         3.721 έχουν οδηγήσει σε θάνατο

·         11.549 άτομα έλαβαν αντιρετροϊκή θεραπεία εντός του 2025

Οι νέες διαγνώσεις φτάνουν τις 526 περιπτώσεις (5,1 ανά 100.000 πληθυσμού), παραμένοντας σε αντίστοιχα επίπεδα με την προηγούμενη χρονιά. Ωστόσο, ένα εύρημα προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία: το 52% των περιστατικών που καταγράφηκαν το πρώτο δεκάμηνο του 2025 διαγνώστηκε καθυστερημένα.

Οι ομάδες όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη καθυστέρηση διάγνωσης είναι:

·         οι γυναίκες

·         τα ετεροφυλόφιλα άτομα

·         οι άνθρωποι άνω των 50 ετών

·         τα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας

Όσον αφορά τον τρόπο μετάδοσης, η σεξουαλική επαφή —ιδίως μεταξύ ανδρών— παραμένει ο συχνότερος τρόπος μόλυνσης (37,3%). Ανησυχητικό παραμένει το υψηλό ποσοστό νέων διαγνώσεων με αδιευκρίνιστο τρόπο μετάδοσης (35,7%), που δυσχεραίνει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.

Οι στόχοι 95-95-95: Πού βρίσκεται η Ελλάδα στη διεθνή κλίμακα προόδου

Το UNAIDS έχει θέσει τρεις φιλόδοξους στόχους γνωστούς ως 95-95-95:

1.      95% των ατόμων με HIV να έχουν διαγνωστεί

2.      95% των διαγνωσμένων να λαμβάνουν θεραπεία

3.      95% όσων λαμβάνουν θεραπεία να έχουν επιτύχει ιική καταστολή

Σύμφωνα με τον «καταρράκτη» φροντίδας για το 2024, η Ελλάδα βρίσκεται κοντά μόνο στον πρώτο και τρίτο στόχο:

·         91% των ατόμων που εκτιμάται ότι ζουν με HIV έχουν διαγνωστεί

·         Μόνο 73% των διαγνωσμένων έλαβε θεραπεία (σημαντική απόσταση από το 95%)

·         94% όσων έλαβαν θεραπεία πέτυχαν ιική καταστολή

Το κενό στον δεύτερο στόχο αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο στην επίτευξη των συνολικών στόχων.

Οι δράσεις του ΕΟΔΥ για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS 2025

Ο ΕΟΔΥ συνεχίζει να δίνει έμφαση στην παρουσία του μέσα στις κοινότητες και στον δρόμο, προσφέροντας πρόληψη, γρήγορο έλεγχο (rapid tests), συμβουλευτική και ενημέρωση. Για την περίοδο γύρω από την 1η Δεκεμβρίου 2025, έχουν προγραμματιστεί εκτεταμένες παρεμβάσεις σε πολλές πόλεις της χώρας.

1. Αττική – Εκτεταμένες δράσεις σε Αθήνα, Πειραιά, Πάτρα και Μοσχάτο

·         Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Πάτρα (25/11/2025, 12:00–17:00)
Με Κινητές Μονάδες του ΕΟΔΥ και σε συνεργασία με την ΕΕΜΑΑ, πολίτες θα μπορούν να υποβληθούν δωρεάν, ανώνυμα και εμπιστευτικά σε rapid test για HIV, Ηπατίτιδες B & C και ΣΜΝ, με pre και post counseling.
Σημεία:

o    Πλατεία Κοραή (Αθήνα)

o    Πλατεία Αριστοτέλους (Θεσσαλονίκη)

o    Πλατεία Γεωργίου Α΄ (Πάτρα)

·         Μοσχάτο – Κέντρο Υγείας (27/11/2025, 09:00–13:00)
Εξειδικευμένο κλιμάκιο θα παρέχει ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και έλεγχο για ΣΜΝ.

·         Αθήνα – Πλατεία Κοραή (30/11 & 01/12/2025, 16:00–21:00)
Παρουσία Κινητής Μονάδας Εξέτασης για HIV και ΣΜΝ με συμβουλευτική.

·         Πειραιάς (01/12/2025, 09:00–14:00)
Ενημέρωση, διανομή υλικού και προφυλακτικών με street work στο σημείο Καραΐσκου & Σωτήρος Διός.

2. Θεσσαλονίκη – Παρεμβάσεις στο κέντρο, στο ΑΠΘ και σε ευάλωτες ομάδες

·         01/12/2025, 09:00–15:00 – Παραλία Θεσσαλονίκης
Η Κινητή Μονάδα Εξέτασης του ΕΟΔΥ θα διενεργεί rapid test με συμβουλευτική.

·         02/12/2025, 09:30–14:30 – ΑΠΘ
Ανιχνευτικός έλεγχος για HIV & ΣΜΝ εντός του χώρου του Πανεπιστημίου.

·         11/12/2025, 15:00–20:00 – Κέντρο Υποστήριξης Γυναικών iasis Hypatia
Δωρεάν, ανώνυμος και εμπιστευτικός έλεγχος για ΣΜΝ από εκπαιδευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ.

3. Λάρισα – Διήμερη δράση στην κεντρική πλατεία της πόλης

·         01 & 02/12/2025, 10:00–15:00 – Κεντρική Πλατεία Λάρισας
Με τη συνεργασία του Δήμου Λαρισαίων και του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, θα πραγματοποιούνται rapid tests και συμβουλευτική για κάθε πολίτη που το επιθυμεί.

Πρόληψη χωρίς εξαιρέσεις: Το μήνυμα του ΕΟΔΥ

Όλες οι παραπάνω δράσεις συνοδεύονται από εκτενή ενημέρωση του κοινού, διανομή ενημερωτικού υλικού και προφυλακτικών, μια προσέγγιση που στοχεύει όχι μόνο στη διάγνωση, αλλά και στη διαμόρφωση συμπεριφορών πρόληψης.

Ο ΕΟΔΥ υπενθυμίζει ότι ο HIV δεν έχει εξαλειφθεί και ότι η μάχη κατά του AIDS δεν είναι μόνο θέμα ιατρικής, αλλά και κοινωνικής ευθύνης.
Η ενημέρωση, ο έγκαιρος έλεγχος, η πρόσβαση στη θεραπεία και η κατάργηση του στιγματισμού παραμένουν οι τέσσερις πυλώνες της προσπάθειας.

Ο Οργανισμός συνεχίζει να εργάζεται με στόχο κάθε άνθρωπος —ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, προέλευσης ή κοινωνικής ομάδας— να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας, χωρίς εμπόδια και χωρίς φόβο.